Cukrzyca ciążowa (GDM) to nieprawidłowa tolerancja węglowodanów rozpoznana po raz pierwszy w trakcie trwania ciąży.
Kiedy należy wykonać test na tolerancję glukozy?
Każda ciężarna powinna mieć na pierwszej wizycie u ginekologa zleconą wstępną diagnostykę nietolerancji węglowodanów. Jeżeli glukoza na czczo będzie poniżej 92 [mg/dl], następna diagnostyka w postaci doustnego testu obciążenia glukozą (OGTT) zostaje zaplanowana między 24-28 tygodniem ciąży. W przypadku pacjentki, u której wynik mieści się w przedziale 92-125 [mg/dl] lub znajduje się w grupie ryzyka, zostaje ona niezwłocznie pokierowana na OGTT. Gdy wynik przekracza 126 [mg/dl], zostaje powtórzone badanie glikemii na czczo.
Kobiety w grupie ryzyka cukrzycy ciążowej charakteryzują się:
- nadmierną masą ciała
- późnym macierzyństwem (po 35 roku życia)
- cukrzycą w wywiadzie rodzinnym
- urodzeniem dziecka > 4kg
- nadciśnieniem tętniczym
- cukrzyca ciążowa w poprzednich ciążach
- zespołem policystycznych jajników (PCOS)
Przebieg testu doustnego obciążenia glukozą dla ciężarnych
Przed badaniem nie wolno ograniczać spożycia węglowodanów. Test zostaje wykonany w godzinach porannych na czczo (8h po ostatnim posiłku) i po przespanej nocy. OGTT polega na spożyciu roztworu zawierającego 75 g. glukozy, który należy pić przez 5 min małymi łykami. W ciągu trwania 2 h badania należy pozostać w spoczynku w tym czasie trzykrotnie zostanie pobrana krew.
RADA: Można dodać cytryny do roztworu, by zmniejszyć odczuwanie specyficznego smaku.
Co zrobić, jeśli mamy do czynienia z cukrzycą ciążową?
Fizjologicznie w ciąży występuje zmniejszona wrażliwość receptorów na insulinę, która nasila się w II trymestrze ciąży. Jest to wynik działania wielu hormonów. Jeżeli organizm matki nie jest w stanie wyprodukować wystarczającą ilość insuliny wtedy diagnozujemy GDM. W wyniku ww. zaburzeń dochodzi do nadmiernego przechodzenia glukozy przez łożysko, co może doprowadzić do zaburzeń rozwoju płodu.
Jednym z najczęstszych powikłań jest nadmierna masa płodu w stosunku do wieku ciąży (makrosomia), co przyczynia się do komplikacji okołoporodowych i przerostu narządów. Nadmierny wzrost płodu może skutkować niedotlenieniem, co doprowadza do rozwoju wad układu nerwowego, a nawet obumarcia. Jednak nie wolno zapominać, że prawidłowo prowadzona kobieta ciężarna, może urodzić całkowicie zdrowe dziecko, wymaga to jednak dużej samodyscypliny od matki.
Postępowanie przy cukrzycy ciążowej
- samokontrola pacjentki
- przestrzeganie zaleceń dietetycznych
- prawidłowy przyrost masy ciała
- włącznie aktywności fizycznej (jeżeli nie ma przeciwwskazań)
- przy nieprawidłowym wyrównaniu na zaleceniach dietetycznych wprowadza się insulinoterapię
- w Polsce nie stosuje się leków przeciwcukrzycowych w trakcie trwania ciąży
Zalecenia dietetyczne
Kaloryczność diety zależy od masy ciała, wieku i aktywności fizycznej. Średnie zapotrzebowanie dobowe wynosi ok. 30 kcal/kg. n.m.c. u kobiet z prawidłową masą ciała przed ciążą. Natomiast u kobiet z nadwagą lub otyłością średnie zapotrzebowanie dobowe wynosi 25-30 kcal/kg mc.
Węglowodany: 40% – 50% na dobę (<180g/d) preferowane z niskim indeksem glikemicznym.
Białka: ok 30% na dobę (1,3g/kg. mc/d)
Tłuszcze: 20%-30% (<10% nasyconych kwasów tłuszczów)
Nie wolno zapomnieć
Kobieta z rozpoznaną wcześniej cukrzycą ciążową po urodzeniu dziecka powinna wykonać OGTT ok. 6-12 tygodni po porodzie, a także oznaczać glikemię raz w roku. Zdiagnozowanie GDM predysponuje do rozwoju w późniejszych latach życia jawnej cukrzycy. Przed planowaniem kolejnych ciąż należy za każdym razem wykonać doustny test tolerancji glukozy.
Bibliografia:
- Definition, Diagnosis and Classification of Diabetes Mellitus and its Complications. Report of a WHO Consultation. Geneva 1999.
- Korzeniowska K, Jabłecka A,:” Cukrzyca (Część I)” Farmacja Wspólczesna 2008; 1: 231-235
- Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego: „Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2018” 4(1)
- Towpik I: „Nowe kryteria diagnostyczne cukrzycy ciążowej a przebieg ciąży, stan noworodków i rozwój zaburzeń metabolicznych u badanych pacjentek” 2013
- Pawlik D, Radziszewska R’: „Cukrzyca u matki i jej konsekwencje dla dziecka” Endokrynol. Ped. 2015; 14.1 (50) 43-51.
