Nikiel to pierwiastek znajdujący się właściwie wszędzie: atmosfera, gleba, biosfera, woda, pożywienie, rzeczy codziennego użytku, biżuteria. Również w naszym ciele znajdują się pewne jego ilości (bierze udział m.in. w aktywacji enzymów, stabilizacji kwasów nukleinowych czy metabolizmie lipidów). „Popularność” niklu dorównuje popularności występowaniu alergii na ten właśnie pierwiastek.
Warto jest podkreślić, że nie tylko unikanie niklowanych przedmiotów/detergentów, ale również dieta z ograniczeniem ilości niklu (ang. Low Nickel Diet), może przynieść poprawę i złagodzić dolegliwości alergii (najczęstsza postacią jest kontaktowe zapalenie skóry).
Tatiana Epifanova / 123RF
Dieta LND – trochę informacji
Przeciętna dieta człowieka dostarcza taką ilość niklu, która u osób wrażliwych wywoła reakcję alergiczną. Skoro jest to pierwiastek występujący w wielu produktach żywnościowych, ale również posiadający pewne funkcje w naszym organizmie, jego całkowita eliminacja nie jest możliwa. Jedynym wyjściem jest skomponowanie planu żywienia tak, by dostarczał mniejsze ilości dobowe tego pierwiastka do organizmu – odpowiedni dobór produktów, ale również odpowiednia naczynia do obróbki termicznej pożywienia. Badania wykazały, że zastosowanie diety „niskoniklowej” powoduje zmniejszenie egzemy skórnej.
Od czego zależy ilość niklu w jedzeniu?
Zawartość niklu w pożywieniu różni się w zależności od:
- miejsca skąd pochodzi dany produktach,
- rodzaju gleby i zawartości w niej niklu,
- stopnia przetworzenia produktu – badania wykazują większe stężenia niklu w produktach mocno przetworzonych,
- rodzaju produktu – czy jest pochodzenia roślinnego czy zwierzęcego.
Produkty roślinne zawierają więcej niklu niż artykuły pochodzenia zwierzęcego – wyższa jest zawartość tego pierwiastka w tkankach roślin. Nie tylko konkretne części rośliny mogą różnić się ilością niklu – liście zawierają go najwięcej, ale również wiek rośliny determinuje koncentrację tego pierwiastka (im starsza, tym więcej) i sezon, w którym rosła – więcej niklu znajduje się w roślinach z wiosny i jesieni, a mniej z przedwiośnia.
Woda wodociągowa to również źródło niklu. W nocy rosną stężenia tego pierwiastka w wodzie „kranowej wzrasta”, nie powinno się zatem używać pierwszej, porannej porcji takiej wody.
Naczynia do obróbki termicznej żywności także mają wpływ na zawartość niklu w potrawie. Należy wybierać nieuszkodzone naczynia emaliowane bądź specjalne naczynia, które nie zawierają niklu.
Źródła niklu w żywności
Produkty, które zawierają duże stężenia niklu ( bez względu na zawartość tego pierwiastka
w glebie):
- pełnoziarnista mąka, kasza gryczana
- ryż, soja i produkty sojowe
- owies, czerwona fasola, proso
- kakao, czekolada, kawa
- herbata, proszek do pieczenia
- rośliny strączkowe: groszek, soczewica; orzechy,
- suszone owoce, produkty puszkowe: jedzenie, napoje, suplementy.
Inne źródła ze znaczną ilością niklu: piwo, czerwone wino, makrela, tuńczyk, śledź, skorupiaki, ziarna słonecznika, orzechy laskowe, marcepan, pomidory, czosnek, surowa marchew, siemię lniane.
Produkty o małej zawartości niklu: mleko krowie, mięso, drób, jaja, masło, sery, płatki zbożowe: ryżowe, kukurydziane, oczyszczone pszenne, ogórki, kapusta, ziemniaki, pieczarki, banany, jabłka, cytrusy.
Praktyczne wskazówki
Dieta z niską zawartością niklu, jak każda dieta ograniczająca, wymaga pewnych poświęceń i nauki o produktach spożywczych. Oczywiście stosowanie takiej diety, nie gwarantuje całkowitego zniknięcia stanów zapalnych skóry, jednakże jej wdrożenie może je znacznie zmniejszyć i złagodzić zaczerwienienie. Każdy pacjent reaguje na zmiany dietetyczne inaczej, poprzez dokładną obserwację oraz prowadzenie „dzienniczka żywieniowego”, skomponowanie diety łatwiejsze
i bardziej zindywidualizowane.
Kilka porad, które mogą się przydać przy układaniu i wdrażaniu takiej diety:
- unikanie bądź znaczne ograniczenie produktów bogatych w nikiel,
- delikatna herbata i kawa, wypijana z umiarem – do dwóch szklanek dziennie,
- wybieranie warzyw młodych,
- włączenie do diety produktów o małej zawartości niklu,
- unikanie produktów „puszkowych”, w tym również napojów i suplementów diety,
- zachowanie zasad higieny przy przygotowywaniu posiłków, dokładne mycie warzyw i owoców,
- zamiana naczyń niklowanych na nieuszkodzone naczynie emaliowane bądź specjalne naczynia, które nie zawierają niklu
- niespożywanie porannej porcji wody z kranu,
- zbadanie poziomu żelaza we krwi – wykazano, że anemia może powodować większą absorpcję niklu z diety, ważne jest więc uregulowanie poziomu żelaza w organizmie
- warto zwrócić uwagę, by składniki, które mogą hamować wchłanianie niklu: witamina C, pektyny, kwas cytrynowy, mleko, taniny (kawa, herbata), znalazły się w codziennej diecie.
Bibliografia
- Sharma D. Ashimav, ” Low nickel diet in dermatology”; Indian Journal of Dermatology, 58, 240, 2013.
- http://alergie.mp.pl/lista/show.html?id=71749
- http://alergie.mp.pl/lista/show.html?id=82398
- Rudzki E.,” Alergia na nikiel”; Medycyna Praktyczna, 1995: http://alergie.mp.pl/chorobyalergiczne/alergeny/kontaktowe/show.html?id=57748
- http://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/935#section=Toxicity-Summary
