Resweratrol – bioaktywny polifenol długowieczności

Powszechne zainteresowanie resweratrolem w świecie nauki wzrosło za sprawą „paradoksu francuskiego”. Zaobserwowano, że we Francji i wśród państw zlokalizowanych w basenie Morza Śródziemnego wyróżnia się niski wskaźnik śmiertelności na choroby sercowo-naczyniowe, mimo diety bogatej w tłuszcze nasycone.

Według naukowej analizy za fenomen tego zjawiska, pomimo dużej ilości spożywanych tłuszczów zwierzęcych, małej aktywności fizycznej oraz zanieczyszczeń środowiska, odpowiada regularne spożywanie czerwonego wina, bogatego w trihydroksystilbeny, czyli resweratrol i inne związki polifenolowe tj. kwas kawowy, kwas cynamonowy, oraz w flawonoidy m.in epikatechinę, katechinę, kwercetynę.

Jak działa resweratrol?

Zwyczaj umiarkowanego spożywania czerwonego wina do posiłku, który zjadany jest bez pośpiechu, zmniejsza ryzyko zapadania na schorzenia sercowo-naczyniowe, naczyń obwodowych i naczyniowo-mózgowe w wyniku synergistycznego działania zawartych w winie polifenoli, wykazujących aktywność przeciwmiażdżycową.

Zarówno wino jak i zawarty w nim resweratrol, są związkami kardioprotekcyjnymi, o własnościach indukujących tlenek azotu, kinazę proteinową C oraz adenozynę, wpływając w ten sposób na proces hartowania serca.

Czym jest resweratrol?

Resweratrol jest polifenolem należącym do grupy flawonoidów. Strukturalnie jest podobny do syntetycznego dietylostilbestrolu estrogenowego. Występuje w dwóch strukturach izomerycznych trans- i cis-, przy czym dokładniej poznaną oraz aktywniejszą i wykazującą działanie przeciwnowotworowe oraz antyoksydacyjne jest forma izomeryczna trans-resweratrol, ulegająca modyfikacji do odmiany cis- w następstwie wysokiego pH, promieniowania UV oraz w rezultacie destrukcji polimerów resweratrolu podczas fermentacji skórek winogron.

  Ryc. 2 Wzór chemiczny resweratrolu i jego najważniejsze właściwości.

Źródła resweratrolu

Współcześnie, powszechnie znane jest występowanie resweratrolu w naturze. W licznych publikacjach znaleźć można informacje o tym, że resweratrol znajduje się w ponad 70 roślinach, głównie jadalnych, przy czym największe stężenie zaobserwowano w korzeniu rdestowca ostrokończystego (Polygonum cuspidatum).

Resweratrol odkryto i wyizolowano po raz pierwszy w 1940 roku z korzenia ciemiężycy wielokwiatowej (Veratum gradiflorum).

Winogrona i wina

Doskonałym, naturalnym i głównym źródłem tego związku w diecie ludzkiej są czarne oraz czerwone odmiany winogron; winorośl właściwa, okrągłolistna, truskawkowa, i wytwarzane z nich wina, gdzie przeciętna zawartość resweratrolu w czerwonych winach wynosi około 1,9 mg/dm3. Szczególnie bogate w reswertrol są wina: Pinot Noir, Marzemino, St. laurent, Blaufränkisch oraz Merlot.

Największą zawartością polifenoli odznaczają się wina czerwone w ilości 1000-4000 mg/l, zaś wina białe maja ich znacznie mniej ok. 250 mg/l.

Orzeszki, owoce, warzywa

Równie bogate w resweratrol są orzeszki ziemne Arachidis hipogea (jego zawartość w nich wynosi  0,02-1,8 mg/g ), niektóre owoce i warzywa tj. borówka, borówka brusznica, borówka amerykańska, czarna porzeczka, morwa, truskawka, malina, żurawina, owoce chlebowca, owoce drzewa bochenkowego, jabłko, ananas, morela, pomidor, rabarbar, owoce morwy.

Zawartość resweratrolu zidentyfikowano także w roślinach o charakterze leczniczym, kwiatach i liściach oraz innych roślinach tj. ciemiężyca biała, gniot, orchidea. Syntetyzowany jest także przez drzewo świerka, sosnę zwyczajną i eukaliptus. Obecny jest także w produktach spożywczych, czekoladzie i kakao.

Resweratrol a zdrowie

Resweratrol cechuje się dużą aktywnością biologiczną, wykazując szereg biologicznych właściwości. Liczne publikacje z ostatnich lat sugerują, że związek ten swym działaniem imituje skutki restrykcji kalorycznej, sprzyjając tym samym długowieczności. Zarówno resweratrol jak i restrykcja kaloryczna poprawiają wrażliwość insulinową, obniżając stężenie insuliny oraz glukozy w organizmie. Zmniejszają także stężenie insulinopodobnego czynnika wzrostu-1 oraz zwiększają stężenie HDL, a także aktywują gen długowieczności.

Resweratrol jest aktywatorem enzymów, zaliczanych do deacetylaz histonowych, odgrywających zasadniczą funkcję w przebiegu procesów istotnych dla tempa starzenia się komórek. Reguluje metabolizm energetyczny komórek i utrzymuje stabilność genomu.

Resweratrol na długowieczność?

Badania przeprowadzone na organizmach modelowych wykazały, że resweratrol jest związkiem wpływającym w korzystny sposób na długość życia. Istotne wydłużenie życia – nawet o połowę – zaobserwowano w u drożdży pączkujących (Saccharomyces cerevsiae), muszki owocówki (Drosophila melanogaster) i nicienia (Caenorhabditis elegans) oraz wśród organizmów wyższych min. u ryb z gatunku Nothobranchius furzeri.

Związek ten w pozytywny sposób wpływa na długość życia również poprzez właściwości kardioprotekcyjne, zmniejszając występowanie schorzeń układu krążenia tj. miażdżycy, zawałów mięśnia sercowego i choroby wieńcowej. Dodatkowo hamuje proces peroksydacji lipidów, wielonienasyconych kwasów tłuszczowych i zmniejsza przedostawanie się utlenionych LDL do ścian naczyń krwionośnych. Wpływa także na proces agregacji płytek krwi oraz metabolizm trombiny.

Dowiedziono, iż nieduża ilość czerwonego wina obniża poziom wskaźników stanu zapalnego, tworzenie zakrzepów i agregację płytek krwi.

🔎 Badanie przeprowadzone przez Jozélio Freire de Carvalho i Aarona Lernera [6] na temat wpływu resweratrolu na choroby reumatyczne wykazało obiecujące wyniki. Resweratrol, stosowany w dawkach od 250 mg do 1000 mg dziennie, wykazał złagodzenie intensywności bólu, nasilenia choroby, liczby obrzękniętych stawów oraz zmniejszenia markerów stanu zapalnego, takich jak szybkość opadania erytrocytów, białko C-reaktywne oraz interleukiny IL-1, IL-6 i czynnik martwicy nowotworów, bez wykrytych skutków ubocznych. Chociaż wyniki są obiecujące, autorzy zalecają przeprowadzenie dalszych, bardziej obszernych i dobrze kontrolowanych badań, aby potwierdzić te wyniki.

Odchudzanie – panaceum na otyłość?

W warunkach protegujących powstawanie otyłości, będącej wynikiem stosowania diety wysokotłuszczowej i wysokokalorycznej, resweratrol stabilizuje równowagę energetyczną, przeciwdziałając powstawaniu chorób dietozależnych, otyłości i współzależnych z nią zaburzeń metabolicznych. Poprzez aktywację białkowego enzymu regulującego apetyt, wpływa na regulację hamowania adipogenezy, redukując tym samym istniejącą tkankę tłuszczową. Ponadto resweratrol ma szczególne znaczenie w zapobieganiu i terapii chorób nowotworowych. Badania przedstawiają jego zdolności blokowania każdego stadium w procesie rozwijania się nowotworów, jak; inicjacji, promocji oraz progresji. W badaniach in vitro dowiedziono także, że związek ten potęguje efektywność chemioterapii, inaktywując czynnik transkrypcyjny, dzięki czemu chemioterapeutyki działają bezpośrednio w miejscu ich przeznaczenia.

Resweratrol jednym zdaniem…

Resweratrol jest zatem składnikiem odżywczym, protegującym długowieczność. Wykazuje wiele właściwości: od kardioprotekcyjnych, przeciwzapalnych, neuroprotekcyjnych po przeciwnowotworowe, zapobiegając i wspomagając walkę organizmu w wielu schorzeniach.

Bibliografia:

1. Marek Pieszka, Paulina Szczurek, Katarzyna Ropka-Molik, Maria Oczkowicz,  Magdalena Pieszka. Rola resweratrolu w regulacji metabolizmu komórkowego. Postępy Hig Med Dosw (online), 2016;70:1117-1123 e-ISSN 1732-2693.
2. Justyna Mikuła-Pietrasik, Anna Niewiarowska, Krzysztof Książek. Święty Graal biologii, czyli jak i dlaczego się starzejemy? Katedra i Zakład Patofizjologii, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu. Postępy Biochemii 61 (4) 2015; str. 344-353
3. Dariusz Kubicz, Iwona Majchrzyk, Barbara Wizner. Geriatria i opieka długoterminowa. Czy można zapobiec starzeniu się? Zakład Opiekuńczo-Leczniczy w Krakowie; Zakład Dydaktyki Medycznej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków; Indywidualna praktyka pielęgniarska MED-ED, Kraków; Katedra Chorób Wewnętrznych i Gerontologii, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków 2016. numer 3/2016 (6) str. 1-3
4. Beata Olas. Resweratrol jako dobroczyńca w profilaktyce chorób układu krążenia. Kosmos, Problemy Nauk Biologicznych, Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika; Tom 55 2006, Numer 2–3 (271–272); str. 277–285
5. Aneta Kopeć, Ewa Piątkowska, Teresa Leszczyńska, Renata Bieżanowska-Kopeć. Prozdrowotne właściwości resweratrolu. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2011, 5 (78); str. 5-15
6. Carvalho JF, Lerner A. Resveratrol in Rheumatological Diseases: A Systematic Review. Eur J Rheumatol. 2023 Oct;10(4):163-168. doi: 10.5152/eurjrheum.2023.23064. PMID: 37873665; PMCID: PMC10765227.

• Data pierwotnej publikacji: 26.07.2016
• Data ostatniej aktualizacji o wyniki badań: 17.01.2024