Palenie papierosów a przebieg choroby Leśniowskiego-Crohna oraz WZJG

Nie od dziś wiadomo, że palenie papierosów szkodzi zdrowiu człowieka. Jednak czy jest różnica pomiędzy paleniem tradycyjnych papierosów a e-papierosów? Czy osoby chorujące na choroby zapalne jelit, powinny kategorycznie unikać palenia papierosów? Czy to zalecenie obowiązuje bez względu na ich rodzaj? Na te i inne pytania znajdziecie odpowiedzi w poniższym artykule.

Choroby zapalne jelit

Choroby zapalne jelit określane skrótem „IBD”, to przewlekłe choroby z okresami zaostrzeń oraz remisji. Choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) to najczęściej występujące postacie chorób zapalnych jelit.

Kluczową rolę w rozwoju tych jednostek chorobowych odgrywają czynniki środowiskowe. Zaliczamy do nich np. stres, przyjmowanie NLPZ, antybiotyków, nawyki żywieniowe oraz palenie [1, 2].

Częste nawroty choroby pogarszają jej przebieg. Koniecznością staje się wtedy wdrożenie kortykosteroidów czy leków immunosupresyjnych, a nawet leczenia biologicznego. Pacjenci często z wielkim oporem podchodzą do tego typu leczenia. Nie ma się co dziwić. Ma ono wiele działań niepożądanych. Pacjenci często nie mają możliwości, porozmawiania o swoich obawach z lekarzem prowadzącym, jakim jest gastroenterolog. Zdarza się wówczas, że nie wprowadzają leczenia i ich stan się pogarsza. Warto skupić się zatem od początku na tym, co można zrobić, aby zaostrzenie nie wystąpiło. Wtedy można uniknąć dylematów związanych z przyjmowaniem leków i ewentualnym pojawieniem się działań niepożądanych.

W jednym z artykułów pisałam o diecie dla dłuższej remisji w WZJG oraz Chorobie Leśniowskiego-Crohna. Warto się z nim zapoznać, aby dłużej cieszyć się zdrowiem. W tym artykule skupię się jednak na aspekcie palenia.

E-papierosy to lepszy wybór niż papierosy tradycyjne… czy na pewno?

Temat palenia jest trudny. W przypadku papierosów nie mamy do czynienia tylko z jedną substancją, nikotyną. Pojawia się tu cały wachlarz wysoce szkodliwych związków.

W artykule opiszę przede wszystkim e-papierosy. To zaś ze względu na to, iż temat tradycyjnych papierosów jest już dość dobrze znany.

E-papierosy. Jak działają?

E-papierosy, czyli elektroniczne papierosy to urządzenia, które dostarczają nikotyny osobom palącym. Nikotyna zawarta jest w płynie inhalacyjnym, nazywanym liquidem. Urządzenie podgrzewa ten płyn do wysokiej temperatury. Powstaje aerozol w formie mgły, który wdychany jest przez palacza.

Na pierwszy „rzut oka” wydaje się nie być niczym strasznym. Nie zawiera przecież niby rakotwórczych substancji, tlenku węgla czy substancji smolistych powstających podczas palenia tradycyjnych papierosów. E-papierosy były (a czasami nadal są) traktowane jako produkt pomocny w rzuceniu palenia. Niestety rzeczywistość pokazała coś zupełnie innego. Przykładowo młodzież stosuje je ze względu na modę na „wapowanie”, czyli inhalację z elektronicznego papierosa.

Płyn do e-papierosa składa się zwykle z nikotyny, glikolu propylenowego lub glicerolu i substancji aromatycznych [1].

Skład krótki, ale nie obojętny dla zdrowia człowieka

Glikol propylenowy – substancja wykorzystywana w produkcji leków (np. jako rozpuszczalnik) czy żywności (np. jako emulgator, konserwant). Dostaje się do organizmu głównie przez układ pokarmowy. W e-papierosach pełni on funkcję rozpuszczalnika nikotyny. W przypadku inhalacji ten związek trafia bezpośrednio do układu oddechowego i nie jest już tak bezpieczny.

Wdychanie substancji aromatycznych, glikolu propylenowego czy glicerolu pobudza procesy zapalne w układzie oddechowym. I to nie tylko w nim.

Płyn do e-papierosów po podgrzaniu zmienia się i nie jest już kilkuskładnikowym produktem. Opar, który powstaje i dostaje się do organizmu to już mieszanina różnych związków. Wśród nich wymienić można np. toksyczny formaldehyd, akroleinę [1].

Te związki nie są obojętne dla organizmu. Osoby palące elektroniczne papierosy są narażone na zaburzenia mikrobiomu. Paląc, indukują lub nasilają stan zapalny w organizmie, w tym w jelitach. Aby temat zbadać głębiej, przeprowadzono w 2021 roku badanie na modelu zwierzęcym [1]. Naukowcy sugerują, że e-papierosy mogą być czynnikiem wywołującym wrzodziejące zapalenie jelita grubego.

Palenie a przebieg choroby Leśniowskiego-Crohna

Dostępne badania [2, 3] potwierdzają związek pomiędzy paleniem a zwiększonym ryzykiem wystąpienia choroby Leśniowskiego-Crohna oraz pogarszaniem jej przebiegu.

Ryzyko zaostrzenia oraz konieczności przeprowadzenia operacji układu pokarmowego zmniejsza się po rzuceniu palenia przez palaczy [2].

Palenie a przebieg wrzodziejącego zapalenia jelita grubego

W przypadku wrzodziejącego zapalenia jelita grubego sprawa jest bardziej skomplikowana. W medycynie występuje nikotynowa terapia zastępcza. Jest ona formą alternatywy dla osób, które paliły, rzuciły palenie i rozwinęło się u nich WZJG [2]. Czytając to zdanie, można byłoby stwierdzić, że palenie ma działanie ochronne we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego. Jednak należy się bardziej zagłębić w ten temat.

Nikotyna była testowana w WZJG w formie gum do żucia, plastrów przezskórnych, kapsułek czy wlewów nikotyny. Sama nikotyna była podawana pacjentom w różnych dawkach. Wykazywała odmienne wchłanianie w organizmie w zależności od formy podania [2].

Częste działania niepożądane (nudności, bóle głowy) przewyższały ewentualne korzyści terapeutyczne [3]. Badania [2, 3] z jej udziałem są sprzeczne i nie wykazują jednoznacznej skuteczności. Samo palenie papierosów w WZJG może wykazywać tymczasowe działanie ochronne. Gdy porównamy osoby, które nigdy nie paliły z palaczami zaprzestającymi palenia, niepalące osoby mają dużo niższe ryzyko rozwoju chorób zapalnych jelit [2].

W badaniach z 2011 roku [3] można przeczytać, że palący mężczyźni doświadczają łagodniejszego przebiegu choroby zapalnej jelit w porównaniu z palącymi kobietami. Jak również, że osoby palące, które rzucają palenie w trakcie choroby, mogą w pierwszych latach doświadczyć zaostrzenia choroby. Jednak przy obecnym poziomie leczenia, ewentualne wystąpienie zaostrzenia choroby po zaprzestaniu palenia, nie powinno budzić strachu. Szczególnie jeżeli wykonywane będzie to pod kontrolą gastroenterologa, który w odpowiednim momencie zaleci zmiany w leczeniu.

Większość osób chorujących na WZJG zadałoby teraz pytanie, „Czy mogę więc palić papierosy?”.

Podejrzewa się, że główną rolę w WZJG odgrywa nikotyna, ale nie ma pewności. Dym tytoniowy to mieszanina różnych substancji, a nie samej nikotyny. Informacje, które można spotkać to zwykle hipotezy, a nie potwierdzone dane.

Ważne jest uświadomienie pacjentowi, jak palenie papierosów wpływa na ogólny stan zdrowia i czy warto je kontynuować. Odstawienie papierosów tradycyjnych czy to e-papierosów ma udowodniony [1] korzystny wpływ na organizm. Aktywne palenie przyczynia się do przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, nowotworów, choroby wieńcowej serca, a także innych chorób [2].

Ryzyko związane z paleniem znacznie przewyższa możliwe korzystne działanie w przypadku osób chorujących na wrzodziejące zapalenie jelita grubego [3].

Podsumowanie

Reasumując, palenie w przebiegu Choroby Leśniowskiego-Crohna jest niezalecane. W kontekście wrzodziejącego zapalenia jelita grubego potencjalne korzyści zdrowotne nie przewyższają udowodnionego szkodliwego wpływu palenia papierosów na organizm. Wyjątek stanowią niedawni palacze, u których lekarze mogą rozważyć zastępczą terapię nikotyną.

Bibliografia:

1. Mohammed, H. O., Ahmed Alaa El-Din, E., & Farag, A. I. (2021). Impact of e-cigarettes on colonic mucosa and the role of recovery: involvement of oxidative and inflammatory pathway. Environmental science and pollution research international, 1–11. Advance online publication. https://doi.org/10.1007/s11356-021-15575-x
2. Le Berre, C., Loy, L., Lönnfors, S., Avedano, L., & Piovani, D. (2020). Patients’ perspectives on smoking and inflammatory bowel disease: An online survey in collaboration with European Federation of Crohn’s and Ulcerative Colitis Associations. World journal of gastroenterology, 26(29), 4343–4355. https://doi.org/10.3748/wjg.v26.i29.4343
3. Bastida, G., & Beltrán, B. (2011). Ulcerative colitis in smokers, non-smokers and ex-smokers. World journal of gastroenterology, 17(22), 2740–2747. https://doi.org/10.3748/wjg.v17.i22.2740