Większość z nas uwielbia zjeść od czasu do czasu kostkę czekolady. Jest to jeden z najbardziej rozpowszechnionych produktów w przemyśle spożywczym. Już w XIX wieku Karol Linneusz opisał drzewo kakaowca, z którego Majowie i Aztekowie wyrabiali napój zwany xococalt. Już wtedy spożywano go w celu poprawy sił witalnych. Starożytne ludy zaobserwowały już wówczas, że gorzki napój wpływa na zmęczenie, gorączkę, anemię i bóle serca. W późniejszych wiekach zaczęto wyrabiać również z ziaren kakaowca, twardy wyrób zwany dziś czekoladą. Zrodziło się pytanie, czy w wyniku obróbki termicznej wyrób ten mógł zatracić swoje prozdrowotne właściwości. Od XX wieku starano się tego dowiedzieć.
Antyoksydanty w czekoladzie
Czekolada gorzka jest bogatym źródłem polifenoli, które wykazują działanie antyoksydacyjne. Dla porównania w 100 g jabłka jest około 106 mg polifenoli, a w 100 g czekolady gorzkiej aż 170 mg. Potencjał antyoksydacyjny, czyli zdolność do wymiatania wolnych rodników, maleje w obecności białek mleka, co oznacza że czekolada mleczna wykazuje dużo mniejszy efekt. Wolne rodniki tlenowe mogą przyczyniać się do powstawania procesów miażdżycowych w ścianach naczyń krwionośnych. Umiarkowane spożycie gorzkiej czekolady może zmniejszać ryzyko powstawania miażdżycy. Coraz więcej słyszy się o przeciwzapalnym działaniu czekolady.
Czasami niektóre dodatki w nadzieniu mogą ten efekt zwiększać lub zmniejszać. Przykładem może być dobrej jakości czekolada dubajska (nadzienie pistacjowe i tahini).
Czekolada a lipidy osocza
Wpływ omawianego produktu na stężenie cholesterolu, jest kwestią sporną. Ze względu na przeważającą zawartość kwasów nasyconych w czekoladzie uważano, że niekorzystnie wpływa na cholesterol całkowity i frakcję LDL, zwiększając ich stężenie. Pojawia się jednak coraz więcej badań, które wyraźnie zaznaczają, że u osób, które regularnie i w umiarkowanych ilościach spożywają gorzką czekoladę, zwiększyło się stężenie frakcji HDL a zmniejszyło stężenie frakcji LDL. Odpowiedzialne za to są fitosterole, które mają podobną budowę strukturalną do cholesterolu, przez co konkurują z nim podczas procesu wchłaniania z pożywienia.
Ciśnienie tętnicze krwi a czekolada
Jak się okazuje napój kakaowy wpływa również na ciśnienie tętnicze krwi. Dowiedziono, że kakao może skutecznie obniżać ciśnienie krwi, poprzez różne mechanizmy. Prowadzi ono do m.in. rozszerzenia naczyń tętniczych i relaksacji naczyń krwionośnych. Jednocześnie stwierdzono, że dodatek cukru znacznie osłabiał ten efekt. Warto wspomnieć o tym, że czekolada jest dobrym źródłem magnezu, który jest pierwiastkiem wpływającym na śródbłonek naczyń.
🔎 Badanie Yang [4] wykazało, że spożycie ciemnej czekolady jest znacząco związane z obniżeniem ryzyka wystąpienia pierwotnego nadciśnienia tętniczego oraz sugeruje związek ze zmniejszeniem ryzyka zakrzepicy żył głębokich. Nie stwierdzono związku z innymi dziesięcioma chorobami sercowo-naczyniowymi, które były poddane analizie.
Substancje psychoaktywne w czekoladzie
Czekolada jest produktem, który lubi znacząca część populacji. Bardzo często częstując się czekoladą, nie kończymy na jednej kostce, tylko sięgamy po kolejne, po jakimś czasie orientując się, że zniknęła cała tabliczka. Odpowiedzialna może być za to w pewnym stopniu teobromina. Jest to alkaloid, które ma działanie uzależniające. Czekolada zwiera również kofeinę, która działa pobudzająco na organizm. Produkt ten zawiera również tzw. „hormon szczęścia”, czyli fenyloetyloaminę. To właśnie dzięki tej substancji czekolada była uznawana kiedyś za afrodyzjak. Wykazuje działanie przeciwdepresyjne i jak sama nazwa wskazuje daje poczucie szczęścia. Kolejnym cennym składnikiem w czekoladzie jest tryptofan, który jest niezbędny w produkcji serotoniny.
Co jeszcze jest w czekoladzie?
Gorzka czekolada o dużej zawartości kakao jest również dobrym źródłem resweratrolu, którego spożycie może przyczyniać się do opóźnienia choroby Alzheimera.
Jaka czekolada jest najlepsza?
Czekolada ma działanie prozdrowotne, zmniejszając ryzyko m.in. chorób sercowo-naczyniowych. Ważna jest jednak ilość, którą spożyjemy oraz zawartość kakao. Zaleca się nie przekraczać 20g dziennie, czyli około 1/5 tabliczki gorzkiej czekolady. Najlepsze są czekolady w których mamy dużą zawartość kakao. Korzystny wpływ będą miały już te z 60% kakao.
Negatywny wpływ czekolady na zdrowie
Mimo wielu zalet, nadmierne spożycie czekolady może prowadzić do otyłości. Jest to produkt o wysokiej kaloryczności, ponieważ 100g zazwyczaj dostarcza około 500kcal. Ponieważ, w czekoladzie znajdują się substancje psychoaktywne, które mogą powodować uzależnienie od słodkiego smaku i wyrazistego aromatu, dużo osób spożywa nadmierne jej ilości każdego dnia. Takie postępowanie może prowadzić do nadwagi i otyłości. Inną konsekwencją nadmiernego i zbyt częstego spożycia, może być próchnica i choroby dziąseł. Sacharoza i inne cukry zawarte w czekoladzie są dobrą pożywką dla bakterii, które indukują powstawanie płytki nazębnej, a następnie próchnicy. W ostatnich latach odkryto również korelację między powstawaniem zaskórników, głównie u mężczyzn, u których występuje skłonność do zmian skórnych. Jedzenie 25 g codziennie przez 4 tygodnie powodowało zwiększenie liczby zaskórników.
Bibliografia:
- Węglarz M, Kubica A, Sinkiewicz W. Znaczenie czekolady w prewencji chorób sercowo-naczyniowych. Folia Cardiologica Excerpta 2011, 6(2); s.127-134
- Kruszewski B, Markiewicz E, Obiedziński M. Wybrane prozdrowotne składniki czekolady. Zeszyty problemowe postępów nauk rolniczych 2011, 569; s.173-181
- Musioł M, Błoński B, Stolecka-Warzecha A, Paprota-Kwiecińska J, Wilczyński S. Wpływ czekolady na zdrowie człowieka. Ann. Acad. Med. Siles. 2018, 72; s. 69-79
- Yang, J., Zhou, J., Yang, J., Lou, H., Zhao, B., Chi, J., & Tang, W. (2024). Dark chocolate intake and cardiovascular diseases: a Mendelian randomization study. Scientific Reports, 14(1), 968.
- Data pierwotnej publikacji: 17.04.2019
- Data ostatniej aktualizacji o wyniki badań: 28.01.2024
