Locavore. Na czym polega nowy trend żywieniowy?

Dietetyka obfituje w trendy i nowości. Część z nich szybko przechodzi do historii. Winne są rygorystyczne restrykcje, monotonia, czy nawet szkodliwość. Mimo to, co jakiś czas pojawiają się trendy, za którymi warto podążać. Świat zakochał się w lokalnej żywności, czyli takiej, która została wyprodukowana w pobliżu miejsc jej spożycia. Egzotyczne produkty i potrawy nadal są wysoce atrakcyjne i pociągające pod względem smaku. Uwielbiamy poznawać nowe produkty czy urozmaicać swój jadłospis bez konieczności podróżowania do innego kraju. Istnieje jednak trend, który ogranicza żywność wyprodukowaną z dala od miejsca zamieszkania – locavore. To idea, która w ostatnim czasie podbiła Stany Zjednoczone. Teraz powoli wkracza do innych krajów, w tym do Polski. Czym jest i co trzeba zrobić, by być locavore? Czy istnieje kompromis pomiędzy byciem locavore a upodobaniem do egzotycznych produktów?

Świadomość zrównoważonej konsumpcji

W ostatnich latach konsumenci przywiązują coraz większą uwagę do lokalnego pochodzenia kupowanych produktów. Do tej pory nie opracowano oficjalnej definicji lokalnej żywności. Przyjmuje się, że pojęcie to dotyczy żywności wyprodukowanej w pobliżu miejsc jej spożycia. Znaczenie ma geograficzna odległość lub liczba kilometrów, jaką produkt musi przebyć od producenta do konsumenta [7]. Wybór żywności lokalnej odzwierciedla również życiowe wartości konsumentów. Zdrowie, w hierarchii wartości Polaków, zajmuje bowiem bardzo wysokie miejsce [4]. Produkty lokalne identyfikowana są z takimi elementami jakości jak: smak, świeżość, naturalność oraz autentyczność. Kojarzą się więc ze zdrowiem oraz „naturalnym” stylem życia [7,4]. 

Historia ruchu locavore

Ruch locavore rozpoczął się w 2005 roku w Światowy Dzień Ochrony Środowiska w San Francisco. Zainspirowane książką ekologa Gary’ego Paula Nabhama „Coming Home to Eat”  cztery kobiety (Lia McKinney, Jessica Prentice, Dede Sampson i Sage Van Wing) rozpoczęły 30-dniowe wyzwanie pod nazwą „Celebrate Your Foodshed: Eat Locally”.

W swoim jadłospisie świadomie uwzględniały głównie żywność lokalną, nazywając siebie „locavorami”. Jednak prawdziwą popularność „the locavore movement” zyskał dopiero wówczas, gdy o swojej diecie zaczęli blogować James MacKinnon oraz Alisa Smith.

Opisywali oni całoroczną przygodę z jedzeniem żywności uprawianej i produkowanej w pobliżu domu. Sam nurt zyskał wielu zwolenników w Stanach Zjednoczonych oraz Kanadzie. Jego ideę realizują nawet tamtejsze szkoły, serwując swoim uczniom jedynie lokalne jedzenie [1]. W ostatnim czasie ruch locavore jest jedną z głośniejszych idei w państwach Europy Zachodniej. Powoli rozkwita również w Polsce.

Czy jesteś locavore? 

Locavore określa się konsumentów, którzy świadomie wybierają żywność wyprodukowaną lokalnie. Oznacza to źródła w odległości do 100 mil (160 km) od miejsca zamieszkania. Idea polega na ograniczeniu w diecie produktów, które przebyły tysiące kilometrów, aby trafić na półki marketów.

Zamiast nich, robiąc zakupy, locavore wybierają krajową i regionalną żywność. Sam trend ma zachęcać do niemarnowania żywności oraz konsumenckiego patriotyzmu. W szerszej perspektywie jest również sposobem żywienia, który służy naszej planecie. Może przyczyniać się do ograniczenia emisji CO2 związanej z transportem żywności oraz wspiera zrównoważone rolnictwo, korzystające z odnawialnych zasobów energii [1].

Dieta locavore

Bycie locavore jest odpowiednie dla osób w różnym wieku. Dieta oparta na produktach lokalnych uważana jest za zdrowy sposób żywienia. W główniej mierze opiera się na warzywach, owocach, rybach, jajkach oraz nabiale, które powinny być podstawą codziennej diety [3]. Jak pokazują badania, spożywanie lokalnie pozyskiwanej żywności ma pozytywne korzyści zdrowotne.

Osoby podążające za tym trendem mogą liczyć na niższe ogólne wskaźniki otyłości, cukrzycy oraz śmiertelności. Produkty lokalne są spożywane w okolicy terminu zbioru. Wpływa to na ich lepszą jakość odżywczą oraz smakowitość, w porównaniu z produktami sprowadzanymi tysiące kilometrów. Zawierają one również mniej konserwantów i sztucznych polepszaczy, ponieważ nie muszą przebywać długiej drogi, zanim trafią do konsumentów.

Dodatkowo dieta locavore zmienia się przez cały rok, zgodnie z naturalnym cyklem pór roku. Jest więc bardzo różnorodna. Tak więc wiosną jadłospis będzie obfity w nowalijki, latem — np. w owoce jagodowe, jesienią — jabłka, dynie, cukinie, a zimą — kiszonki [8].

Produkty egzotyczne a locavore 

Czy w takim razie produkty, które przybyły na sklepowe półki tysiące kilometrów są zabronione? Nie. Sama idea opiera się na ograniczeniu, a nie całkowitym wyeliminowaniu żywności pochodzącej z innych krajów. Gdy mamy więc ochotę na pomarańczę czy awokado, nie musi to oznaczać całkowitego zaprzepaszczenia planu bycia locavore. Wystarczy na co dzień wspierać swoje zdrowie oraz lokalnych producentów, dokonując właściwych wyborów żywieniowych [3].

Korzyści bycia locavore 

Na byciu locavore korzystają przede wszystkim konsumenci. Dieta ta jest nie tylko różnorodna, lecz przede wszystkim smaczna. Produkty są świeże, pełne aromatu, mają wysoką wartość odżywczą, ponieważ dojrzewają dłużej. Są również spożywane bezpośrednio w okolicy zbioru. Krótki czas transportu sprzyja niemarnowaniu żywności, ponieważ istnieje mniejsze ryzyko zepsucia się żywności w drodze na stół [9,10]. 

Locavore to sposób żywienia przyjazny środowisku 

Z bycia locavore wynikają również korzyści dla środowiska. Żywność lokalna przewożona jest w krótszym czasie, co może przyczynić się do zmniejszenia emisji CO2 związanej z transportem. Dodatkowo może zwiększyć się oszczędność zużycia paliwa, prądu oraz ilość produkowanych opakowań. Transport takich produktów wymaga bowiem mniej zabezpieczeń, zasobów energetycznych oraz logistycznych [5,9,10].

Wsparcie krajowej gospodarki i lokalnych producentów 

Robiąc zakupy u lokalnych producentów i rolników, locavores nie tylko wspierają ich działalność, ale także utrzymują przepływ pieniędzy w swoim regionie. Wpływa to pozytywnie na gospodarkę, poprzez np. zwiększenie zatrudnienia, tworzenie nowych miejsc pracy oraz wsparcie usług socjalnych. Pomoc małym, lokalnym firmom sprzyja również budowaniu relacji w społeczności pomiędzy producentami, przetwórcami i dostawcami, a konsumentami [9,10]. 

Gdzie znaleźć lokalną żywność? 

Logistyka locavores może na początku wydawać się zniechęcająca. Ciężko bowiem zaopatrzyć się we wszystkie niezbędne produkty w jednym miejscu. Jednak istnieją pewne narzędzia oraz zasoby, które pomagają jak najbardziej efektywnie zaplanować zakupy. Gdzie szukać lokalnej żywności? 

• stoiska przydrożne – to tymczasowe stoiska, które zwłaszcza latem można spotkać przy drodze, zazwyczaj w mniejszych miejscowościach. Najczęściej można kupić na nich sezonowe warzywa i owoce, 
• rynki rolne – zwykle tworzy je kilka stanowisk, na których regionalni producenci i rolnicy mogą sprzedawać swoją żywność, 
• aplikacje – obecnie powstaje coraz więcej aplikacji ułatwiających dotarcie do lokalnych producentów i ich produktów. Przykładową aplikacją może być Locavore: The Local Food Network, Too Good To Go (przeciwdziała również problemowi marnowania żywności), Green Love czy Wiejski Ryneczek,  
• strony społecznościowe, np. LokalnyRolnik.pl 
• wymiany internetowe – w mediach społecznościowych można znaleźć lokalne grupy, w których producenci oferują swoją żywność, 
• kooperatywy spożywcze.

Kooperatywy spożywcze w Polsce

W zdobyciu lokalnej żywności z pewnością może pomóc również działalność kooperatyw spożywczych. Są to spółdzielnie, których członkowie wspólnie zaopatrują się w produkty bezpośrednio od producentów i rolników. Misją kooperatyw nie jest zysk, lecz pozyskanie najwyższej jakości żywności w możliwie niskiej cenie. Budują również pozytywne relacje w lokalnej społeczności, zwłaszcza między konsumentami a dostawcami żywności.

Jedna strona otrzymuje godziwe wynagrodzenie i regularne zamówienia, natomiast druga – dobrą jakościowo żywność. Bazę działających kooperatyw można znaleźć pod linkiem: https://kooperatywni.pl/cooperative, wpisując nazwę swojego lub najbliższego miasta [6].

Podsumowanie

Analizując ideę locavore, można stwierdzić, że jest to jeden trendów żywieniowych, który powinien zostać z nami na dłużej. Skorzystają z niego bowiem nie tylko konsumenci, ale również lokalni producenci, gospodarka oraz środowisko.

Dokonując świadomych wyborów żywieniowych, chronimy nie tylko swoje zdrowie. Dbamy również o planetę, regionalne smaki oraz działalność krajowych dostawców żywności. W dotarciu do lokalnej żywności przychodzi z pomocą m.in. idea kooperatyw, która zrzesza ochotników pragnących zaopatrywać się w taką żywność w przystępnej cenie. Warto więc rozważyć zmianę w naszym sposobie żywienia i chociaż częściowo zamienić egzotyczne produkty transportowane dziesiątki tysięcy kilometrów na żywność krajową.

Źródła:

1. Trimarchi, M. (2020, July 27). What are locovores?HowStuffWorks. https://recipes.howstuffworks.com/locavore.htm
2. Queen City Culture: Immigration, Food, Culture, and Burlington ’s Local Food System. (2019). University of Vermont. https://scholarworks.uvm.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1058&context=envstheses
3. Food Markets. Consumer Perceptions, Goverment Regulations and Health Impacts. (2016). Nova Publishers. New York. https://www.researchgate.net/profile/Radojko_Lukic/publication/320138915_Sustainable_reporting_in_the_retail_food/links/5aa251d90f7e9badd9a60cc5/Sustainable-reporting-in-the-retail-food.pdf#page=29
4. Goryńska-Goldmann, E. ż. (2019). Geneza i pojęcie żywności lokalnej w powiązaniu z ideą zrównoważonejkonsumpcji. Turystyka i Rozwój Regionalny, 11, 23–35.
5. Locavore – trend, który szturmem zdobył Amerykę, odważnie wkracza do Polski – HoReCa kawiarnie. (2020). Www.Portalspozywczy.Pl. https://www.portalspozywczy.pl/horeca/wiadomosci/locavore-trend-ktory-szturmem-zdobyl-ameryke-odwaznie-wkracza-do-polski,180134.html
6. Zdrowa żywność na wyciągnięcie ręki – Kooperatywni.pl. (2020). Zdrowa Żywność Na Wyciągnięcie Ręki. https://kooperatywni.pl/
7. Matysik-Pejas, R., Cieślik, J., Borecka, A., & Sowula-Skrzyńska, E. ż. (2017). LOCAL FOOD SYSTEMS AND THEIR IMPORTANCE FOR RURAL AREAS. Annals of the Polish Association of Agricultural and Agribusiness Economists, XIX(5), 143–148.
8. 5 Reasons to Join the Locavore Movement. (2017). HUFFPOST. https://www.huffpost.com/entry/locavore_b_7483218?guce_referrer=aHR0cHM6Ly93d3cuZ29vZ2xlLmNvbS8&guce_referrer_sig=AQAAACfIaCKqF-hNS-cF5gZVENbffKU1uBMkL5z3Js4855kKf_s48fzLkB2tkDrUwYNRkhPQyp9Q-ZZR9MaIDzuHMQE4a77d7-7Kt9U5-ZTtgajbgNA-UFJy-fOYKa-DkO_ZI17ydwEZ2J7VJoACLxsacZVHieLPgn9ruQhvmjDTRvr-&guccounter=2
9. LOCAVORISM 101: The Good and the Bad About Eating Locally. (2020). Safer® Brand. https://www.saferbrand.com/articles/locavore-facts-tips
10. Benefits of Being a Locavore. (2020). EcoLife. http://www.ecolife.com/health-food/eating-local/benefits-of-locavore-diet.html