Zasady prawidłowego odżywiania podczas ciąży nie różnią się od ogólnych zasad prawidłowego żywienia. Jednakże niektóre jej elementy nabierają szczególnego znaczenia. Istnieje wiele danych sugerujących ścisły związek pomiędzy dietą matki, stanem odżywienia płodu i noworodka a chorobami wieku dorosłego. Biorąc pod uwagę te zależności, z dużym prawdopodobieństwem można przewidzieć wystąpienie ewentualnych zagrożeń. Wykazano, że nadmierny stan odżywienia kobiety w ciąży może sprzyjać wystąpieniu otyłości u ich przyszłych dzieci. Z kolei zarówno niska jak i nadmierna masa ciała kobiet w ciąży koreluje ze zwiększonym ryzykiem choroby wieńcowej jej dziecka w wieku dorosłym.
Źródło kalorii
Podstawowym źródłem kalorii powinny być produkty zbożowe. Są ważnym źródłem węglowodanów oraz witaminy B1, niacyny, magnezu, żelaza, cynku, błonnika pokarmowego oraz pewnej ilości białka.
Chude mięso jest ważnym źródłem wartościowego białka, witaminy B6 i PP, ale również dobrze przyswajalnego żelaza. Podczas ciąży zapotrzebowanie na żelazo jest prawie o połowę większe.
Odpowiednie jego spożycie zapobiega niedokrwistości, infekcji w drogach moczowych, przedwczesnemu urodzeniu dziecka, ułatwia prawidłowy rozwój płodu. Dwa – trzy razy w tygodniu należy mięso zastąpić porcją ryby. Jest to konieczne w celu zapewnienia matce i dziecku odpowiedniej dawki wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny omega-3. Odgrywają one ważną rolę w rozwoju mózgu i siatkówki oka płodu. Zapobiegają także przedwczesnemu urodzeniu dziecka i sprzyjają osiągnięciu optymalnej urodzeniowej masy ciała.
Ważne jest również codzienne spożywanie warzyw i owoców. Dostarczają one dużej ilości antyoksydantów, folianów, potasu i błonnika. Antyoksydanty pochodzące z warzyw i owoców pomagają podczas ciąży uniknąć podwyższonego ciśnienia. Foliany odgrywają ważną rolę w zapewnieniu prawidłowego rozwoju układu nerwowego u dziecka. Większość karotenoidów ulega w organizmie przemianie w witaminę A i staje się jej ważnym źródłem. W I trymestrze ciąży warzywa powinno się spożywać w ilości 400 g dziennie, a w II i III trymestrze w ilości około 500 g dziennie.
Podczas ciąży istotne jest również spożywanie błonnika, który przeciwdziała zaparciom – częstej dolegliwości ciężarnych. Główne źródła błonnika to przede wszystkim warzywa, owoce, otręby oraz pieczywo pełnoziarniste.
Dzienne zapotrzebowanie energetyczne kobiety w ciąży zwiększa się o 360 kcal (II trymestr) i 475 kcal (III trymestr).
Produkty zakazane
Sery pleśniowe – są potencjalnym źródłem listerii – bakterii wywołującej listeriozę (może spowodować przedwczesny poród)
Surowe jaja – mogą być skażone salmonellą
Surowe mięso oraz ryby – mogą być zakażone toksoplazmozą oraz zawierać liczne chorobotwórcze bakterie
Alkohol – należy całkowicie zrezygnować z napojów alkoholowych. Nawet sporadyczne picie alkoholu podczas ciąży sprzyja wadom rozwojowym płodu, a także komplikacjom podczas ciąży i porodu.
Kawa – powinno się ja całkowicie wykluczyć. Ewentualnie można wypijać 1-2 filiżanki słabej kawy, ale należy wykluczyć inne źródła kofeiny np. cola.
Herbata – jest wartościowym napojem, ponieważ dostarcza dużej ilości flawonoidów. Powinna być słaba, gdyż mocna ma wysoką zawartość teiny hamującej wchłanianie przez organizm żelaza.
Odpowiednie spożycie płynów (około 2 litrów dziennie) jest istotnym elementem prawidłowego żywienia. Jednak znaczenie ma nie tyko ilość, ale także rodzaj wypijanych napojów. Gazowane słodzone napoje nie tylko zwiększają dolegliwości związane z systemem trawiennym w ciąży (zgaga, nudności, cofanie się treści pokarmowej), ale i dostarczają organizmowi sztucznych substancji barwiących i konserwujących. Zaleca się głównie picie wody niegazowanej.
Słodycze – są bardzo kaloryczne i jednocześnie bardzo ubogie w wartości odżywcze. Wykluczając je z menu łatwiej uniknąć nadmiernego przyrostu masy ciała.
Sól – za duże spożycie soli może sprzyjać podwyższeniu ciśnienia oraz obrzękom, które bywają problemem kobiet podczas ciąży, dlatego, szczególnie jeśli ma się takie tendencje, powinno się unikać dosalania potraw, a spośród gotowych produktów wybieranie te o niższej zawartości soli.
Papierosy – Palenie w ciąży jest bardzo niebezpieczne dla dziecka, dlatego należy całkowicie przestać palić! Podczas palenia papierosa wszystkie związki chemiczne, które są w nim zawarte, przenikają poprzez łożysko do organizmu dziecka. Mogą spowodować przedwczesny poród, za niską masę urodzeniową dziecka, choroby układu oddechowego oraz ograniczenie ogólnego rozwoju psychicznego i fizycznego dziecka.
