Pojęcie peptydów jest często używane wymiennie z pojęciem białek, ale te terminy nie mają identycznego znaczenia. Obecnie dużo kosmetyków i suplementów diety zawierają peptydy o różnym zastosowaniu. Ostatnie badania wskazują, że niektóre peptydy mogą odgrywać korzystną rolę w spowalnianiu procesów starzenia, reakcjach przeciwzapalnych, mogą niszczyć drobnoustroje i wspomagać budowę masy mięśniowej.
W tym artykule dowiesz się, czym są peptydy i jaki mają związek z żywieniem. Co więcej, poznasz konkretne przykłady suplementów z peptydami, ich właściwości. Odpowiem też na pytanie, czy ta suplementacja ma sens.
Spis treści:
- Czym są peptydy?
- Skąd biorą się peptydy w suplementach?
- Suplementy peptydów – jakie są?
- Korzyści zastosowania suplementów peptydów
- Skutki uboczne
- Podsumowanie
Czym są peptydy?
Peptydy to związki organiczne, które są polimerami aminokwasów. Dokładniej mówiąc, peptydy stanowią sekwencję aminokwasów połączonych między sobą wiązaniami peptydowymi [1].
Peptydy to nie białka
Peptydy zawierają zwykle 2-50 aminokwasów, natomiast białka zawierają dużo więcej. Łańcuchy aminokwasowe w białkach mogą układać się w bardziej złożone struktury – drugorzędową, trzeciorzędową i czwartorzędową. Peptydy są podobne do białek o pierwszorzędowej strukturze, ale łańcuchy aminokwasowe peptydów są krótsze. Peptydy mogą być łatwiejsze do wchłonięcia przez organizm niż białka, ponieważ są krótsze i mają mniej skomplikowaną strukturę. Peptydy łatwiej penetrują przez nabłonek jelita, dlatego szybciej dostają się do krwiobiegu [1].
Skąd biorą się peptydy w suplementach?
Peptydy w suplementach mogą być syntetyzowane sztucznie albo wyizolowane z roślinnych lub zwierzęcych źródeł białka. Wśród nich można wymienić [2]:
- jaja
- mleko
- mięso
- ryby i skorupiaki
- fasola i soczewica
- soja
- owies
- siemię lniane
- pszenica
Suplementy peptydów
Największe zainteresowanie naukowców budzą peptydy bioaktywne, które mają pozytywny wpływ na zdrowie człowieka. Właściwości peptydów zwykle zależą od sekwencji zawartych w nich aminokwasów.
Wśród najpopularniejszych suplementów peptydów w pierwszej kolejności warto wymienić peptydy kolagenowe o korzystnym wpływie na skórę i zastosowaniu przeciwstarzeniowym.
Jeżeli jesteś sportowcem, następny suplement będzie ci dobrze znany. Kreatyna jest używana w celu budowy masy mięśniowej. Istnieją również inne peptydy i hormony peptydowe, które zwiększają poziom wydolności sportowej. Jednak większość z nich, w tym folistatyny, które są zabronione przez Światową Agencję Antydopingową.
Korzyści zastosowania suplementów peptydów
Według badań peptydy bioaktywne mają dużo właściwości prozdrowotnych, w tym [3]:
- obniżenie podwyższonego ciśnienia krwi
- niszczenie patogennych drobnoustrojów
- działanie przeciwzapalne
- zapobieganie tworzeniu się skrzepów krwi
- wzmacnianie odporności
- funkcja antyoksydacyjna
- wspieranie zdrowia jelit [13]
Właściwości peptydów
Zastanówmy się nad kilkoma właściwościami peptydów, które sprawiają, że są one tak chętnie suplementowane.
Spowolnienie procesu starzenia
W celu spowolnienia procesów starzenia stosuje się peptydy kolagenu. Wiadomo, że kolagen jest białkiem o strukturze drugorzędowej, które występuje w skórze, włosach i paznokciach. Jednak w suplementach można często spotkać peptydy kolagenu. Peptydy kolagenowe to rozłożone białka kolagenu, które organizm może łatwiej wchłonąć. Badania wskazują, że stosowanie peptydów kolagenowych może pozytywnie wpływać na zdrowie skóry i spowalniać procesy starzenia.
Wyniki kontrolowanej próby losowej prowadzonej w roku 2013 w Niemczech zasugerowały, że suplementy diety, zawierające peptydy kolagenowe, mogą pomóc zredukować zmarszczki [4].
Inne badania wskazują, że suplementy te mogą również poprawiać elastyczność i nawilżenie skóry [5].
Istnieją również dowody, że suplementacja peptydów może stymulować produkcję pigmentu skóry – melaniny, co może potencjalnie wzmacniać ochronę skóry przed uszkodzeniami słonecznymi [6].
Przyspieszenie gojenia się ran
Ponieważ kolagen jest niezbędnym składnikiem zdrowej skóry, peptydy kolagenowe mogą przyśpieszać gojenie się ran. Bioaktywne peptydy mogą również działać jako przeciwutleniacze [7], co tylko wzmacnia zdolność organizmu do gojenia. Obecnie trwają badania nad peptydami przeciwdrobnoustrojowymi, które mogą także przyśpieszyć gojenie się ran [8]. Badania potwierdzają związek pomiędzy bardzo wysokim lub bardzo niskim poziomem niektórych peptydów przeciwdrobnoustrojowych z takimi zaburzeniami skóry jak łuszczyca, trądzik różowaty i egzema [6].
Zapobieganie utraty masy kostnej związanej z wiekiem
Badania na zwierzętach łączą umiarkowane spożycie peptydów kolagenowych ze wzrostem masy kostnej u rosnących szczurów, które jednocześnie wykonywały ćwiczenia biegowe. Badanie może wskazywać, że peptydy kolagenowe są skutecznym sposobem na zapobieganie utraty kości związanej z wiekiem [9]. Jednak potrzebne są dalsze badania, żeby potwierdzić takie działanie peptydów kolagenowych u ludzi.
Budowa siły i masy mięśniowej
W jednym badaniu uczestnicy, wśród których były przeważnie osoby starsze, połączono stosowanie suplementów peptydów kolagenowych z treningiem oporowym [10]. W czasie trwania badania większości uczestnikom udało się zwiększyć masę i siłę mięśniową. Peptydy kreatyny mogą również pomagać w budowaniu mięśni. Entuzjaści fitnessu od wielu lat używają preparatów białkowych kreatyny. Natomiast konkretne peptydy kreatynowe mogą być łatwiejsze do strawienia przez organizm, co oznacza, że będą powodować mniej problemów trawiennych niż białka kreatyny.
Zdrowie jelit i działanie przeciwzapalne
🔎 Przegląd badań [13] wykazał wpływ bioaktywnych peptydów pochodzących z żywności na zdrowie jelit i procesy zapalne w organizmach żywych. Wyniki 11 badań na modelach zwierzęcych wykazały potencjalnie pozytywne efekty na zapalenie i zdrowie jelit, takie jak zmniejszenie niektórych markerów zapalnych i poprawa struktury jelit. Nie są jeszcze do końca znane mechanizmy, za pomocą których peptydy regulują zdrowie jelit.
Skutki uboczne
W przypadku osób zdrowych suplementy peptydów prawdopodobnie nie wywołają poważnych skutków ubocznych, ponieważ są podobne do peptydów obecnych w żywności. Poważniejszy problem stanowi to, że doustne suplementy peptydów mogą nie przedostać się do krwiobiegu, ponieważ organizm może je rozłożyć na poszczególne aminokwasy za pomocą enzymów trawiennych obecnych w przewodzie pokarmowym [11].
W jednym badaniu kobiety przyjmowały doustne suplementy peptydów kolagenowych przez 8 tygodni. Naukowcy nie zauważyli żadnych niepożądanych reakcji [12]. Jednak w każdym razie trzeba zachować ostrożność podczas stosowania jakichkolwiek suplementów. Przed rozpoczęciem suplementacji, dobrym pomysłem będzie konsultacja lekarska. Zwłaszcza osoby w ciąży, karmiące piersią, przyjmujące leki lub mające niektóre schorzenia, powinny unikać stosowania peptydów, dopóki nie porozmawiają z lekarzem.
Podsumowanie
Peptydy są naturalnie obecne w żywności bogatej w białko. Przyjmowanie suplementów peptydów nie jest konieczne, ponieważ dowody wskazujące na skuteczność tych suplementów są ograniczone.
Niektóre osoby mogą chcieć stosować peptydy kolagenowe w celu spowolnienia procesu starzenia, a inni mogą przyjmować peptydy kreatynowe, aby budować masę mięśniową. Do dokładnej oceny ich skuteczności i bezpieczeństwa konieczne są dalsze badania, ponieważ na razie są one na wstępnym etapie.
Natomiast zawsze jest sprawdzony sposób i na spowolnienie procesów starzenia, i na budowę mięśni – zadbać o prawidłową dietę. Lepiej nie szukać magicznego sposobu na zachowanie wiecznej młodości czy muskulatury Schwarzeneggera w preparatach peptydowych, ponieważ dieta jest w tym dużo skuteczniejsza.
Bibliografia:
- R.K. Murray, D.K. Granner, P.A. Mayes, V.W. Rodwell, Biochemia Harpera, PZWL, Warszawa, 1995.
- Chakrabarti, S., Guha, S., & Majumder, K. (2018). Food-Derived Bioactive Peptides in Human Health: Challenges and Opportunities. Nutrients, 10(11), 1738.
- Chakrabarti, S., Guha, S., & Majumder, K. (2018). Food-Derived Bioactive Peptides in Human Health: Challenges and Opportunities. Nutrients, 10(11), 1738.
- Proksch, E., Schunck, M., Zague, V., Segger, D., Degwert, J., & Oesser, S. (2014). Oral intake of specific bioactive collagen peptides reduces skin wrinkles and increases dermal matrix synthesis. Skin pharmacology and physiology, 27(3), 113–119.
- Czajka, A., Kania, E. M., Genovese, L., Corbo, A., Merone, G., Luci, C., & Sibilla, S. (2018). Daily oral supplementation with collagen peptides combined with vitamins and other bioactive compounds improves skin elasticity and has a beneficial effect on joint and general wellbeing. Nutrition research (New York, N.Y.), 57, 97–108.
- https://lpi.oregonstate.edu/mic/health-disease/skin-health/peptides
- Subhadeep Chakrabarti, Forough Jahandideh, Jianping Wu, „Food-Derived Bioactive Peptides on Inflammation and Oxidative Stress”, BioMed Research International, vol. 2014, Article ID 608979, 11 pages, 2014.
- https://www.aocs.org/stay-informed/inform-magazine/featured-articles/the-power-of-peptides-november/december-2015?SSO=True
- Takeda, S., Park, JH., Kawashima, E. et al. Hydrolyzed collagen intake increases bone mass of growing rats trained with running exercise. J Int Soc Sports Nutr 10, 35 (2013).
- Zdzieblik, D., Oesser, S., Baumstark, M. W., Gollhofer, A., & König, D. (2015). Collagen peptide supplementation in combination with resistance training improves body composition and increases muscle strength in elderly sarcopenic men: a randomised controlled trial. The British journal of nutrition, 114(8), 1237–1245.
- https://www.opss.org/article/peptide-hormones-ingredients-supplements
- Proksch, E., Segger, D., Degwert, J., Schunck, M., Zague, V., & Oesser, S. (2014). Oral supplementation of specific collagen peptides has beneficial effects on human skin physiology: a double-blind, placebo-controlled study. Skin pharmacology and physiology, 27(1), 47–55.
- Duarte Villas Mishima, M., Stampini Duarte Martino, H., Silva Meneguelli, T., & Tako, E. (2023). Effect of food derived bioactive peptides on gut health and inflammatory mediators in vivo: a systematic review. Critical reviews in food science and nutrition, 1–11. Advance online publication. https://doi.org/10.1080/10408398.2023.2245469
- Data pierwotnej publikacji: 27.11.2021
- Data ostatniej aktualizacji o wyniki badań: 14.08.2023
