Kardamon należy do rodziny imbirowatych, więc jest blisko spokrewniony z powszechnym w naszej kuchni imbirem. Na rynku możemy znaleźć kilka odmian przyprawy, warto jednak zapamiętać, że najlepszej jakości jest ten indyjski, a konkretnie malabarski (E. cardamomum). Obecnie stanowi jedną z najdroższych przypraw na świecie. Głównym miejscem uprawy są Indie i Sri Lanka. Roślina potrzebuje temperatur rzędu 10-35 stopni i dość obfitych opadów [1].
Przyprawą są nasiona, znajdujące się w strąkach, które możemy dostać w całości lub, najczęściej, w postaci zmielonej. Jeśli mamy jednak możliwość, warto zaopatrzyć się w strąki, gdyż nasiona na dłużej zachowują wtedy smak i aromat oraz cenne właściwości zdrowotne [2].
Kardamon znany jest od tysięcy lat, stosowano go nie tylko jako przyprawę, ale także lekarstwo na bóle brzucha, nudności i wymioty. W Egipcie używano nasion do odświeżania oddechu. Obecnie, poza medycyną ludową, o właściwościach nie-kulinarnych przypraw nie mówi się za dużo. Jak się jednak okazuje, starożytni w wielu kwestiach mogli mieć rację [3].
Zwiększanie dyfuzji przezskórnej
Za działanie prozdrowotne rośliny w dużej mierze odpowiadają olejki eteryczne: mono- i seskwiterpeny. W największej ilości znajdziemy wśród nich cyneol, octan terpinylu i limonen. Wykazują działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne [1].
Olejki eteryczne z nasion Elettaria cardamomum oddziałują z lipidami zrogowaciałej warstwy skóry, zwiększając zdolności dyfuzyjne aktywnych składników przez szlak międzykomórkowy lipidów. Właściwości te mogą być pomocne w przypadku niektórych leków podawanych na skórę [3].
Działanie antynowotworowe
Olejki z nasion Elettaria cardamomum wykazywały aktywność przeciwnowotworową in vitro poprzez hamowanie tworzenia adduktów DNA przez aflatoksynę (toksynę grzybów). Innymi słowy nie dochodziło do oddziaływania toksyn na replikację komórek, co mogłoby przyczynić się do nowotworzenia. Ekstrakt z nasion wykazywał również działanie ochronne na płytki krwi przed agregacją i peroksydacją lipidów. Wodna zawiesina kardamonu wykazała ochronne działanie na eksperymentalnie indukowaną kancerogenezę okrężnicy. Dużą rolę w przeciwdziałaniu nowotworom mają wspomniane limonen i cyneol, które hamują proliferację i przyspieszają śmierć komórki [1,4].
Właściwości przeciwbakteryjne
Ekstrakt z kardamonu wykazuje także aktywność przeciwdrobnoustrojową przeciwko mikroorganizmom, bytującym w jamie ustnej [5]. Posiada też działanie przeciwbakteryjne przeciwko ludzkiemu patogennemu szczepowi Salmonella typhi oraz E. coli, B.proteus, Klebsiella i Pseudomonas, może być stosowany jako zamiennik konserwantów, stosowanych w żywności, bez znacznego wpływu na smak [1,6].
Wpływ w zespole metabolicznym
W Iranie przeprowadzono szereg badań na temat wpływu kardamonu na składowe zespołu metabolicznego: dyslipidemię, hiperglikemię, a dodatkowo także na hepatomegalię. U ochotników oznaczono przed i po terapii poziom glukozy, insuliny, cholesterolu całkowitego i trójglicerydów oraz cholesterolu LDL i HDL. Uczestnikom badania podawano przez 3 miesiące 3 razy po 2 kapsułki dziennie, zawierające 500 mg kardamonu (łącznie 3 g kardamonu/dobę). W porównaniu z placebo, podaż kardamonu znacząco zwiększyła poziom HDL cholesterolu oraz zmniejszyła poziom insuliny na czczo, trójglicerydów i cholesterolu LDL i stopień stłuszczenia wątroby [7].
🔎 Badaczom udało się także potwierdzić [9] skuteczność zielonego kardamonu w szczególnych zastosowaniach u osób z otyłością. U kobiet ze współwystępującym zespołem policystycznych jajników i stosujących dietę niskokaloryczną, poprawiał gospodarkę antropometrycznych, glikemicznych i androgenowych hormonów i ekspresję genów.
Działanie nie tylko przeciwzapalne
W podobnie zaprojektowanym badaniu i przy tych samych dawkach kardamonu zauważono również zmniejszenie stanu zapalnego u osób z niealkoholowym stłuszczeniem wątroby. Ważnym białkiem, którego synteza wzrosła w wyniku suplementacji kardamonu, była sirtuina 1 – odpowiada za zmniejszenie stanu zapalnego i ryzyka zmian nowotworowych, redukuje stres oksydacyjny, może wspomagać leczenie otyłości, przeciwdziałać nadciśnieniu tętniczemu, hamować starzenie organizmu i indukować wiele innych, dobroczynnych procesów. Przez wzgląd na tak szerokie działanie sirtuiny, kardamon może wspomagać funkcjonowanie organizmu na wielu płaszczyznach, m.in. w chorobach sercowo-naczyniowych [8].
Ponadto suplementacja E cardamonum zmniejszała stężenie TNF-alfa, IL-6 i białka CRP oraz aminotransferazy alaninowej.
🔎 Metaanaliza Heydarian [10] wykazała, że spożycie kardamonu znacząco obniża nie tylko poziomy markerów zapalnych, w tym hs-CRP, IL-6 i TNF-alfa ale również pomiarów ciśnienia krwi skurczowego i rozkurczowego. Naukowcy podkreślają, że z powodu ograniczonej liczby badań, należy zachować ostrożność w interpretacji tych wyników.
Zastosowanie w kuchni
Ponieważ kardamon jest indyjską przyprawą, świetnie będzie nadawał się właśnie do dań kuchni dalekowschodniej. Ma lekko ostry, cytrynowo-słodki smak. Pasuje m.in do dań mięsnych i rybnych. Podobnie jak imbir czy cynamon, może być używany do deserów: ciast, ciasteczek czy lodów. Dodatek przyprawy do kawy lub herbaty nada jej niepowtarzalnego smaku i aromatu, wszak tradycyjną kawę turecką przygotowuje się z jego dodatkiem.
Poczuj się jak barista – Cold Brew z kardamonem
Ponieważ mamy lato i zwłaszcza w ciepłe dni nie zawsze mamy ochotę na ciepłą kawę, prezentujemy bardzo popularne ostatnio Cold Brew z kardamonem. Wcale nie musicie mieć drogiego sprzętu, aby macerowaną kawę przygotować w domu. Zamiast specjalnych filtrów czy woreczków nada się zwykła tłokowa zaparzarka, tzw. French Press. Może i nie jest to profesjonalny zestaw, ale przecież nie o to tutaj chodzi. Potrzebujecie:
- 75 g ulubionej, zmielonej kawy
- litr zimnej wody
- 3 g kardamonu
Kawę i kardamon wsypujemy do dużej zaparzarki lub do rajstopy, którą następnie umieszczamy w dzbanku (końce wywijamy na dzbanek) i zalewamy zimną wodą. Całość chowamy do lodówki na 8-12 godzin – czas wymaga własnego sprawdzenia, bo każda mieszanka inaczej się zachowuje. Po tym czasie odciskamy kawę (można jeszcze przelać ją przez sitko) i nasze Cold Brew jest gotowe. Teraz wystarczy nalać trochę do szklanki, dodać kostek lodu i mleka. Orzeźwienie i doznania smakowe gwarantowane!
Źródła:
- Korikanthimathm, V. S., Prasath, D., & Rao, G. (2000). Medicinal properties of cardamom Elettaria cardamomum. Journal of Medicinal and Aromatic Plant Sciences, 22, 683-685.
- http://www.przyprawowy.pl/kardamon.html
- Sengottuvelu, S. (2011). Cardamom (Elettaria cardamomum Linn. Maton) seeds in health. Nuts and seeds in health and disease prevention, 285-291.
- Bhalla, Y., Gupta, V. K., & Jaitak, V. (2013). Anticancer activity of essential oils: a review. Journal of the Science of Food and Agriculture, 93(15), 3643-3653.
- Jesylne, P., Soundarajan, S., Murthykumar, K., & Meenakshi, M. (2016). The role of cardamom oil in oral health: A short review. Research Journal of Pharmacy and Technology, 9(3), 272.
- Singh, R., & Jaglan, R. K. V. (2018). Antibacterial and antioxidant activity of green cardamom and rosemary extract in food products: A brief review.
- Daneshi-Maskooni, M., Keshavarz, S. A., Qorbani, M., Mansouri, S., Alavian, S. M., Badri-Fariman, M., … & Sotoudeh, G. (2019). Green cardamom supplementation improves serum irisin, glucose indices, and lipid profiles in overweight or obese non-alcoholic fatty liver disease patients: a double-blind randomized placebo-controlled clinical trial. BMC complementary and alternative medicine, 19(1), 59.
- Daneshi-Maskooni, M., Keshavarz, S. A., Qorbani, M., Mansouri, S., Alavian, S. M., Badri-Fariman, M., … & Sotoudeh, G. (2018). Green cardamom increases Sirtuin-1 and reduces inflammation in overweight or obese patients with non-alcoholic fatty liver disease: a double-blind randomized placebo-controlled clinical trial. Nutrition & metabolism, 15(1), 63.
- Cheshmeh, S., Elahi, N., Ghayyem, M., Mosaieby, E., Moradi, S., Pasdar, Y., Tahmasebi, S., & Moradinazar, M. (2022). Effect of green cardamom on the expression of genes implicated in obesity and diabetes among obese women with polycystic ovary syndrome: a double blind randomized controlled trial. Genes & nutrition, 17(1), 17. https://doi.org/10.1186/s12263-022-00719-6
- Heydarian A, Tahvilian N, Shahinfar H, Abbas-Hashemi SA, Daryabeygi-Khotbehsara R, Aryaeian N. Effect of cardamom consumption on inflammation and blood pressure in adults: A systematic review and meta-analysis of randomized clinical trials. Food Sci Nutr. 2023 Oct 7;12(1):3-12. doi: 10.1002/fsn3.3738. PMID: 38268891; PMCID: PMC10804083.
- Data pierwotnej publikacji: 16.07.2019
- Data ostatniej aktualizacji o wyniki badań: 28.01.2024
