PFAS w żywności – czy jest się czego obawiać?

Avatar photo
pfas

Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (ang. FDA – Food and Drug Administration) potwierdziła, że ​​PFAS czyli związki perfluorowane – pochodne sulfonianu perfluorooktanu znajdują się w żywności.

W 2019 roku FDA publicznie uznała wstępne wyniki dochodzenia agencji na temat tego, w jaki sposób związki zostały wykryte w żywności, którą spożywamy.

Co to jest PFAS?

PFAS to rodzina prawie 5000 syntetycznych związków chemicznych, które są niezwykle trwałe w środowisku i w organizmie człowieka. PFAS obejmuje związki znane jako PFOS, PFOA i GenX. Wszystkie te związki chemiczne charakteryzują się specyficznymi wiązaniami fluoru i węgla, które są trwałe i trudne do rozbicia w środowisku lub w naszym organizmie. Te związki chemiczne mogą łatwo migrować do powietrza, kurzu, żywności, gleby i wody, a następnie kumulować się w organizmie.

Jak PFAS wpływa na zdrowie?

Związane są one z niekorzystnym wpływem na zdrowie, w tym z uszkodzeniem wątroby, chorobami tarczycy, obniżoną płodnością, wysokim poziomem cholesterolu, otyłością, zaburzeniami hormonalnymi i nowotworami.  W organizmie PFAS gromadzą się głównie we krwi, nerkach i wątrobie. W badaniu przeprowadzonym w 2007 r. przez amerykańskie Centers for Disease Control and Prevention oszacowano, że substancje chemiczne PFAS można wykryć we krwi 98% populacji USA.

Jakie jest zastosowanie PFAS?

PFAS są używane przez różne branże ze względu na ich zdolność do nieprzywierania oleju i wody. Były produkowane od lat 40. XX wieku i można je znaleźć w m.in.  farbach, środkach czyszczących, opakowaniach do żywności czy pianach gaśniczych.

Na temat dochodzenia

Wyniki dochodzenia FDA zostały początkowo przedstawione przez agencję podczas 29. dorocznego spotkania Society of Environmental Toxicology and Chemistry w Helsinkach w maju 2019 roku.

fda
gyddink / 123RF

Ile PFAS jest w żywności?

FDA badała farmę mleczarską w pobliżu amerykańskiej bazy sił powietrznych, w której stosowano pianki gaśnicze zawierające PFAS. Naukowcy przeanalizowali 13 próbek z gospodarstwa mlecznego, w tym: wodę, paszę dla zwierząt i 5 próbek mleka. Wszystkie 13 próbek miało wykrywalne poziomy PFAS, które miały podobną strukturę chemiczną, jak piany gaśnicze.

FDA stwierdziła, że ​​próbki zostały „uznane za problem dla zdrowia ludzkiego, a mleko z gospodarstwa zostało wycofane”. FDA zauważyła, że ​​nawet po tym, jak krowy nie były narażone na wodę lub paszę skażoną PFAS, nagromadzone związki chemiczne mogą pozostać w ich organizmie. Zaledwie 30 dni spożywania skażonej żywności i wody wymagałoby 1,5 roku, aby z organizmu krowy zniknęły te szkodliwe związki.

FDA przeanalizowała również próbki z gospodarstw w pobliżu zakładu produkcyjnego PFAS. Produkty sprzedawano na lokalnych targowiskach. Według FDA wiadomo, że studnie wodne z tego obszaru są zanieczyszczone PFAS znanym jako GenX. Z 20 przetestowanych próbek, 16 było warzywami liściastymi, takimi jak sałata, kapusta, kapusta włoska i kapusta włoska. Wśród 15 wykazało wykrywalny poziom PFAS. Według FDA „próbki zostały określone jako mało prawdopodobne, aby stanowiły zagrożenie dla zdrowia ludzkiego”.

Zobacz również
depresja dieta

Agencja przetestowała również 91 próbek żywności zebranej w ramach badania Total Diet Study FDA 2017. Badanie jest ciągłym programem FDA, który monitoruje około 800 zanieczyszczeń i składników odżywczych, które są w przeciętnej amerykańskiej diecie. W ramach tego programu Centrum Bezpieczeństwa Żywności i Żywienia FDA kupuje, przygotowuje i analizuje około 280 różnych produktów spożywczych i napojów z całego kraju cztery razy w ciągu roku. Według strony internetowej 10 z 91 przetestowanych produktów spożywczych miało wykrywalne poziomy PFAS, ale w stopniu, który nie został uznany za zagrażające zdrowiu ludzkiemu.

PFAS w słomkach papierowych

🔎 Interesujące i niepokojące badanie przeprowadzono w Belgii w 2023 roku [3]. W badaniu oceniono zawartość PFAS w 39 markach słomek do picia dostępnych na belgijskim rynku, wykonanych z pięciu materiałów (m.in. papier, bambus, szkło, stal nierdzewna i plastik). Stwierdzono obecność PFAS w prawie wszystkich rodzajach słomek z wyjątkiem tych wykonanych ze stali nierdzewnej. PFAS były częściej wykrywane w materiałach roślinnych, takich jak papier i bambus. Obecność PFAS w słomkach roślinnych wskazuje, że niekoniecznie są one biodegradowalne i mogą przyczyniać się do ekspozycji ludzi i środowiska na PFAS. Zidentyfikowane ilości nie były duże i ciężko ocenić jednoznacznie związane z tym ryzyko.

Wpływ PFAS na zdrowie

Choroby nowotworowe

🔎 Badanie przeprowadzone w ramach BioMe population z Icahn School of Medicine at Mount Sinai w Nowym Jorku [4] wykazało, że ekspozycja na substancje PFAS zwiększa ryzyko zachorowania na raka tarczycy o 56% przy podwojeniu intensywności n-PFOS w osoczu. Wyniki potwierdziły się również dla pacjentów z rakiem brodawkowatym tarczycy, co wskazuje na globalne znaczenie PFAS jako potencjalnego czynnika ryzyka rozwoju raka tarczycy.

Podsumowanie

PFOS i PFOA są dwoma najczęściej badanymi substancjami chemicznym i zostały uznane przez United States Environmental Protection Agency (Agencja Ochrony Środowiska) za zanieczyszczenia o rosnącym znaczeniu. PFOS został dobrowolnie wycofany z produkcji w Stanach Zjednoczonych przez 3M, jego głównego producenta, począwszy od 2000 r. W 2006 r. PFOA również zaczęto wycofywać. PFOA i PFOS nie są już produkowane ani importowane do USA, ale m.in. GenX, pozostają w obiegu.

FDA zobowiązała się do lepszego rozumienia roli PFAS w żywności. Strona odnotowuje, że w tym roku powołała wewnętrzną grupę roboczą do oceny tego problemu i współpracuje z partnerami w celu ustanowienia większej liczby lokalnych laboratoriów badawczych.

Bibliografia:

  1. https://edition.cnn.com/2019/06/03/health/pfas-food-supply-fda/index.html
  2. https://www.fda.gov/food/chemicals/and-polyfluoroalkyl-substances-pfas
  3. Boisacq, P., De Keuster, M., Prinsen, E., Jeong, Y., Bervoets, L., Eens, M., … & Groffen, T. (2023). Assessment of poly-and perfluoroalkyl substances (PFAS) in commercially available drinking straws using targeted and suspect screening approaches. Food Additives & Contaminants: Part A, 1-12.
  4. van Gerwen, M., Colicino, E., Guan, H., Dolios, G., Nadkarni, G. N., Vermeulen, R. C., … & Petrick, L. M. (2023). Per-and polyfluoroalkyl substances (PFAS) exposure and thyroid cancer risk. EBioMedicine97.
  • Data pierwotnej publikacji: 19.06.2019
  • Data ostatniej aktualizacji o wyniki badań: 19.01.2024