LA-5® Lactobacillus acidophilus w świetle badań naukowych

Badania naukowe, które prowadzi się w obszarze mikrobioty jelitowej, są jednym z głównych trendów tematycznych w dziedzinie nauk o żywieniu człowieka. Naukowcy coraz dokładniej poznają, jaka jest rola mikroorganizmów zasiedlających światło ludzkiego przewodu pokarmowego. Coraz dokładniej też poznają poszczególne szczepy bakterii i ich wpływ na wiele aspektów zdrowia. 

Uwagę badaczy zwracają jednak przede wszystkim szczepy bakterii probiotycznych takich jak Lactobacillus acidophilus, LA-5® (zarejestrowany pod znakiem towarowym LA-5®). Zgodnie z danymi z baz naukowych, szczep LA-5® należy do jednych z najlepiej poznanych i przebadanych klinicznie szczepów probiotycznych. Potwierdzono to w ponad 150 publikacjach w uznanych czasopismach.

W klinicznych pracach naukowych, przeprowadzanych z udziałem osób dorosłych lub starszych, często stosuje się mieszaniny kilku szczepów probiotycznych. Badacze podawali uczestnikom preparaty zawierające szczepy LA-5® wraz z Bifidobacterium BB-12®. W licznych publikacjach powiązano je z działaniem prozdrowotnym w obszarze układu pokarmowego. Szczep LA-5® pochodzi z kolekcji kultur mlecznych firmy Chr. Hansen. Produkuje się je od 1979 roku z przeznaczeniem wzbogacania żywności oraz dla branży suplementów. Bezpieczeństwo jego stosowania potwierdzają europejskie certyfikaty, takie jak QPS1 (Qualified Presumption of Safety).

Skoro szczep LA-5® jest tak dobrze znany i bezpieczny w stosowaniu, warto poznać jego właściwości prozdrowotne. Zobaczymy też, w jakich produktach on występuje.

Czym jest Lactobacillus Acidophilus  LA-5®?

Dla przypomnienia: Lactobacillus acidophilus to gatunek beztlenowych Gram-dodatnich bakterii w kształcie pałeczki, niewytwarzających przetrwalników. Bakterie te występują naturalnie w ludzkich jelitach i pochwie, gdzie odgrywają ważną rolę prozdrowotną [1]. W środowisku zewnętrznym zaś można je spotkać w mleku i jego przetworach oraz żywności fermentowanej.

Należy pokreślić, że większość szczepów zasiedlających te produkty to szczepy dzikie. Pałeczki szczepu Lactobacillus acidophilus LA-5® selekcjonuje się, oznacza i bada pod kątem bezpieczeństwa, mierzalnego działania zdrowotnego oraz możliwości wykorzystania w przemyśle spożywczym i farmaceutycznym.

Bakterie LA-5® należą do szczepów probiotycznych i mają zdolność wytwarzania kwasu mlekowego, octowego i nadtlenku wodoru. Metabolity te powodują, że środowisko, które zasiedlają te bakterie (światło przewodu pokarmowego), staje się mniej korzystne dla wzrostu potencjalnie patogennych mikroorganizmów.

Działanie to zostało potwierdzone w badaniach klinicznych, w których LA-5® był podawany wraz z innym szczepem probiotycznym (Bifidobacterium BB-12®). W pracach tych wykazano, że suplementacja mieszaniną tych szczepów pomaga w terapii wielu różnych objawów żołądkowo-jelitowych, w tym spowodowanych chorobami zapalnymi jelit [2]. Badacze uzyskiwali również zachęcające wyniki probiotykoterapii LA-5® i BB-12® dotyczące łagodzenia skutków ubocznych po przebytym leczeniu antybiotykami, poprawy funkcji odpornościowych, poprawy tolerancji glukozy i zmniejszenia objawów nietolerancji laktozy [3].

Probiotyczne działanie

Lactobacilli, szczególnie L. acidophilus, stosuje się jako probiotyki. Światowa Organizacja Zdrowia definiuje probiotyki jako „żywe drobnoustroje, które podane w odpowiedniej ilości wywierają korzystny wpływ na zdrowie gospodarza” [4].

Nie wszystkie szczepy spełniają jednak wymogi klasyfikacyjne. Zdarzało się, że przemysł spożywczy nadużywał pojęcia probiotyk. Nazwę stosowano do szczepów bakterii, dla których nie udowodniono naukowo, że mają jakiekolwiek szczególne korzyści zdrowotne. Wymusiło to zmianę prawodawstwa na obszarze UE i na wniosek Europejskiego Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) zakazano stosowania słowa „probiotyk” na wszystkich produktach spożywczych w UE.

Nie oznacza to, że nazwa „probiotyk” została zakazana. Prawodawstwo uporządkowało możliwość stosowania tej nazwy jedynie do szczepów o udowodnionym, korzystnym działaniu prozdrowotnym takich jak np. omawiany tu Lactobacillus acidophilus, LA-5® [5]. To właśnie bezpieczeństwo stosowania jest kluczowe dla dopuszczenia preparatów probiotycznych do powszechnego stosowania. W badaniach klinicznych, dla szczepu LA-5® stosowanego wraz ze szczepem BB-12® poziom bezpieczeństwa dla zdrowia ludzkiego oceniono jako zadowalające. Parametr ten określono poprzez zarejestrowanie objawów niepożądanych oraz potwierdzenie dobrej tolerancji mierzonej w skali „global well being scale” [6].

Przeżywalność

Kolejnym istotnym kryterium stawianym szczepom probiotycznym jest ich przeżywalność po podaniu doustnym. Szczep LA-5® po podaniu doustnym wyizolowano z próbek kału, co potwierdziło jego zdolność przeżycia na całej długości przewodu pokarmowego. Potwierdzają to prace kliniczne, w których grupie zdrowych osób dorosłych podawano preparat LA-5® wraz z pożywieniem (jogurtem) przez okres czterech tygodni. W analizie kału wykazywano żywe pałeczki bakterii tego szczepu, co potwierdza żywotność LA-5® na całym odcinku przewodu pokarmowego [7].

Skuteczne działanie przeciwbiegunkowe

Do tego, aby dany produkt mógł zostać zarejestrowany jako probiotyk, niezbędne jest wykazanie jego unikalnych, mierzalnych cech na zdrowie konsumenta.

W meta-analizie [8] wyszczególniono szczepy sugerowane przy wspomaganiu terapii przeciwbiegunkowych. Wśród nich znalazł się także omawiany LA-5®. W badaniu na mniejszej grupie wykazano, że podawanie suplementu probiotycznego zawierającego szczepy LA-5® i BB-12® osobom podróżującym do Egiptu, znacząco zmniejszyło częstość występowania biegunki w grupie badanej w porównaniu z grupą placebo [9].

Biegunka jest częstym problemem zdrowotnym, który może być spowodowany przez żywność lub wodę zakażoną patogenami. Ich przykłady to Escherichia coli, Salmonella, Shigella lub Campylobacter. Stan ten może być także powodowany antybiotykoterapią. Działa ona nieselektywnie na mikroflorę jelitową. Powoduje zniszczenie zarówno bakterii pożytecznych, jak i patogennych. 

Zaburzenie homeostazy mikrobiologicznej jelit często prowadzi do rozwoju i przerostu bakterii chorobotwórczych, powodując nieprzyjemne objawy, takie jak biegunki. W niektórych, trudnych do zwalczenia zakażeniach, takich jak H. pylori konieczne jest stosowanie kilku antybiotyków jednocześnie.

Skojarzona antybiotykoterapia jest szczególnie niekorzystna dla układu pokarmowego. Potwierdzono to w badaniach [10] na 160 pacjentach zakażonych H. pylori. Pacjenci zostali podzieleni losowo na dwie grupy. Jedna grupa była leczona potrójną terapią oraz jogurtem probiotycznym zawierającym szczepy LA-5® i BB-12®, druga zaś otrzymywała jedynie potrójną terapię.

Grupa suplementowana probiotykiem kontynuowała przyjmowanie jogurtu przez cztery tygodnie po zaprzestaniu terapii antybiotykowej. Osiem tygodni później pacjentów oceniano pod kątem skuteczności terapii H. pylori, analizując próbki kału przed i po leczeniu.

Wyniki wskazały, że grupa leczona antybiotykami stosowanymi wraz z jogurtem wzbogaconym w szczepy LA-5® i BB-12® miała wyższy wskaźnik eradykacji H. pylori niż grupa leczona tylko antybiotykiem [11]. Podobne wyniki otrzymano także w innych pracach [12], [13], [14].

Przeciw zaparciom

U osób starszych znacznie częściej niż w innych grupach wiekowych, dochodzi do powstawania zaparć. Wynika to z racji fizjologicznych zmian w obrębie przewodu pokarmowego. Zmiany te zachodzą wraz z wiekiem. W badaniach klinicznych, w których naukowcy stosowali u badanych seniorów preparaty probiotyczne, wykazano, że suplementacja połączonymi szczepami Lactobacillus acidophilus LA-5® i Bifidobacterium BB-12® pomaga złagodzić przewlekłe zaparcia u tych pacjentów. 

Naukowcy w tym badaniu podzielili seniorów na dwie grupy. Jednej z nich podawali mleko niesfermentowane, drugiej zaś mleko fermentowane zawierające oba szczepy bakterii probiotycznych (LA-5® i BB-12®). Pacjenci otrzymujący mleko probiotyczne odzyskiwali regularność wypróżnień wcześniej w porównaniu do okresu przed terapią [15].

Pomocniczo w terapii wrzodziejącego zapalenia jelita grubego

Objawami wrzodziejącego zapalenia jelita grubego są przede wszystkim nasilone biegunki. Przy nich występują często krew i śluz, uporczywe bóle brzucha i towarzyszące im stany podgorączkowe i gorączkowe. Przez to komfort życia pacjenta jest znacznie ograniczony.

Badacze podawali 51 pacjentom ze zdiagnozowanym wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego suplement. Zawierał on dwa szczepy probiotyczne: Lactobacillus acidophilus LA-5® i Bifidobacterium BB-12®. Badanie trwało 4 tygodnie, a pacjenci przyjmowali preparat raz dziennie. Po tym okresie objawy aktywnego wrzodziejącego zapalenia jelita znacząco się zmniejszyły. Naukowcy wskazują, że zastosowana kombinacja szczepów probiotycznych miała pozytywny wpływ na złagodzenie objawów i stopnia nasilenia stanu zapalnego u pacjentów [16] (Laake K.O, et al, 2005).

Przywrócenie prawidłowej mikroflory jelitowej po antybiotykoterapii

Jak opisano wcześniej, antybiotykoterapia zaburza równowagę składu gatunkowego mikroflory jelitowej. Badania kliniczne potwierdzają, że podawanie mieszaniny szczepów probiotycznych zawierających L. acidophilus LA-5® i B. BB-12® może prowadzić do szybszej normalizacji flory jelitowej po zażyciu antybiotyków. Przykładem takiego badania jest to, przeprowadzone z udziałem 20 uczestników leczonych antybiotykiem. U badanych wraz z lekami podawano preparaty probiotyku, zawierającego 4 miliardy CFU lub placebo przez okres 7 dni.

Tym samym grupom podawano te preparaty do 14 dni po zakończeniu terapii antybiotykowej. Wykazano, że w grupie otrzymującej probiotyki, przewód pokarmowy rekolonizował się szybciej niż w grupie placebo. Ponadto niekorzystne skutki antybiotyków obserwowano tylko u 1 osoby w grupie probiotycznej, w przeciwieństwie do 3 osób w grupie placebo [17].

Pomocniczo przy nietolerancji laktozy

Skuteczność stosowania kombinacji probiotyków potwierdzono w grupie 50 dorosłych osób z nietolerancją laktozy, stosujących dietę bezlaktozową. Badanym podawano suplement probiotyczny w kapsułkach zawierający szczepy L, acidophilus LA-5® i B. BB-12®. Badanym stopniowo zwiększano udział laktozy w diecie przy jednoczesnym stosowaniu osłony probiotykowej. Wyniki wskazywały, że 80% uczestników wskazało, że ich samopoczucie albo się nie zmieniło, albo poprawiło, wbrew oczekiwanego nawrotu objawów nietolerancji laktozy [18].

Ograniczenie dysbiozy jelitowej w przebiegu cukrzycy

Jednym z częstszych powikłań związanych z przebiegiem cukrzycy typu 2 jest dysbioza jelitowa. Naukowcy przebadali grupę 50 ochotników z cukrzycą typu 2. Podzielili oni badanych na 2 grupy. Jednej podano fermentowane mleko zawierające szczepy L. acidophilus LA-5® i B. BB-12®. Grupie kontrolnej podano placebo. Od badanych dwukrotnie zebrano pomiary antropometryczne i składu ciała. Pobrano także próbki krwi i kału na początku badania i po 6 tygodniach trwania interwencji. Wykazano, że w grupie pijącej mleko probiotyczne poprawiła się kontrola glikemii, a markery stanu zapalnego (TNF-α i rezystyna) uległy zmniejszeniu [19].

Udowodniony wpływ na odporność

W badaniach in vitro i in vivo wykazano, że szczep L. acidophilus LA-5® może wiązać się z niespecyficznym wpływem stymulującym na wytwarzanie cytokin i aktywność fagocytarną, jak również wytwarzanie przeciwciał [20], [21].

Podsumowanie

Zastanawiając się nad wyborem preparatu probiotycznego czy żywności zawierającej szczepy probiotyczne dobrze jest wiedzieć, które z nich posiadają udokumentowane działanie prozdrowotne. Szczep L. acidophilus LA-5® często łączony jest w preparatach z Bifidobacterium BB-12®. Oba szczepy należą do najlepiej poznanych i przebadanych pod kątem bezpieczeństwa stosowania oraz wpływu na zdrowie konsumenta. Udowodniono, że szczep LA-5 wpływa na:

• Skrócenie czasu trwania biegunki związanej z antybiotykami
• Zmniejszenie częstości występowania i ciężkości biegunek w przebiegu:
  • wrzodziejącego zapalenia jelita grubego
  • biegunki podróżnych
• Wspomaganie ponownej kolonizacji mikrobioty jelitowej po przyjęciu antybiotyków
• Regulację dysbiozy jelitowej u chorych na cukrzycę
• Poprawę regularności wypróżnień, szczególnie u osób starszych z tendencją do zaparć

Przypisy:

1. Walter, J. (2008). Ecological role of lactobacilli in the gastrointestinal tract: implications for fundamental and biomedical research. Applied and environmental microbiology, 74(16), 4985-4996.
2. Chatterjee, S. et al., (2013) ‘Randomised placebo-controlled double blind multicentric trial on efficacy and safety of Lactobacillus acidophilus LA-5 and Bifidobacterium BB-12; for prevention of antibiotic-associated diarrhoea’. J Assoc Physicians India, 61 (10): 708-12.
3. Jiang T, et al., (1996) ‘Improvement of lactose digestion in humans by ingestion of unfermented milk containing Bifidobacterium longum’. J Dairy Sci. 79(5):750-7.
4. Hill, C., Guarner, F., Reid, G., Gibson, G. R., Merenstein, D. J., Pot, B., … & Calder, P. C. (2014). Expert consensus document: The International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics consensus statement on the scope and appropriate use of the term probiotic. Nature reviews Gastroenterology & hepatology, 11(8), 506.
5. Savard, P., Lamarche, B., Paradis, M. E., Thiboutot, H., Laurin, É., & Roy, D. (2011). Impact of Bifidobacterium animalis subsp. lactis BB-12 and, Lactobacillus acidophilus LA-5-containing yoghurt, on fecal bacterial counts of healthy adults. International journal of food microbiology, 149(1), 50-57.
6. Chatterjee, S., Kar, P., Das, T., Ray, S., Gangulyt, S., Rajendiran, C., & Mitra, M. (2013). Randomised placebo-controlled double blind multicentric trial on efficacy and safety of Lactobacillus acidophilus LA-5 and Bifidobacterium BB-12 for prevention of antibiotic-associated diarrhoea. J Assoc Physicians India, 61(10), 708-12.
7. Savard P. et al, (2011) ‘Impact of Bifidobacterium animalis subsp. lactis BB-12® and Lactobacillus acidophilus LA-5-containing yoghurt, on fecal bacterial counts of healthy adults’. International Journal of Food Microbiology, 149(1):50-7.
8. McFarland L.V. (2005) ‘Meta-analysis of probiotics for the prevention of traveller’s diarrhoea’. Travel Med Infect Dis. 5(2):97-105.
9. Black, F. et al., (1989) ‘Prophylactic efficacy of Lactobacilli on traveller’s diarrhoea’. Travel Med. 1989, 333-335.
10. Sheu B.-S, et al (2002) ‘Impact of supplement with Lactobacillus- and Bifidobacterium-containing yogurt on triple therapy for Helicobacter pylori eradication’. Alimentary Pharmacology and Therapeutics. 16(9):1669–1675.
11. Sheu B-S (2006) ‘Pre-treatment with Lactobacillus and Bifidobacterium-containing yogurt can improve the efficacy of quadruple therapy in eradicating residual Helicobacter pylori infection after failed triple therapy’. American Journal of Clinical Nutrition. 83(4):864-869.
12. Shioya M, et al (2000). ‘Effect of fermented milk containing Bifidobacterium lactis FK 120 on the fecal flora and fecal properties in healthy female volunteers’. Food Health and Nutrition Research (Journal of Nutritional Food) 2000; 3:7-18.
13. Wang K-Y. (2004) ‘Effects of ingesting Lactobacillus and Bifidobacterium-containing yogurt in subjects with colonized Helicobacter pylori’. American Society for Clinical Nutrition 80(3):737-741.
14. Alm L, et al., (1993) ‘Effect of a new fermented milk product „CULTURA” on constipation in geriatric patients. 1st Lactic Acid Bacteria Computer Conference Proceedings’. Horizon Scientific Press, Norfolk, England 1993.
15. Laake K.O., et al. (2005). ‘Outcome of four weeks intervention with probiotics on symptoms and endoscopic appearance after surgical reconstruction with a J-configurated ileal-pouch-anal-anastomosis in ulcerative colitis’. Scandinavian Journal of Gastroenterology (40):43-51.
16. Black, F. et al., (1991) ‘Effect of lactic acid producing bacteria on the human intestinal microflora during ampicillin treatment’. Scandinavian Journal of Infectious Disease 23(2):247-54.
17. Virta, P., et al. (1993) ‘The effect of a preparation containing freeze-dried lactic acid bacteria on lactose intolerance’. 1993. External report
18. Tonucci LB (2017) ‘Clinical application of probiotics in type 2 diabetes mellitus: A randomized, double-blind, placebo-controlled study’. Clinical Nutrition, 36(1):85–92.
19. Tejada-Simon MV, et al. (1999) ‘Ingestion of yogurt containing Lactobacillus acidophilus and Bifidobacterium to potentiate immunoglobulin A responses to cholera toxin in mice’. J Dairy Sci. Apr; 82(4):649-60.
20. Miettinen M, et al., (1996) ‘Production of human tumor necrosis factor alpha, interleukin-6, and interleukin-10 is induced by lactic acid bacteria’. Infect Immun. 64(12):5403-5.