Obecnie nadwaga i otyłość to jedne z poważniejszych problemów na całym świecie. Zjawisku temu sprzyja brak ruchu oraz nieregularne spożywanie posiłków. Z tego względu istnieje wiele inwazyjnych i nieinwazyjnych metod walki z otyłością. Jedną z nich jest operacja zmniejszenia żołądka. Decydując się na nią, należy jednak mieć na uwadze ważny fakt. Jest to poważna operacja powikłana różnymi skutkami, a nie magiczny środek na utratę masy ciała.
Spis treści:
- Czym jest operacja zmniejszenia żołądka?
- Skuteczność operacji
- Koszt operacji
- Kwalifikacja do operacji
- Badania przed zabiegiem
- Postępowanie po operacji
- Dieta po operacji
- Przeciwwskazania
- Podsumowanie
- Bibliografia
Czym jest operacja zmniejszenia żołądka?
Operacja zmniejszenia żołądka jest to zabieg umożliwiający szybką redukcję masy ciała. Obecnie uważany jest za jedną z najskuteczniejszych metod leczenia otyłości. Głównym wskazaniem do jej przeprowadzenia jest BMI >40. Sukcesem terapii jest utrata co najmniej 50% nadmiernych kilogramów. Zmniejszenie żołądka, jak każdy zabieg niesie za sobą zarówno zalety, jak i wady. Wśród głównych zalet wyróżnić można zapobieganie rozwojowi wielu chorób, np. cukrzycy, miażdżycy, czy niepłodności.
Skuteczność operacji zmniejszenia żołądka
Badacze udowodnili, że osoby po zmniejszeniu żołądka tracą od 15 do 30% swojej początkowej masy ciała. Zależy to jednak między innymi od rodzaju przeprowadzonej operacji. [1].
🔎 Należy zwrócić uwagę, że operacja ta nie ma na celu wyłącznie poprawę samopoczucia oraz masy ciała. Idą za nią efekty dodatkowe. Przykładowo w jednym z badań [5] pacjenci poddani operacjom bariatrycznym mieli o 25% niższe ryzyko rozwoju nowotworów w porównaniu do grupy bez operacji. Operacje bariatryczne wiązały się z niższą zapadalnością na nowotwory, zwłaszcza u kobiet, które po operacji miały o 41% niższe ryzyko rozwoju nowotworów związanych z otyłością. Wśród kobiet śmiertelność z powodu raka była znacząco niższa w grupie po operacji bariatrycznej. W kolejnym badaniu [6] wykazano, że operacja przynosi korzyści w ograniczeniu ciśnienia u osób otyłych, stosujących dodatkowo leki przeciwnadciśnieniowe.
Rodzaje operacji zmniejszenia żołądka
Istnieje kilka rodzajów operacji zmniejszenia żołądka, których skuteczność została udokumentowana. Wśród nich wyróżnić można:
- resekcja rękawowa żołądka
- wyłączenie żołądkowe z zespoleniem na pętli Roux-en-Y
- wyłączenie żołądkowe z zespoleniem pętlowym
- regulowana opaska żołądkowa
- wyłączenie żółciowo-trzustkowe sposobem Scopinary
- wyłączenie żółciowo-trzustkowe z pominięcie dwunastnicy [2]
Istnieją również inne metody zmniejszenia żołądka, np. endoskopowe, gdzie wyróżnić można balon żołądkowy. Ze względu na brak dowodów potwierdzającym jego bezpieczeństwo jest ona stosowana rzadziej.
Koszt operacji zmniejszenia żołądka
Cena zabiegu zmniejszenia żołądka zależna jest od rodzaju zabiegu. Rękawowa resekcja żołądka to koszt od 12000 do nawet 20000 zł. Baypasy gastryczne mogą wynieść do 29000 zł, natomiast opaska żołądkowa to koszt 12000-18000 zł. Znacznie tańsza, jednak tymczasowa opcja, to balon żołądkowy. Jego cena waha się od 4000 do 8000 zł.
Dodatkowo należy wziąć pod uwagę koszty związane z wizytą u chirurga plastycznego. Jest to niezbędna część operacji, gdyż pozwala ocenić stan zdrowia pacjenta i dobrać odpowiedni technikę operacji. Cena takiej konsultacji również jest zmienna i wynosi od 150 do 400 zł.
W całą procedurę warto jeszcze wliczyć koszt niezbędnych badań. Mieści się on w granicach do 500 zł. Operacje najczęściej wykonuje się w znieczuleniu ogólnym, które zwykle kosztuje około 1000 zł.
Jeśli operacja wykonywana jest prywatnie, należy doliczyć też koszt pobytu w szpitalu lub klinice. Zależy on od czasu pobytu w tej placówce. Zazwyczaj jest to od 300 do 1400 zł, przy pobycie wynoszącym od 24 do 48 godzin.
Po operacji zmniejszenia żołądka niezbędna jest zmiana nawyków żywieniowych. Tym samym jest to wydatek związany z regularnymi wizytami u dietetyka. Cena jednej wizyty może wynieść 50-250 zł. Koszty związane ze zmniejszeniem żołądka zależą więc od wielu czynników. Głównie jest to wybór techniki. Cena może różnić się w zależności od miasta, w którym zabieg jest przeprowadzany. Uzależniona jest także od reputacji chirurga i kliniki.
Kwalifikacja do operacji zmniejszenia żołądka
Obecnie nie ma konkretnych wytycznych kwalifikujących do operacji zmniejszania żołądka. Głównym celem oprócz redukcji masy ciała jest kontrola chorób towarzyszących otyłości, głównie remisja cukrzycy. Z tego względu wskaźnikiem do chirurgicznego leczenia otyłości są:
- BMI < 40 kg/m2
- BMI w przedziale 35-40 kg/m2, któremu towarzyszą choroby takie jak: cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze, choroby sercowo-naczyniowe, zespół bezdechu sennego, choroby stawów wymagające leczenia operacyjnego, niealkoholowe stłuszczenie wątroby, hiperlipidemia, niepłodność żeńska związana z zespołem policystycznych jajników
- Przebyte wcześniej zabiegi bariatryczne, które nie przyniosły oczekiwanych efektów
Zabiegi bariatryczne rekomendowane są osobom w przedziale wiekowym 18-65 lat.
Badania, które należy wykonać przed zabiegiem
Same wskazania do zabiegu nie są wystarczające do jego przeprowadzenia. Pacjent musi jeszcze wykonać wiele badań biochemicznych potwierdzających dobry stan jego zdrowia. Obowiązkowe badania to:
- morfologia
- glukoza
- kreatynina
- krzepliwość krwi
- bilirubina
- cholesterol
- trójglicerydy
- badania hormonalne : Tsh, ft4
Dodatkowo bardzo często niezbędne jest wykonanie takich badań jak echo serca, czy USG brzucha.
Postępowanie po operacji zmniejszenia żołądka
Zgodzie z wytycznymi pacjent może zostać wypisany do domu w chwili, gdy toleruje dietę doustną, nie wymaga dożylnego podawania płynów, nie doszło do powikłań i nie pojawiają się bóle. Warto mieć na uwadze fakt, że leczenie bariatryczne nie kończy się w chwili wypisania chorego ze szpitala. Dostaje on wówczas szereg wytycznych. Najważniejsza jest kontynuacja profilaktyki przeciwzakrzepowej. Trzeba też suplementować witaminy i składniki mineralne.
Istotnym czynnikiem jest dieta, której należy przestrzegać. Konieczna jest odpowiednia podaż białka, która zapobiega niedożywieniu i wynosi co najmniej 60 g na dobę. Całkowita wartość kaloryczna diety to 900-1000 kcal. Z tego względu należy unikać produktów o wysokiej kaloryczności, przekraczającej 80% dziennego zapotrzebowania. Warto ograniczyć też podaż węglowodanów i tłuszczów nasyconych oraz produktów takich jak słodycze.
W ten sposób pacjent uniknie negatywnych skutków operacji, takich jak wymioty, czy uczucie pełności. Pomoże to również ukształtować zdrowe nawyki żywieniowe. Posiłki powinny być spożywane regularnie. Ich objętość nie powinna przekraczać 150 ml. Udowodniono korzyści płynące z aktywności fizycznej po zabiegach bariatrycznych.
Dieta po operacji zmniejszenia żołądka
Po zabiegu zmniejszenia żołądka pacjent musi przestrzegać ścisłej diety. Uniwersytet Medyczny „Nevada School” w Stanach Zjednoczonych opracował zalecenia dietetyczne z podziałem na poszczególne etapy.
- Dzień 1-2 to etap spożywania wyłącznie płynów obojętnych. Należy unikać picia ich przez słomkę, aby zredukować ilość połykanego powietrza
- Dzień 3-7 to etap płynów odżywczych. Należy wówczas spożywać jogurty, odtłuszczone mleko, zmiksowane zupy lub doustne suplementy diety
- Tydzień 2-3. W tym okresie pacjent może stopniowo zmieniać dietę z płynnej na stałą. Ważna jest odpowiednia podaż białka – około 60g/dobę. Zalecane są produkty takie jak jaja, serek ziarnisty, ryby, czy chude mięso.
- Tydzień 4-6 to okres, w którym należy już spożywać stałe pokarmy. Powinny mieć one małą objętość i być lekkostrawne. Mogą to być gotowane owoce, warzywa.
- Od 7. tygodnia wartość kaloryczna posiłków powinna być dopasowana do wzrostu i masy ciała pacjenta. Powinien on spożywać posiłki zbilansowane w stałych odstępach czasowych. [3]
Przeciwwskazania
Choć operacja zmniejszenia żołądka może okazać się bardzo skuteczna, nie u każdego może zostać przeprowadzona. Wyróżniono wiele przeciwwskazań do tego zabiegu, które dzielą się na przeciwwskazania względne i bezwzględne. Wśród przeciwwskazań względnych wymienić można: [4]
- zwiększenie masy ciała bezpośrednio przed zabiegiem, co świadczy o braku współpracy z pacjentem
- ciężka niewydolność krążeniowo-oddechowa
- nieleczona choroba wrzodowa żołądka lub bakteria H.pylori
- nadciśnienie wrotne będące konsekwencją marskości wątroby
Przeciwwskazania bezwzględne to:
- choroby wyniszczające organizm, np. nowotwory, AIDS
- choroby stanowiące zagrożenie dla zdrowia, np. niedawno przebyty zawał
- choroby endokrynologiczne, które mogą powodować otyłość, np. zespół Cushinga
- ciężkie zaburzenia krzepnięcia
- brak możliwości długoterminowych kontroli po zabiegu
- planowanie ciąży w okresie 12 miesięcy przed zabiegiem, ciąża i karmienie piersią
Podsumowanie
Operacja zmniejszenia żołądka to skuteczny sposób na walkę z otyłością zagrażająca zdrowiu. Niesie ona jednak wiele konsekwencji, dlatego zawsze powinna być przemyślanym wyborem. Jej koszt to niejednokrotnie wydatek kilkudziesięciu tysięcy złotych. Najlepsze efekty zabieg przynosi wówczas, gdy pacjent przestrzega wszystkich zaleceń i potrafi kształtować nowe nawyki żywieniowe.
Bibliografia:
- Arterburn D, Wellman R, Emiliano A, et al. Porównawcza skuteczność i bezpieczeństwo bariatrycznych procedur odchudzania: badanie kohortowe PCORnet. Roczniki Chorób Wewnętrznych 2018;169:741–750. doi:10.7326/M17-2786
- 5 Wojskowy Szpital Kliniczny w Krakowie. Zalecenia żywieniowe po operacji bariatrycznej.
https://5wszk.com.pl/wp-content/uploads/2021/03/zalecenia-po-operacji-bariatrycznej.pdf - 5 Wojskowy Szpital Kliniczny w Krakowie. Zalecenia żywieniowe po operacji bariatrycznej.
https://5wszk.com.pl/wp-content/uploads/2021/03/zalecenia-po-operacji-bariatrycznej.pdf - Budzyński, A., Major, P., Głuszek, S., Kaseja, K., Koszutski, T., Leśniak, S., … & Makarewicz, W. (2016). Polskie rekomendacje w zakresie chirurgii bariatrycznej i metabolicznej. Med Prakt–Chir, 6, 13-25. https://wssk.wroc.pl/files/upload/files/Polskie%20wytyczne%20leczenia%20bariatrycznego.pdf
- Adams, T. D., Meeks, H., Fraser, A., Davidson, L. E., Holmen, J., Newman, M., … & Kim, J. (2023). Long‐term cancer outcomes after bariatric surgery. Obesity, 31(9), 2386-2397.
- Schiavon, C. A., Cavalcanti, A. B., Oliveira, J. D., Machado, R. H., Santucci, E. V., Santos, R. N., … & Drager, L. F. (2024). Randomized trial of effect of bariatric surgery on blood pressure after 5 years. Journal of the American College of Cardiology, 83(6), 637-648.
- Data pierwotnej publikacji: 23.08.2022
- Data ostatniej aktualizacji o wyniki badań: 10.02.2024
