„Budyniowe jabłko”, „jagodzian”, „złota jagoda” czy „chlebowiec”- czy wiecie, czego dotyczą te nazwy? To owoce egzotyczne, których nie spotkasz na co dzień na pobliskim targu. Owoce tropikalne nadal pozostają dla wielu osób tajemnicą. Stąd też mniejsze zainteresowanie nimi i pomijanie ich wspaniałych właściwości. Dlaczego, też chcę Ci je przybliżyć i wskazać płynące z nich korzyści dla zdrowia. Wybrałam subiektywny top 10 owoców tropikalnych, które między innymi obniżają ciśnienie krwi, działają przeciwnowotworowo i hamują procesy starzenia. To tylko jedne z nielicznych pozytywnych aspektów dla zdrowia człowieka. Chcesz dowiedzieć się więcej? Zostań na dłużej i przeczytaj artykuł o prawdopodobnie najmniej znanych owocach.
1. Czerymoja (budyniowe jabłko)
Czerymoja pochodzi z Ameryki Południowej a dokładniej z obszarów Peru, Boliwii i Kolumbii. Rośnie na drzewie nazywanym flaszowcem peruwiańskim. Czerymoja jest owocem o sercowatym kształcie i zielonej skórce. Ze względu na występujące wypustki skórki, przypominają one łuski smoka. Miąższ jest biały o konsystencji budyniowatej, w której umieszczone są niejadalne czarne pestki. Pamiętaj o dokładnym usunięciu pestek, ponieważ zawierają one toksyczny alkaloid! Wielkość czerymoi przybliżona do średniej wielkości jabłka. Jego smak przypomina połączenie banana, ananasa oraz mango [1,2].
Czerymoja jest bombą witaminową. Jest źródłem witamin z grupy B, C, A oraz E. Wśród składników mineralnych obfituje w potas, magnez, wapń czy fosfor. W 100 g owocu znajdziemy 3 g błonnika, który jest odpowiedzialny za utrzymanie prawidłowej gospodarki cukrowej w organizmie człowieka [1,2].
Do prozdrowotnych właściwości czerymoi należy zdolność obniżenie ciśnienia krwi. A wszystko za sprawą obecnego potasu, który rozluźnia napięcie naczyń krwionośnych. Przeciwutleniacze takie jak związki fenolowe czy witamina E zwalczają wolne rodniki, które przyspieszają procesy starzenia. Dzięki obecności witaminy C wzmacniany jest układ odpornościowy. Kupując owoc, lepiej wybierać niedojrzały (zielony) i pozostawić go do ewentualnego dojrzenia. Brązowe owoce, a więc już dojrzałe mogą nie nadawać się do spożycia [1,2].
2. Durian (zakazany owoc)
Owoc ten wywodzi się z Południowo-Wschodniej Azji, głównie Indonezji i Malezji. Jego waga sięga nawet 5 kg. Ze względu na kolczastą łupinę wiele osób przyrównuje go do olbrzymiego kasztana. Wewnątrz znajduje się jadalny bladożółty miąższ, w którym zatopione są czarne nasiona. Duriany wykorzystywane są w postaci smażonej, pieczonej lub gotowanej. Dodawane są do lodów, ciast, przetworów czy też do dań wytrawnych [3].
To, co wyróżnia ten egzotyczny owoc to specyficzny „aromat”. Jest on porównywany często do cebuli, gnijącego mięsa, a nawet wymiocin. Z tego powodu często duriany bywają na czarnej liście hotelów czy lotnisk. Chcąc skosztować duriana, można go zakupić na targach, gdzie jest sprzedawany w całości lub cząstkach. Smak jest porównywany do mieszanki czosnku, orzechów i sera o intensywnym zapachu [3].
Duriany są doskonałym źródłem witamin z grupy B, A i C. Z minerałów zawartych w durianie wyróżnić można mangan, potas, sód, fosfor czy żelazo. Zawartość tłuszczu w 100 g owocu wynosi 5 g, co odpowiada za nadanie kremowej konsystencji miąższu [3].
Podobno owoc jest afrodyzjakiem, który odmładza skórę a wszystko dzięki obecności przeciwutleniaczy, które zwalczają wolne rodniki. Duża zawartość wody w owocu wspomaga nawilżenie skóry, działa zatem wygładzająco. Zawarty błonnik wspomaga perystaltykę jelit, co wspomaga procesy trawienne [3].
3. Rambutan (jagodzian rambutan)
Nazywany jest również chińską śliwką. Malezja i Indonezja to południowo-wschodnia część Azji gdzie rośnie rambutan. Wyglądem przypomina on liczi — owoc pokryty licznymi brodawkami, z których wyrastają włoski, daje efekt owłosienia. Wewnątrz znajduje się perłowy miąższ o słodko-kwaśnym smaku [4,5].
To doskonałe źródło witaminy B1, B2, B3 oraz C. Mało tego, rambutan dostarcza między innymi potasu, fosforu, cynku, a także magnezu [4,5].
Owoc jest źródłem witaminy C, która wspomaga przyswajanie żelaza z pożywienia. Już 5-6 owoców w ciągu dnia, pokrywa zapotrzebowanie w 50% na witaminę C. Z racji niskiej kaloryczność sprawdzi się idealnie jako przekąska przy redukcji masy ciała. Znacząca zawartość wody w tym owocu wspomaga pracę nerek [4,5].
4. Mangostan
Owoc pochodzi z upraw bądź rośnie dziko na terenach Malezji. Wielkością zbliżony do jabłka, kryje wewnątrz 6 jadalnych ziaren białego miąższu. Jest on miękkiej i delikatnej konsystencji. W smaku przypomina połączenie truskawek i winogron. Nasiona mangostanu są jadalne po ugotowaniu lub upieczeniu, dają posmak orzechowy [6].
Mangostan zawiera garbniki katechinowe i kalafonii, a także przeciwutleniacze, które wykazują działanie przeciwgrzybicze. Skórka mangostanu dzięki działaniu ściągającym wykorzystywana jest przy leczeniu chorób skóry. Wywar przygotowywany z liści i kory o działaniu ściągającym wykorzystuje się przy leczeniu chorób układu moczowego i przy eliminacji pleśniawek. Wybierać należy owoce o licznych znamionach zewnętrznych — świadczą one o dużej ilości mięsistych segmentów [6].
5. Capuacu
Ten egzotyczny owoc wywodzi się z Południowej Ameryki, a znaleźć do można przede wszystkim w lasach deszczowych. Jagoda wypełniona jest licznymi nasionami (nawet do 50 sztuk) pokrytych miąższem. Gęsty miąższ z racji konsystencji, często nazywany jest białym kakaem. Masa capuacu może wynosić nawet do 1,5 kg [7].
Do bogactwa tego tropikalnego przysmaku należą przede wszystkim obecność nienasyconych kwasów tłuszczowych. Nie można zapomnieć również o tokoferolach i witaminie E, które pełnią funkcje przeciwutleniające [7].
To jeden z nielicznych owoców, który jest wykorzystywany w przemyśle kosmetycznym. Masło capuacu ze względu na zawarte kwasy tłuszczowe, dobrze nawilża skórę, utrzymując jej jędrność [7].
6. Miechunka (złota jagoda)
Miechunka pochodzi z Ameryki Południowej, jednak znajdziemy ją także w ogrodach w Polsce. Z wyglądu przypomina pomarańczowe pomidorki koktajlowe, jednak jest nieco mniejsza. Owoc owinięty jest papierową łuską, którą usuwamy przed spożyciem. Pod względem smaku jest to krzyżówka mango i ananasa. Miechunka dodawana jest do sałatek, przetworów owocowych bądź zjadana w formie świeżej przekąski. Pysznie smakuje również po wysuszeniu [8].
Złota jagoda jest doskonałym źródłem niacyny, witaminy C i błonnika. W 100 g owoców zawiera aż 6 g błonnika, który daje dłuższe uczucie sytości [8].
Do działań prozdrowotnych miechunki zaliczyć można ograniczanie rozwoju komórek rakowych czy ochrona skóry przed starzeniem. Wszystko za sprawą obecnych przeciwutleniaczy i związków fenolowych. Szacuje się, że owoc ten kryje aż 34 unikalne związki o prozdrowotnych korzyściach dla człowieka [8].
7. Kiwano
Owoce te pochodzą Afryki Południowej i Środkowej. Zdominowały już także rynek Stanów Zjednoczonych czy Nowej Zelandii. Kiwano ze względu na owalny kształt, kolczastą zieloną skórkę, oraz miąższ wypełniony pestkami przypomina naszego ogórka. Dojrzałe owoce przyjmują pomarańczowo-żółte zabarwienie. Co może zaskoczyć, to fakt, że owoc ten pochodzi z rodziny dyniowatych [9].
Sprawdzi się jako niskokaloryczna przekąska, ponieważ 100 g owoców dostarcza 44 kcal. Kiwano to źródło witaminy C i magnezu. To właśnie magnez uczestniczy w mineralizacji kości i obniżeniu ciśnienia krwi. Niedobory tego składnika mogą doprowadzić do przedwczesnych chorób serca. Owoc kiwano, zawiera wyższe stężenie witaminy C niż cytryna [9].
8. Jackfruit (chlebowiec)
Rdzennym miejscem pochodzenia chlebowca jest Malezja oraz Indie. Spotkamy go w Azji, Afryce i Ameryce. Owoc pokryty jest grubą kolczastą skórą, a jego masa waha się między 2 a 20 kg. Nie bez powodu uważa się je za owoce niebezpieczne, ze względu na swój gabaryt, spadając na zbierającego z dużej wysokości, mogą wyrządzić mu krzywdę. Owoc chlebowca ma owalny kształt i budowę warstwową. Jego zabarwienie zmienia się od zielonego do żółtego koloru. Miąższ stanowi około 30% masy chlebowca. Smak przypomina mieszankę banana z ananasem/mango. Jackfruit zjadany jest na surowo jako przekąska, ale też jest pyszny jako suszone chipsy czy odżywczy sok. Wykorzystywany jest także jako baza do produkcji cukierków, marmolad czy nalewek [10].
Na tle innych owoców wypada bardzo korzystnie pod względem zawartości wapnia, żelaza oraz tiaminy. Z racji na zawarte w nim flawonoidy i karotenoidy działa bakteriobójczo, antynowotworowo i przeciwutleniająco. Przoduje w prewencji miażdżycy i cukrzycy [10].
9. Noni (morwa indyjska)
Morwa indyjska swoje pochodzi ze strefy międzyzwrotnikowej, rozciągającej się od Indonezji po Australię. Co ciekawe, każda część tego owocu jest jadalna. Zielone jajowate owoce wraz z postępującym procesem dojrzewania, zmieniają barwę na intensywnie żółtą. Wypełnia je soczysty miąższ oraz ciemne pestki. Z owoców noni robi się sok, który jest bardzo popularny wśród osób z zaburzeniami lipidowymi, ponieważ obniża poziom trójglicerydów we krwi [11].
Owoce noni kryją w sobie selen, wspomagający pracę serca. Antyoksydanty zawarte w morwie indyjskiej zapobiegają rozwojowi wielu chorób w tym też stresowi oksydacyjnemu [11].
10. Ugli
Cytrus ten po raz pierwszy został odkryty na Jamajce. Jest to skrzyżowanie mandarynki/ pomarańczy z grejpfrutem. Jak sama nazwa mówi „ugly” owoc ten nie zachwyca swoim wyglądem. Jest to owoc o okrągłym, nieregularnym kształcie i zielonej skórce. Pod brzydką warstwą kryje się jasnożółty miąższ, podzielony na segmenty tak jak na cytrusa przystało. W smaku słodki miąższ, przełamany kwaśną nutą. Najczęściej zjadany oddzielnie lub w sałatkach owocowych [12].
Owoc ugli posiada wysoką zawartość błonnika, co wspomaga pracę jelit. Niski indeks glikemiczny powoduje wolniejszy wzrost stężenia glukozy we krwi, a więc dobrze sprawdzi się jako przysmak dla cukrzyków. Kryje bogactwo flawonoidów i polifenoli o działaniu przeciwutleniającym, co zapobiega rozwojowi nowotworów [12].
Podsumowanie
Opisane powyżej przykłady to oczywiście nie wszystkie najdziwniejsze owoce świata. Jest ich znacznie więcej, a każdy z nich kryje korzyści dla zdrowia. Jestem ciekawa, co Cię najbardziej zaintrygowało i czy któryś z nich nie był Ci obcy. A może spotkałeś się z innym owocem, o którym nie było mowy w artykule? Chętnie o nich usłyszę, napisz o tym.
Bibliografia:
- J. Staughton. 8 Amazing Benefits Of Cherimoya For Health & Skin. Organic facts. 2020.
- Ekologia.pl (2019) Elżbieta Gwóźdź. Czerymoja owoc – właściwości, witaminy i wartości odżywcze czerymoi. Pobrano z: https://www.ekologia.pl/styl-zycia/zdrowa-zywnosc/czerymoja-owoc-wlasciwosci-witaminy-i-wartosci-odzywcze-czerymoi,24923.html
- Michael J. Brown, McGill University; “Durio – A Bibliographic Review”
- A. Petre. Rambutan: A Tasty Fruit With Health Benefits. Healthline. 2018.
- Ekologia.pl Alicja Chrząszcz. Rambutan owoc-właściwości, witaminy i wartość odżywcza rambutanu. Pobrano z: https://www.ekologia.pl/styl-zycia/zdrowa-zywnosc/rambutan-owoc-wlasciwosci witaminy-i-wartosci-odzywcze-rambutanu,21993.html
- Baza danych roślin tropikalnych, Ken Fern. Tropical.theferns.info. 2023-09 05 <tropical.theferns.info/viewtropical.php?id=Garcinia+mangostana>
- Souza JML, Rocha JM, Cartaxo CBC, Vasconcelos MAM, Álvares VS, Nascimento MM, Yomura RTB, Kaefer S. Monitoring and Optimization of Cupuaçu Seed Fermentation, Drying and Storage Processes. Microorganisms. 2020 Aug 28;8(9):1314. doi: 10.3390/microorganisms8091314. PMID: 32872250; PMCID: PMC7564586.
- M. Groves. What Are Golden Berries? Everything You Need to Know. Healthline. 2018. Pobrane z: https://www.healthline.com/nutrition/golden-berries
- L. Ferrara. A fruit to discover: Cucumis metuliferus E.Mey Ex Naudin(Kiwano). Review Article. Clinical Nutrition and Metabolism. , 2018 doi: 10.15761/CNM.1000109
- Ranasinghe RASN, Maduwanthi SDT, Marapana RAUJ. Nutritional and Health Benefits of Jackfruit (Artocarpus heterophyllus Lam.): A Review. Int J Food Sci. 2019 Jan 6;2019:4327183. doi: 10.1155/2019/4327183. PMID: 30723733; PMCID: PMC6339770.
- College of Tropical Agriculture and Human Resources; “The Noni Website”; data dostępu: 2023-09-07
- Ekologia.pl Agata Pavliniec. Pobrano z: https://www.ekologia.pl/styl-zycia/zdrowa-zywnosc/ugli-owoc-wlasciwosci-witaminy-i-wartosci-odzywcze-ugli,25344.html
