Dieta Dukana a zdrowie

Dlaczego jest tak skuteczna i jakie skutki uboczne niesie jej stosowanie?

Dieta Dukana to plan żywieniowy, który opiera się głównie na spożywaniu produktów białkowych (mięsa, ryb, nabiału) oraz eliminacji tłuszczy i węglowodanów. Dieta ta zbudowana jest z czterech faz (uderzeniowej, wprowadzania, utrwalania, stabilizacji), które w efekcie mają doprowadzić do otrzymania wymarzonej masy ciała.

Jako trener personalny i dietetyk często spotykam się z osobami, które stosowały właśnie dietę dukanam niemniej z czasem zawsze powracały do starych przyzwyczajeń – mimo potwierdzonej przez nich wysokiej skuteczności diety proteinowej.

Co powoduje, że dieta Dukana jest tak skuteczna?

Obecność białka w diecie

Białko stanowi główny składnik budulcowy naszego organizmu, dlatego spożywanie produktów białkowych jest niezbędne do funkcjonowania całego ciała, narządów oraz układów. W przypadku diety Dukana, białko stanowi główny składnik w posiłkach, niewielkim dodatkiem są warzywa.

W naturalnym procesie odchudzania, organizm w pierwszej kolejności czerpie ze składników, które głównie dostarczają energii do organizmu, czyli tłuszczy i węglowodanów. Gdy ich brak, organizm czerpie energię z zapasów zgromadzonych w organizmie, co skutkuje szybką utratą masy ciała.

Większe zużycie energii podczas trawienia białek

Białka są trawione w przewodzie pokarmowym o wiele dłużej niż tłuszcze czy węglowodany. Podczas spożywania pokarmów białkowych, energia potrzebna na trawienie to aż 30% wartości kalorycznej spożytego posiłku.

Dla porównania, trawienie tłuszczy wymaga 12% przyjętej energii, a węglowodanów tylko 7%. Oznacza to, że im większa ilość energii zużytej na trawienie, tym mniejsza ilość kalorii pozostaje do wykorzystania na potrzeby organizmu, takie jak funkcjonowanie narządów i układów oraz wysiłek fizyczny.

Jeśli organizm zaspokoi wszystkie potrzeby energetyczne, zbędną ilość kalorii odkłada w postaci tłuszczu. W przypadku diety białkowej, przyjęta ilość kalorii jest wykorzystywana praktycznie w całości przez organizm, dlatego proces odchudzania ma szybkie tempo.

Brak odczucia głodu

Brak ograniczeń, co do ilości spożywanych produktów dozwolonych sprawia, że można zaspokoić nawet silne poczucie głodu. Dodatkowo trawienie białka zajmuje więcej czasu niż trawienie tłuszczy czy węglowodanów, co sprawia, że sytość odczuwana jest dużo dłużej i nie występuje chęć częstego podjadania.

Brak efektu jo-jo

Efekt jo-jo pojawia się, kiedy przez dłuższy czas organizm przyjmuje zbyt małą ilość kalorii, co sprawia, że metabolizm jest obniżony, następnie ilość przyjmowanych kalorii znacznie wzrasta. Działa to na takiej zasadzie, że organizm przyzwyczaja się do niskiej ilości dostarczanych kalorii, a każdą nadwyżkę przekształca w tkankę tłuszczową, co powoduje szybki przyrost masy ciała.

W przypadku diety Dukana ilość przyjmowanych kalorii związanych ze spożywaniem produktów białkowych daje odpowiednią podaż kalorii zgodnych z indywidualnym zapotrzebowaniem. W przypadku, jeśli osoba odchudzająca się przyjmuje zbyt małą ilość kalorii, zasady tej diety pozwalają na stopniową poprawę szybkości przemian metabolicznych.

Szybko uzyskiwane, widoczne efekty w postaci zmniejszenia masy ciała

Już w pierwszych dniach stosowania diety widać efekt w postaci spadku masy ciała. Dieta Dukana jest tak skonstruowana, że każda osoba stosująca ją, dochodzi do oczekiwanego efektu, co zachęca do wchodzenia na kolejne etapy diety i rekompensuje wyrzeczenia z nią związane.

Możliwość dowolnego doboru produktów z zalecanej grupy oraz ich ilości

Dieta pozwala na dość dużą różnorodność spożywanych produktów,  a także dowolność w ich wyborze do przyrządzenia każdego posiłku. Pozwala to na spożywanie tego, na co osoba na diecie ma ochotę i zachęca do dłuższego stosowania diety.

Skutki uboczne diety Dukana:

Występowanie zaparć

Brak odpowiedniej ilości dostarczanego błonnika pokarmowego, który jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania jelit, powoduje przewlekłe zaparcia. Dodatkowo błonnik jest istotnym składnikiem w procesie syntezy witamin, głównie z grupy B, dlatego brak błonnika powoduje powstawanie niedoborów.

Wprowadzenie organizmu w stan przewlekłej ketozy

Ketoza, czyli stan przyspieszonego spalania tłuszczów przy dużym niedoborze glukozy we krwi, która jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organów. Może skutkować to zachwianiem równowagi kwasowo- zasadowej, czyli zakwaszeniem organizmu. Zakwaszenie niekorzystnie wpływa na funkcjonowanie organizmu i może doprowadzić do: osłabienia, senności, zapachu acetonu z ust, odwodnienia, zaburzeń elektrolitowych, wymiotów, bólów brzucha. Niedobór węglowodanów, szczególnie glukozy, która jest niezbędna do wytwarzania energii powoduje zaburzenie pracy mózgu, serca, wątroby i nerek. Jako trener personalny odradzam osobom ćwiczącym stosowanie diet bez węglowodanów ze względu na małą efektywnośc treningów.

Wystąpienie problemów z nerkami

W przypadku diety Dukana spożywana jest nadmierna podaż białka, sięgająca 2- 3 g na kilogram masy ciała na dobę (u osób zdrowych dobowa zalecana podaż białka to 0,8- 1,2 g/ kg masy ciała). Skutkuje to zwiększeniem ilości metabolitów białka oraz cholesterolu, co powoduje tworzenie się kamieni w układzie moczowym. Innym skutkiem jest nadmierna produkcja kwasu moczowego i moczanów sodu, co wywołuje powstawanie dny moczanowej. Dodatkowo nasilone wydalanie produktów ubocznych trawienia białek wiąże się ze zwiększoną ilością wody potrzebnej do prawidłowej filtracji, co stwarza ryzyko odwodnienia.

Niewydolność wątroby

W przypadku osób stosujących dietę Dukana, które mają jakiekolwiek problemy z wątrobą, produkty przemian azotowych, takie jak na przykład amoniak, mogą nasilać niewydolność wątroby, a nawet spowodować encefalopatię wątrobową.

Rozwój osteoporozy

Dieta białkowa jest uboga w witaminy i minerały, dodatkowo wiąże się z wydalaniem nadmiernych ilości ciał ketonowych. Powoduje to zwiększone wydalanie wody z organizmu, a tym samym wypłukiwanie wapnia z moczem, który jest niezbędnym składnikiem w procesie tworzenia prawidłowej struktury kości. Długotrwałe stosowanie diety wysokobiałkowej wpływa na obniżenie masy kostnej oraz większą podatność na złamania, co wskazuje na rozwój osteoporozy.

Zwiększone ciśnienie, postępowanie zmian miażdżycowych

Spożywanie mięsa i jego przetworów wiąże się z nadmiernym przyjmowaniem tłuszczu zwierzęcego, a dodatkowo soli dodawanej do wędlin, parówek, kiełbas itp. Skutkuje to powstawaniem nadciśnienia, zwiększaniem poziomu cholesterolu całkowitego oraz cholesterolu LDL (tzw. złego cholesterolu), co wpływa na tworzenie się blaszek miażdżycowych, a w dalszych etapach rozwoju schorzenia może spowodować wystąpienie zawału mięśnia sercowego lub udaru mózgu.

Problemy związane z układem nerwowym

Niedobory witamin związanych z długotrwałym stosowaniem diety białkowej, zwłaszcza witaminy B₁ może powodować bóle głowy, otępienie lub trudności z zapamiętywaniem.

Zwiększone ryzyko powstawania nowotworów

Wysoka podaż białka stwarza dobre warunki dla rozwoju komórek nowotworowych, które potrzebują tego składnika, aby móc się namnażać. Dodatkowo we krwi podnosi się poziom czynnika wzrostu (IGF-1), który daje impuls inicjujący rozpoczęcie namnażania komórek nowotworowych.

Ryzyko niedoboru oraz nadmiaru wielu składników

Dieta dukana wiąże się z możliwością powstania niedoborów np. kwasu foliowego, witaminy C lub potasu, dlatego wskazane jest stosowanie suplementów witaminowo- mineralnych. Możliwe jest także wystąpienie nadmiaru sodu, witaminy A, czy fosforu.

Zmiana dotychczasowych przyzwyczajeń

Zasady diety wskazują na rezygnację z wielu dotychczasowych przyzwyczajeń żywieniowych oraz mogą powodować trudności w adaptacji do nowych zaleceń. Dodatkowo z wprowadzeniem zasad diety dukana wiążą się wyższe koszty zakupów (wysoka cena mięsa) oraz czasochłonność przygotowywania posiłków.

Bibliografia:

• Dukan P.: Nie potrafię schudnąć: Wydawnictwo otwarte, 2008; str. 1- 216
• Wyka J., Malczyk E., Misiarz M., i wsp.: Assesment of food intakes for women adopting the high protein Dukan: Rocz Panstw Zakl Hig 2015;66(2):137-142
• www.dietetykamedyczna.pl/dieta-dukana/
• www.dietadukana.pl/skutki-uboczne/