Ziemniaki truflowe i ich właściwości. Czy fioletowe ziemniaki są zdrowsze?

Do Polski ziemniaki trafiły po zwycięstwie Jana III Sobieskiego pod Wiedniem. Od tamtego czasu, można śmiało stwierdzić, że to jedno z naszych ulubionych warzyw. Wykorzystujemy je do wielu potraw i przekąsek. Jednakże ma on nietypowego bliźniaka, który również zasługuje na uwagę. Mowa o ziemniakach truflowych, które charakteryzują się fioletowym miąższem. To dzięki tej barwie ma on niezwykłe właściwości zdrowotne.

Ziemniaki truflowe – skąd pochodzą? To ziemniak czy trufle?

Ziemniaki truflowe, czyli Viteloette, zwane również chińskim truflami, to francuska odmiana niebiesko-fioletowych ziemniaków. Należą do tej samej rodziny psiankowatych, co nasze polskie ziemniaki. Uprawiane są głównie we Francji, Chile i Peru. Do Polski zostały sprowadzone w połowie lat 70 XX.

Odmiany

Fioletowe ziemniaki mają swoje odmiany. Najpopularniejszą już wspomnianą odmianą jest Viteloette. Charakteryzuje się wydłużoną bulwą z niewielkimi bruzdami tzw. oczkami. Inne odmiany to Blue Congo i Mecklenburger Shecke.

Wartości odżywcze ziemniaków truflowych

Ziemniaki fioletowe pod kątem wartości odżywczych niewiele różnią się od zwykłych odmian. To, co je wyróżnia to zawartość związków przeciwutleniających, a w szczególności antocyjanów.

Ziemniaki są źródłem:

• Potasu
• Witaminy C
• Błonnika
• Witamin z grupy B w tym kwasu foliowego (B₆)

Właściwości zdrowotne ziemniaków truflowych

Warto sięgać po te ziemniaki nie tylko ze względu na kolor. Zawierają porcję korzystnych składników odżywczych.

Fioletowe ziemniaki mają właściwości przeciwnowotworowe

Za działanie przeciwnowotworowe odpowiadają zawarte w miąższu kwasy fenolowe i antocyjany – związki przeciwutleniające. [4,5,6,17]

Fioletowe ziemniaki mogą zapobiegać rakowi jelita grubego

Zgodnie z wynikami badań, [2] zwiększenie spożycia fioletowych ziemniaków i innych kolorowych owoców i warzyw może obniżyć ryzyko raka okrężnicy i wielu innych chorób. [1]

Jak przeprowadzono badania? [2]

Grupa naukowców karmiła świnie jedną z trzech diet przez 13 tygodni. Była to dieta wysokokaloryczna, wysokokaloryczna z dodaniem fioletowych ziemniaków (w formie surowej bądź pieczonej) oraz kontrolna (standardowa). Po 13-tygodniowych zespół zbadał tkankę okrężnicy zwierząt, aby określić, w jaki sposób każda dieta wpłynęła na ekspresję genów i poziomy markerów prozapalnych.

Wyniki

Analiza wykazała, że w porównaniu ze świniami karmionymi dietą kontrolną, świnie karmione tylko dietą wysokokaloryczną wykazywały wzrost poziomu IL-6 – białka prozapalnego. Związek ten może zwiększyć ryzyko raka okrężnicy i innych chorób. [3] Natomiast świnie karmione dietą wysokokaloryczną uzupełnioną fioletowymi ziemniakami miały poziom Il-6 sześciokrotnie niższy niż w grupie kontrolnej.

Fioletowe ziemniaki mają niższy indeks glikemiczny niż białe ziemniaki

Indeks glikemiczny (IG) oznacza wzrost stężenia glukozy we krwi w ciągu 2-3 godzin po spożyciu produktu w porównaniu do spożycia czystej glukozy. Im wyższy IG, tym szybszy wzrost glukozy we krwi, a co za tym idzie wyższy skok insuliny.

Ze względu na wartości IG produkty dzielimy na 3 grupy:

• Produkty o niskim IG – do 55
• Produkty o średnim IG – od 56 do 69
• Produkty o wysokim IG – powyżej 70

Ziemniaki zaliczają się do grupy o wysokim indeksie glikemicznym. Ich fioletowa odmiana ma IG 77, a biała IG 93. [7] W rezultacie ziemniaki o niższym IG mogą wywierać mniejszy wpływ na poziom glukozy we krwi niż inne odmiany. [16]

Fioletowe ziemniaki mogą stanowić zamiennik dla innych odmian tego warzywa ze względu na niższy IG. Jednakże należy zwrócić uwagę, że wszystkie produkty znajdujące się w grupie o wysokim IG. Nie powinny być spożywane przez osoby chore na cukrzycę typu 2, hipertriglicerydemię czy hiperlipidemię.

Fioletowe ziemniaki mają działanie przeciwutleniające

Wspomniane już wcześniej związki przeciwutleniające, zapobiegają uszkodzeniom powodowanym przez wolne rodniki. [8] Cząsteczki te to reaktywne formy tlenu, które przyspieszają proces starzenia się organizmu. Również cząsteczki te zwiększają ryzyko chorób serca oraz nowotworów. [9]

Skutki szkodliwego działania wolnych rodników nazywane są stresem oksydacyjnym. [11] Wśród związków antyoksydacyjnych warto wyróżnić antocyjany. To one odpowiedzialne są za fioletową barwę ziemniaka. [10,13]

Regularne spożycie fioletowych ziemniaków może zwiększyć poziom przeciwutleniaczy w organizmie. [12] Oprócz wysokiej zawartości antocyjanów fioletowe ziemniaki zawierają inne przeciwutleniacze wspólne dla wszystkich rodzajów ziemniaków, w tym:

• Witamina C
• Związki karotenoidowe
• Selen
• Tyrozyna
• Związki polifenolowe, takie jak kwas kawowy, skopolina, kwas chlorogenowy i kwas ferulowy

Spożycie fioletowych ziemniaków może poprawić ciśnienie krwi 

Ziemniaki te są źródłem potasu. Składnik ten może obniżyć ciśnienie krwi. [14] Dodatkowo przeciwutleniacze zawarte w warzywie może poprawić elastyczność tętnic. Jest to istotne przy zmianach ciśnienia krwi, ponieważ sztywność tętnic może doprowadzić do zawału serca lub udaru mózgu. [15]

Zastosowanie w kuchni. Jak gotować ziemniaki truflowe?

Ta odmiana ziemniaków niewiele różni się od zwykłych ziemniaków pod względem przyrządzania w kuchni. Mają bardziej gorzki smak z wyczuwalną nutą orzechów. Skórka fioletowych ziemniaków jest twarda, więc przed przygotowaniem należy je obrać. Tak samo, jak tradycyjne ziemniaki nadają się do smażenia, pieczenia i gotowania.

Ich fioletowy kolor może urozmaicić danie. Często w restauracjach, podawane są zamiast zwykłych ziemniaków. Mogą one uczynić potrawę bardziej nietypową i wyszukaną.

Podsumowanie

Najczęściej zadawane pytania

Bibliografia:

1. Honor Whiteman. (2017). How Purple potatoes coluld preent colon cancer. Medical News Today https://www.medicalnewstoday.com/articles/319520#Purple-potatoes-and-pigs
2. Sido, A., Radhakrishnan, S., Kim, S. W., Eriksson, E., Shen, F., Li, Q., … & Vanamala, J. K. (2017). A food-based approach that targets interleukin-6, a key regulator of chronic intestinal inflammation and colon carcinogenesis. The Journal of nutritional biochemistry, 43, 11-17.
3. Waldner, M. J., Foersch, S., & Neurath, M. F. (2012). Interleukin-6-a key regulator of colorectal cancer development. International journal of biological sciences, 8(9), 1248.
4. Robbins, R. J. (2003). Phenolic acids in foods: an overview of analytical methodology. Journal of agricultural and food chemistry, 51(10), 2866-2887.
5. Rice-Evans, C. A., Miller, N. J., & Paganga, G. (1996). Structure-antioxidant activity relationships of flavonoids and phenolic acids. Free radical biology and medicine, 20(7), 933-956.
6. Anantharaju, P. G., Gowda, P. C., Vimalambike, M. G., & Madhunapantula, S. V. (2016). An overview on the role of dietary phenolics for the treatment of cancers. Nutrition journal, 15(1), 1-16.
7. Ramdath, D. D., Padhi, E., Hawke, A., Sivaramalingam, T., & Tsao, R. (2014). The glycemic index of pigmented potatoes is related to their polyphenol content. Food & function, 5(5), 909-915.
8. Storz, G., & Imlayt, J. A. (1999). Oxidative stress. Current opinion in microbiology, 2(2), 188-194.
9. Lobo, V., Patil, A., Phatak, A., & Chandra, N. (2010). Free radicals, antioxidants and functional foods: Impact on human health. Pharmacognosy reviews, 4(8), 118.
10. Wallace, T. C., & Giusti, M. M. (2015). Anthocyanins. Advances in Nutrition, 6(5), 620-622.
11. Sies, H. (2000). What is oxidative stress?. In Oxidative stress and vascular disease (pp. 1-8). Springer, Boston, MA.
12. Vinson, J. A., Demkosky, C. A., Navarre, D. A., & Smyda, M. A. (2012). High-antioxidant potatoes: acute in vivo antioxidant source and hypotensive agent in humans after supplementation to hypertensive subjects. Journal of agricultural and food chemistry, 60(27), 6749-6754.
13. Lachamn, J., & Hamouz, K. (2005). Red and purple coloured potatoes as a significant antioxidant sourcee in human nutrition–a review. J. Plant Soil Environ, 51, 477-482.
14. Adrogué, H. J., & Madias, N. E. (2007). Sodium and potassium in the pathogenesis of hypertension. New England journal of medicine, 356(19), 1966-1978.
15. Tsang, C., Smail, N. F., Almoosawi, S., McDougall, G. J. M., & Al-Dujaili, E. A. S. (2018). Antioxidant rich potato improves arterial stiffness in healthy adults. Plant Foods for Human Nutrition, 73(3), 203-208.
16. Jokioja, J., Linderborg, K. M., Kortesniemi, M., Nuora, A., Heinonen, J., Sainio, T., … & Yang, B. (2020). Anthocyanin-rich extract from purple potatoes decreases postprandial glycemic response and affects inflammation markers in healthy men. Food chemistry, 310, 125797.
17. Charepalli, V., Reddivari, L., Radhakrishnan, S., Vadde, R., Agarwal, R., & Vanamala, J. K. (2015). Anthocyanin-containing purple-fleshed potatoes suppress colon tumorigenesis via elimination of colon cancer stem cells. The Journal of nutritional biochemistry, 26(12), 1641-1649.