Grypa żołądkowa – co możesz jeść, a czego unikać?

Grypa żołądkowa – zapewne jest to coś co znasz z własnego doświadczenia. Ale czy wiesz czym ona jest, jakie patogeny ją powodują oraz czy ma coś wspólnego z powszechnie znaną grypą? A może chcesz się dowiedzieć jak zadbać o żywienie w czasie choroby? Tych i wielu innych informacji dowiesz się z tego artykułu. 

Grypa a grypa żołądkowa – czy jest między nimi jakaś różnica?

Grypa jest chorobą wywoływaną przez wirusy należące do rodziny Ortomyksowirusów. Klasyfikacja wirusa grypy opiera się na trzech typach: A, B i C. Cząsteczka wirusa grypy jest wysoce pleomorficzna co oznacza, że może on przybierać różne formy co jest odpowiedzią adaptacyjną na zmienne warunki środowiska. Według danych prezentowanych przez WHO wynika, że co roku z powodu zakażenia wirusem grypy choruje 330 mln do 1 575 mld osób, a umiera od pół miliona do 1 mln osób. Skutecznym sposobem walki z grypą jest szczepionka. Szczepionki nieaktywowane są podawane już niemowlętom w wieku 6 miesięcy i więcej [1,2].

Grypa żołądkowa, a właściwie zapalenie żołądka lub jelit jest powodowane przez kilka rodzajów wirusów. Patogeny powodujące ową chorobę przenoszą się drogą fekalno-oralną, przez skażone pokarmy, wodę, ręce czy przedmioty [3].

Z tego powodu ważnym czynnikiem zapobiegającym zakażeniom jest utrzymanie prawidłowej higieny. Do jelitowych patogenów wirusowych należą: Rotawirus, Astrovirus, Adenowirus, Sapowirus oraz Norowirus. Rotawirus oraz Norowirus są czynnikami, które najczęściej powodują zapalenie żołądka i jelit [4,5]. 

Jak wynika z powyższego opisu grypa oraz grypa żołądkowa powodowane są przez całkowicie różne patogeny, a powikłania występujące po chorobie są groźniejsze w skutkach po przejściu grypy. 

Grypa żołądkowa – główne objawy

Głównymi charakterystycznymi objawami dla zapalenia żołądka oraz jelit są [6]:

• Wodnista biegunka,
• Wymioty,
• Gorączka,
• Bóle oraz skurcze brzucha. 

Charakterystyka objawów

Biegunka

Biegunką określa się oddawanie stolców o nadmiernie luźnej konsystencji w zwiększonej ilości oraz częstotliwości. Dla zapalenia żołądka lub jelit charakterystyczny jest mechanizm sekrecyjny powstawania biegunki. Powodowany jest on zwiększeniem wydzielania elektrolitów i wody do światła jelita na skutek działania m.in. wirusów [7]. 

Żywienie w czasie biegunki

Uważa się, ze prawidłowe żywienie może zapobiegać wystąpieniu niedoborów oraz skrócić jej czas trwania. W czasie trwania biegunki należy przede wszystkim zadbać o prawidłowe nawodnienie podając pacjentowi płyny o obniżonej osmolarności, co będzie sprzyjało zmniejszeniu objętości wydalanego stolca. Żywienie chorego, u którego nie ma istotnych objawów odwodnienia może wyglądać podobnie do tego sprzed stanu choroby, należy jednak zwrócić uwagę na to, aby w diecie ograniczyć ilość produktów z dużą ilością cukru oraz błonnika ponieważ mogą one nasilić objawy. Należy wyeliminować także produkty ciężkostrawne, wędzone, smażone, wędliny, sery oraz tłuste mięso, w przypadku nietolerancji laktozy ograniczyć jej spożycie, bądź zastąpić tradycyjne produkty mleczne tymi, które nie zawierają cukru mlecznego [8]. 

Wymioty 

Wymiotami nazywamy gwałtowny wyrzut treści pokarmowej na zewnątrz z narządów układu pokarmowego, najczęściej następuje to w wyniku skurczów przepony, mięśni brzucha oraz klatki piersiowej. Jedną z ich przyczyn mogą być także patogenne wirusy.

Żywienie 

Zalecane jest zadbanie o prawidłowe nawodnienie organizmu, ograniczenie spożycia słodkich napojów oraz pokarmów. Prawidłowa dieta w czasie choroby powinna być lekkostrawna, a w okresie nawadniania oraz po wystąpieniu epizodów wymiotów zaleca się powstrzymać od spożywana pokarmów na około 4 godziny [9]. 

Odwodnienie

Odwodnieniem nazywamy utratę całkowitej wody ustrojowej, spowodowane patologicznymi stanami utraty wody, zmniejszonym przyjmowaniem płynów. Do objawów odwodnienia zalicza się: bóle oraz zawroty głowy, zaburzenia świadomości, zaburzenia widzenia, utratę elastyczności skóry [10]. 

Żywienie 

Należy przede wszystkim skupić się na uzupełnieniu płynów oraz elektrolitów, podając choremu płyny o niskiej osmolarności. W celu zapobiegania odwodnienia powinno zwiększyć się świadomość o tym jak ważny składnik pokarmowy stanowi woda oraz zachęcić pacjenta do regularnego przyjmowania płynów [11,12]. 

Gorączka 

Gorączka jest wynikiem przestawienia na wyższe wartości punktu nastawienia w ośrodku termoregulacji, jest to wynik działania pirogenów egzogennych oraz endogennych. Efektem tego jest zwiększone wytwarzanie oraz oszczędzanie ciepła. Z badań wynika, że pacjenci, u których zapalenie żołądka lub jelit było powodowane przez Rotawirusy są bardziej narażeni na wystąpienie gorączki, niż Ci u których występowało w wyniku działania Norowirusów [13].

Produkty zalecane	Produkty przeciwskazane
Pieczywo pszenne, pszenno-żytnie Płatki owsiane  Ryż biały	Pieczywo graham Płatki śniadaniowe słodzone Ryż brązowy
Chude mleko, produkty mleczne Chude mięso: drób	Mleko tłuste, świeże, tłuste produkty mleczne Tłuste mięso: wołowe, wieprzowe
Owoce-bez skórki: brzoskwinie, mango, jabłko	Owoce suszone, konserwowe
Warzywa: ziemniaki, marchewka, cukinii, szpinak	Warzywa: brukselka, cebula, buraki, papryka
Napoje: woda niegazowana, słabe napary herbat	Napoje: słodzone, gazowane, kakao, alkohol

Tab. 1. Wskazówki żywieniowe [8].

Jak wynika z powyższego opisu wszystkie objawy charakterystyczne dla zapalenia żołądka/jelit są powiązane z odwodnieniem. Ważne jest, aby u osoby chorej zadbać o prawidłowe nawodnienie, dietę lekkostrawną, co pozwoli złagodzić objawy oraz skróci czas rekonwalescencji. 

Leczenie farmaceutyczne

Objawy zakażenie żołądka/jelit można łagodzić przez podanie nitazoksanidu. Z badań wynika, że znaczny czas skrócenia trwania objawów grypy żołądkowej obserwowano u chorych z Rotawirusem oraz Norowirusem [3]. 

W leczeniu grypy żołądkowej pozytywny wpływ mają także probiotyki. Pomagają one w odbudowaniu flory bakteryjnej układu pokarmowego oraz skracają czas trwania biegunek, będących objawem choroby [14]. 

Ustąpienie choroby i powrót do tradycyjnego żywienia pacjenta

Zastosowaną dietę lekkostrawną należy stopniowo rozszerzać. Posiłki powinny być konsumowane częściej, ale w mniejszych porcjach, aby nie obciążać układu pokarmowego [9]. 

Podsumowanie 

Jak wynika z artykułu grypa oraz grypa żołądkowa są całkowicie odrębnymi chorobami. W celu łagodzenia objawów zapalenia żołądka/ jelit zaleca się stosowanie odpowiedniej diety lekkostrawnej oraz zadbać o nawodnienie, ponieważ wymioty i biegunka mogą doprowadzić do głębokiego odwodnienia. 

Źródła

[1] Brydak, L. B., (2012), Grypa-problem stary jak świat, Hygeia Public Health, 47(1): 1-7

[2] Fiore, A., E., Bridges, C., B., Cox N., J., (2009), Seasonal Influenza Vaccines, 43-82                                       

[3] Rossignol, J.‐F., El‐Gohary, Y. M., (2006), Nitazoxanide in the treatment of viral gastroenteritis: a randomized double‐blind placebo‐controlled clinical trial, Alimentary Pharmacology and Therapeutics, 1423-1430

[4] Blacklow,N., R., & Greenberg, H., B., (1991), Viral Gastroenteritis, 252-264

[5] Clark, Benjamin; McKendrick, Mike, (2004), A review of viral gastroenteritis, Department of Infection and Tropical Medicine, 461-469

 [6] Jak nie urok to… wirusy (2013), Dev, R., Pobrane ze strony: https://sporothrix.wordpress.com/2013/03/

[7]Anna M. Badowska-Kozakiewicz,(2013), „Patofizjologia człowieka”, Warszawa, PZWL,  213-216

[8] Sajór, I., (2017), Biegunka- zalecenia i przeciwskazania dietetyczne. Pobrane ze strony: https://ncez.pl/choroba-a-dieta/choroby-ukladu-pokarmowego/biegunka—–zalecenia-i-przeciwwskazania-dietetyczne 

[9] Wolańska-Buzalska, D., (2018), Dieta w przebiegu grypy żołądkowo-jelitowej. Pobrano ze strony: https://ncez.pl/choroba-a-dieta/choroby-ukladu-pokarmowego/dieta-w-przebiegu-grypy-zoladkowo-jelitowej

[10] Dymarska, E., Janczar-Smuga, M., (2016) Woda jako niezbędny składnik pokarmowy w żywieniu osób w podeszłym wieku., 55-64,

[11] Gugała-Mirosz, S., (2017), Odwodnienie, Pobrano ze strony: https://ncez.pl/seniorzy/zywienie-osob-w-wieku-starszym/odwodnienie

[12] Mziray, M., Siepsiak, M., Żuralska, R., Modlińska, A., Domagała, P., (2017), Woda istotnym składnikiem pokarmowym diety osób w wieku podeszłym, Probl Hig Epidemiol, 118-124

[13] Ueda, H., Tajiri, H., Kimura, S., Etani, Y., Hosoi, G., Maruyama, T., …& Nagai, T. (2015). Charakterystyka kliniczna napadów związanych z wirusowym zapaleniem żołądka i jelit u dzieci. Epilepsy Research, 109, 146-154.

[14] Caporuscio, J., (2018), Probiotics are ineffective in treating the stomach flu in children, PharmD,  R&D Success Stories. Lallemand Health Solutions