Imbir lekarski (Zingiber officinale) przybył do Europy z Chin i Indii, obecnie uprawiany jest także w Afryce. Przyprawą jest kłącze tej rośliny, które w postaci zarówno świeżej jak i suszonej, zmielonej stosowany jest we wszelkiego rodzaju potrawach kuchni daleko- i bliskowschodniej, mieszankach przyprawowych, jako dodatek do past i sosów, a także ciast czy herbat. Młode kłącza imbiru mogą stanowić składnik sałatki, podobnie jak wyrastające z nich zielone pędy. Marynowany imbir używany jest m.in. do sushi, a kandyzowany jako dodatek do deserów.
Właściwości imbiru
Od wieków znane są właściwości przeciwzapalne i rozgrzewające imbiru, stąd tak chętnie po niego sięgamy w okresie grypy i przeziębień. W swoim składzie zawiera nawet do 3% olejków eterycznych, odpowiedzialnych za charakterystyczne doznania smakowe. Najważniejsze z nich to gingerol i shogaol, które oprócz walorów pożądanych w kuchni, nadają roślinie także cechy prozdrowotne.
Właściwości antybakteryjne
W jednym z badań sprawdzono, jak ekstrakt z suszonego, zmielonego korzenia imbiru poradzi sobie z bakteriami z rodziny Streptococcus, Staphylococcus i Bacillus. Na sterylne podłoże posiano bakterie, a następnie dodano różnie przygotowane ekstrakty (m.in. na etanolu i wodzie). Poza ekstraktem na wodzie, wszystkie pozostałe wykazały działanie antybakteryjne, a siła tegoż działania zależna była od stężenia ekstraktu.
Substancje zawarte w imbirze mogą także działać korzystnie na stan jamy ustnej. Rozmnażanie bakterii odpowiedzialnych za powstawanie chorób przyzębia zostało zahamowane w obecności ekstraktu z imbiru (ponownie do uzyskania ekstraktu użyto alkoholu).
Dla zobrazowania możliwości zwalczania patogenów z pomocą imbiru wykonano test porównujący jego działania z efektem po zastosowaniu antybiotyku. Przygotowano ekstrakty (na alkoholu) o różnych stężeniach i zestawiono je z lekiem, także przygotowanym w kilku rozcieńczeniach. Prowadzący badanie zaobserwowali, że efekt bakteriobójczy na organizmach S. aureus i S. pyogenes był silniejszy w przypadku ekstraktu z imbiru (zarówno korzenia jak i liści) i może być on stosowany w leczeniu, niezależnie od podaży antybiotyków.
Właściwości przeciwzapalne i antyoksydacyjne
W 2012 roku powstała praca przeglądowa, w której autor zebrał najważniejsze doniesienia o działaniu przeciwzapalnym i przeciwutleniającym imbiru i jego ekstraktu. Shogaol jest uważany za najsilniejszą substancję o takim właśnie działaniu, a sama roślina stawiana jest na równi z witaminą C pod względem zdolności do zmiatania wolnych rodników.
W pracy przytacza się m.in. badanie na modelu zwierzęcym, w którym to podawanie przyprawy przyczyniało się do zmniejszenia peroksydacji lipidów, a zwiększenia ilości enzymów
antyoksydacyjnych i stężenia glutationu. W próbie in vitro na komórkach człowieka, ekstrakt imbiru usuwał reaktywne formy tlenu i również ograniczał peroksydację lipidów.
Wzmacnianie organizmu poprzez poprawę zdolności antyoksydacyjnych ustroju może mieć także znaczenie w leczeniu i przeciwdziałaniu wielu chorobom. Miesięczna terapia szczurów zatrutych etanolem, którym podawano korzeń imbiru, doprowadziła do zwiększenia stężenia enzymów wątrobowych, co może świadczyć o pozytywnym działaniu rośliny na ten narząd. Ponadto zmniejsza także stężenie białka CRP, aldehydu dimalonowego i stymuluje powstawanie dysmutazy ponadtlenkowej w nerkach – wysnuto zatem wniosek, że imbir może być pomocny w zapobieganiu progresji
niewydolności nerek.
🔎 Związek furanodienon (FDN) z imbiru zmniejsza stan zapalny w jelicie grubym, aktywując receptor PXR i wspierając odbudowę bariery jelitowej. Efekty ograniczają się do okrężnicy, co minimalizuje skutki uboczne. Imbir więc stanowi obiecujący środek w przypadku nieswoistych chorób zapalnych jelit [11].
Substancje zawarte w kłączu imbiru zmniejszają biosyntezę prostaglandyn i leukotrienów, a więc związków prozapalnych. Mogą także ograniczać syntezę cytokin, takich jak interleukina 10 i 8 (IL-10/IL-8) czy czynnik martwicy guza (TNF-). W jednym z badań wykazano także w makrofagach efekt hamujący ekspresję genów indukowanej syntazy tlenku azotu (iNOS) i cyklooksygenazy (COX-2).
Właściwości imbiru znajdują także zastosowanie przy redukcji bólów związanych z miesiączką.
Przyjmowanie imbiru lub jego ekstraktów przez osoby cierpiące na alergię może zmniejszać związane z nią objawy. Badania natomiast nie są zgodne co do odczuwalnej ulgi po zastosowaniu imbiru u osób z reumatoidalnym zapaleniem stawów, aczkolwiek uważa się, że może być ono pomocne.
🔎 W badaniu klinicznym z 2023 [9] stwierdzono również, że codzienne spożycie suplementu imbirowego przez zdrowych ochotników zwiększało cAMP w neutrofilach i ograniczało NETosis.
Właściwości antynowotworowe
Działanie przeciwdziałające rozwojowi nowotworów wiąże się ściśle ze zdolnościami do redukcji stanu zapalnego. Suplementacja imbirem zwiększa aktywność wielu enzymów, które swoim działaniem hamują kancerogenezę. Taki efekt zaobserwowano w przypadku raka jelita grubego. Ponadto składniki rośliny hamują proliferację, przyspieszają apoptozę komórek nowotworowych, ograniczają ekspresję czynnika NF-B i oksygenazy hemowej (HO-1). Dotychczasowe obserwacje wskazują, że imbir może być także pomocny w leczeniu raka żołądka, skóry, jajników, prostaty, trzustki czy piersi.
Imbir w dolegliwościach żołądkowych
Szereg badań wykazuje pomocne działanie imbiru w dolegliwościach układu pokarmowego poprzez wcześniej opisane jego właściwości. Najczęściej przytacza się zbawienny wpływ podaży przyprawy na łagodzenie zmian wrzodowych występujących m.in. w żołądku. Warto również wspomnieć o nudnościach i wymiotach, z którymi często zmagają się kobiety w ciąży.
W publikacji z 2014 roku wzięto pod uwagę dwanaście badań, w których łącznie wzięło udział niespełna 1300 ciężarnych. Suplementacja imbirem znacząco zmniejszyła częstotliwość i nasilenie występujących nudności w porównaniu z placebo, ale różnice w redukcji epizodów wymiotów nie różniły się w dużym stopniu, choć obserwowano tendencję malejącą w przypadku podaży imbiru. Efekty obserwowano przy dawce ok. 1,5 g/dziennie, nie wykazano żadnych działań niepożądanych.
Wpływ na gospodarkę lipidową
W odpowiedzi na pytanie, czy imbir może wpływać na metabolizm lipidów, przestudiowano 12 badań, z łączną liczbą 586 uczestników. Analiza jasno wskazywała, że regularne stosowanie przyprawy redukuje stężenie triacylogiceroli () i cholesterolu LDL (średnio o 4,9 mg/dl). Zaobserwowano także różnice w stężeniu cholesterolu ogółem (- 5,13 mg/dl) oraz HDL (+2,18 mg/dl), lecz nie były to ilości istotne statystycznie. Ponadto zauważono, że największe korzyści płyną z dawki nie większej niż 2g imbiru/dobę – jej zwiększenie nie wpływało na nasilenie efektu.
Prawidłowa masa ciała: imbir a odchudzanie
🔎 Suplementacja imbiru wpływa na obniżenie masy ciała, wskaźnika BMI, obwodu talii oraz procentowej zawartości tłuszczu w ciele. Najefektywniejsza dawka imbiru wynosi 2 g dziennie, a optymalny czas trwania suplementacji to ponad 8 tygodni. Wyniki tego badania (Rafieipour [10]), mimo niskiego stopnia pewności dowodów, wskazują na potencjalne korzyści imbiru w kontekście kompozycji ciała.
Podsumowanie
Jak się okazuje, imbir jest przyprawą o szerokim spektrum działania, a do tego znaną i cenioną na całym świecie. Dostępność i mnogość form, począwszy od zmielonego korzenia, poprzez świeże kłącza, a skończywszy na olejkach i ekstraktach, czyni ją ważnym składnikiem leczniczym, z którego z łatwością każdy może czerpać to, co najlepsze.
Bibliografia:
- S.P. Malu i wsp.:, Antibacterial Activity and Medicinal Properties od Ginger, Global Journal of Pure and Applied Science 2009
- Sebiomo A. i wsp.: Comparative studies of antibacterial effect of some antibiotics and ginger (Zingiber officinale) on two pathogenic bacteria., Department of Biological Sciences, Tai Solarin University of Education, Ijagun Ijebu-Ode Ogun State, Nigeria 2011
- Park M. i wsp.:, Antibacterial activity of [10]‐gingerol and [12]‐gingerol isolated from ginger rhizome against periodontal bacteria, Phytotherapy Research 2008
- Mashhadi N. S. i wsp.: Anti-Oxidative and Anti-Inflammatory Effects of Ginger in Health and Physical Activity: Review of Current Evidence., International Journal of Preventive Medicine 2013
- Ling H. i wsp.:, 6-Shogaol, an active constituent of ginger, inhibits breast cancer cell invasion by reducing matrix metalloproteinase-9 expression via blockade of nuclear factor-κB activation., British Journal of Pharmacology 2010
- Viljoen E. i wsp.: A systematic review and meta-analysis of the effect and safety of ginger in the treatment of pregnancy-associated nausea and vomiting., Nutritional Journal 2014
- Haniadka R. i wsp.:, A review of the gastroprotective effects of ginger (Zingiber officinale Roscoe), Food & Function 2013
- Pourmasoumi M. i wsp.: The effect of ginger supplementation on lipid profile: A systematic review and meta-analysis of clinical trials., Phytomedicine 2018
- https://insight.jci.org/articles/view/172011
- Rafieipour N, Gharbi N, Rahimi H, Kohansal A, Sadeghi-Dehsahraei H, Fadaei M, Tahmasebi M, Momeni SA, Ostovar N, Ahmadi M, Majd SS, Mohammadi-Sartang M. Ginger intervention on body weight and body composition in adults: a GRADE-assessed systematic review and dose-response meta-analysis of 27 randomized controlled trials. Nutr Rev. 2024 Jan 22:nuad149. doi: 10.1093/nutrit/nuad149. Epub ahead of print. PMID: 38261398.
- https://thedonnellycentre.utoronto.ca/news/u-t-researchers-lead-discovery-ginger-compound-potential-treat-inflammatory-bowel-disease
- Data pierwotnej publikacji: 8.10.2018
- Data ostatniej aktualizacji o wyniki badań: 26.03.2025
