Piwo bezalkoholowe. Czy jest zdrowe i jak wpływa na organizm?

Od kilku lat popularność piw bezalkoholowych stale rośnie. Wartość sprzedaży tych napojów w 2021 roku przekroczyła 1,17 mld zł. Od 2016 roku zauważono, aż 4-krotny wzrost sprzedaży piw bezalkoholowych.

Specjaliści ds. strategii konsumenckich podkreślają zmianę zachowań, która nastąpiła na przełomie ostatnich lat. Mianowicie przed 2017 r. piwa bezalkoholowe kupowały zazwyczaj kobiety oraz rzadziej- kierowcy. Aktualnie napoje te są kupowane przez osoby świadome negatywnych skutków spożywania alkoholu, dbające o dietę oraz zdrowy styl życia (9).

W związku z tym trendem na rynku pojawiają się funkcjonalne piwa bezalkoholowe. Są to piwa o wzbogacanym składzie np. w błonnik, aminokwasy, czy zioła. Ich spożywanie wpływa na regulację perystaltyki jelit, zwiększenie odporności na stres, czy nawet niwelowanie odczucia znużenia, czy zmęczenia (10).
Ciekawym produktem jest piwo bezalkoholowe typu gruit. Jest to piwo warzone według staroeuropejskich metod, czyli bez dodatku chmielu. Zamiast niego są dodawane inne zioła m.in. woskownica europejska, rozmaryn, czy krwawnik zwyczajny. To one nadają temu piwu smak goryczki (11).

Od 2023 roku w Polsce są wytwarzane piwa bezalkoholowe typu gruit z dodatkiem ashwagandhy lub żeń-szenia. Zostały one nagrodzone tytułem „Najbardziej Innowacyjnego Produktu Roku 2023” w Food&Retail Awards 2023. Są to nagrody przyznawane produktom wyróżniającym się na rynku oraz wskazującym nowe rozwiązania w przemyśle spożywczym (1). Nagroda ta podkreśla istotność napojów bezalkoholowych w przemyśle spożywczym.

Piwo bezalkoholowe — czy faktycznie nie zawiera alkoholu?

W Polsce piwem bezalkoholowym określa się piwo, w którym poziom alkoholu (etanolu) wynosi poniżej 0,5% obj.

Co ciekawe w Norwegii piwo bezalkoholowe zawiera poniżej 0,7% obj. alkoholu, w Hiszpanii poniżej 1% obj. alkoholu. We Francji mianem piwa bezalkoholowego określa się piwo z zawartością alkoholu poniżej 1,2% obj. (3). W związku z tym hiszpańskie, czy francuskie piwo bezalkoholowe, może mieć dwukrotnie wyższą zawartość alkoholu, niż polski odpowiednik.

Myślę, że istotne jest, by kupując piwo bezalkoholowe, sprawdzać na etykiecie deklarowaną przez producenta zawartość alkoholu. Dzięki temu unikniemy jego omyłkowego spożycia. Może to być ważne nie tylko w czasie ciąży, ale także przy przyjmowaniu niektórych leków (np. paracetamolu, leków hipoglikemicznych, czy przeciwhistaminowych) (12).

Jak powstaje piwo bezalkoholowe?

Produkcja piwa bezalkoholowego jest podobna do produkcji tradycyjnego piwa. Początkowo wodę, słód i chmiel poddaje się obróbce termicznej, następnie po schłodzeniu do otrzymanego roztworu dodaje się drożdże. Dzięki nim jest możliwe przeprowadzenie fermentacji, wskutek której powstaje etanol w piwie.

Produkując piwo bezalkoholowe, dąży się do wytworzenia piwa niskoalkoholowego. Kolejnym etapem jest usunięcie nadmiaru alkoholu.
Jedną z najbardziej popularnych metod warzenia piwa niskoalkoholowego jest stosowanie specjalnych szczepów drożdży, które w czasie fermentacji wytwarzają mniejsze ilości alkoholu. Inną metodą zmniejszania zawartości etanolu w piwie jest zahamowanie fermentacji alkoholowej. Uzyskujemy to poprzez podgrzanie piwa, wskutek czego drożdże przestają przekształcać słód w alkohol (3,8).

Niestety oba procesy niekorzystnie wpływają na zmiany organoleptyczne piwa. Zauważono, że zmiana szczepów drożdży wpływa na zmianę jego smaku, staje się ono jagodowe, cytrusowe lub jabłkowe (8). Proces zahamowania fermentacji także wpływa na zmianę smaku, a mianowicie napój ten staje się bardziej słodki- słodowy (2,3). Zmiany te można łatwo ukryć, produkując piwa o owocowym smaku. Aczkolwiek nie przypadną one do gustu konsumentom, którzy oczekują tradycyjnego smaku piwa bezalkoholowego.

W obu opisanych procesach produkcji piwa powstaje produkt o zawartości alkoholu powyżej 0,5%. W związku, z czym konieczne jest przeprowadzenie procesu usunięcia alkoholu.

Jak jest usuwany alkohol z piwa?

Jednym z najprostszych sposobów usunięcia alkoholu jest długotrwałe podgrzewanie piwa, czyli tzw. destylacja. Niestety wskutek przeprowadzenia tego procesu piwo zatraca swój aromat i smak, staje się on mocny i gorzki. Udoskonaleniem tego procesu jest przeprowadzenie destylacji w stanie próżni. Dzięki temu alkohol może być usuwany w niższej temperaturze. Wpływa to korzystnie zarówno na smak, jak i aromat piwa bezalkoholowego (2,3).

Najbardziej zaawansowaną metodą usuwania alkoholu jest wykorzystanie odwróconej osmozy. Polega ona na przefiltrowaniu piwa przez specjalnie przygotowane membrany, czyli półprzepuszczalne bariery. W procesie tym piwo nie jest podgrzewane, dlatego też nie zauważa się zmian w smaku i zapachu produktu. Jeżeli tradycyjnie warzone piwo poddamy procesowi osmozy, zmiany smaku czy zapachu będą niezauważalne (2,3).

Wartości odżywcze w piwie bezalkoholowym

Składniki odżywcze	Ilość w 100 g piwa bezalkoholowego	Ilość w 100 g piwa alkoholowego
Kaloryczność	37 kcal	49 kcal
Węglowodany	8,05 g	3,8 g
Białko	0,21 g	0,5 g
Tłuszcze	0,12 g	–

Źródło: opracowanie własne na podstawie bazy danych z Nuvero

Tradycyjne piwo pomimo mniejszej zawartości węglowodanów ma większą kaloryczność niż piwo bezalkoholowe. Jest to spowodowane obecnością alkoholu.

Witaminy zawarte w piwie bezalkoholowym

Zarówno piwo bezalkoholowe, jak i alkoholowe, zawiera witaminy z grupy B. Szczególnie dużo znajduje się w nim niacyny (1,113 mg/100 g piwa bezalkoholowego) oraz ryboflawiny (0,048 mg/100 g).

Niektórzy autorzy publikacji, podają piwo bezalkoholowe jako wegańskie źródło witaminy B12. Jednakże w 100 g piwa bezalkoholowego znajduje się tylko 0,02 mcg. Należałoby wypić 12 litrów piwa bezalkoholowego, by uzupełnić dzienne zapotrzebowanie na tę witaminę (4,13).

Skład mineralny piwa bezalkoholowego

Składnik	Ilość w 100 g piwa bezalkoholowego	Zapotrzebowanie dzienne dla osoby dorosłej
Fosfor	16 mg	700 mg
Sód	13 mg	1500 mg
Potas	8 mg	3500 mg
Magnez	7 mg	320-420mg
Wapń	7 mg	1000 mg
Krzem	2 mg

Źródło: opracowanie własne na podstawie bazy danych programu dietetycznego Nuvero oraz Norm żywienia dla populacji Polski w ich zastosowania.

Piwo bezalkoholowe z racji swojego składu (sód, potas, węglowodany) ma zdolności nawadniające organizm. Dodatkowym jego atutem jest zawartość krzemu. Dzienna dawka tego mikroelementu dla dorosłego człowieka powinna wynosić 20-30 mg. W związku, z czym szklanka tego napoju dostarcza nam 25% całodziennego zapotrzebowania (14).

Składniki prozdrowotne zawarte w piwie bezalkoholowym

Antyoksydanty:

• melanoidyny
• polifenole (m.in. kwas galusowy, kawowy, ferulowy, rutyna, mirycetyna i katechiny)

Antyoksydanty chronią komórki przed procesem utleniania, wykazują także zdolności przeciwzapalne. W konsekwencji przeciwdziałają rozwojowi nowotworów, zapobiegają chorobom układu krążenia, czy układu oddechowego. Łagodzą także alergie i stany zapalne skóry (4,5).

Ilość tych składników w piwie bezalkoholowym można zwiększyć poprzez dodanie owoców, orzechów lub ziół przed fermentacją piwa. Ten zabieg niewątpliwie podniesie również walory smakowo- zapachowe piwa (4).

Fitoestrogeny:

• 6 oraz 8-prenylnaringenina
• formononetyna (z grupy izoflawonów)

Fitoestrogeny łagodzą objawy menopauzy, czyli uderzenia gorąca, zmienności nastroju, czy zaburzenia snu. Są one niezwykle istotne dla kobiet w wieku okołomenopauzalnym (4,6). Więcej informacji znajduje się w dalszej części artykułu.

Właściwości zdrowotne piwa bezalkoholowego

Wpływ na układ sercowo-naczyniowy i zmniejszone ryzyko chorób serca

Składniki piwa bezalkoholowego wpływają na zwiększenie elastyczności naczyń krwionośnych. Obniżają także stężenie cholesterolu LDL we krwi oraz zmniejszają ryzyko występowania nadciśnienia. Zauważono także, że spożywanie piwa bezalkoholowego ogranicza możliwości powstawania zakrzepów krwi. W konsekwencji czego zmniejsza się ryzyko wystąpienia zawału oraz udaru mózgu. Dodatkowym mechanizmem zmniejszającym ryzyko chorób układu krwionośnego jest zmniejszenie stresu oksydacyjnego. Wskutek czego śródbłonek naczyń krwionośnych jest chroniony przed uszkodzeniami oraz rozwojem miażdżycy (4,5).

Wyniki badań dotyczących spożywania tradycyjnego piwa są odwrotne. Alkohol zawarty w piwie wpływa na zwiększenie stresu oksydacyjnego oraz zwiększenie ryzyka powstawania zakrzepów krwi. W związku, z czym spożywanie tradycyjnego piwa może zwiększać ryzyko chorób układu krążenia (5).

Wpływ na zdrowie kobiet w wieku menopauzalnym

Zawarte w piwie fitoestrogeny są niezwykle cenne w okresie okołomenopauzalnym. Jak wynika z badań 8-prenyneringenina, jest to fitoestrogen o najsilniejszym działaniu. Jego skuteczność przewyższa nawet działanie fitoestrogenów pochodzących z soi. Chociaż niektórzy badacze podają, że ilość tych składników zawartych w piwie jest niewielka (5,6).

Związki te zwiększają gęstość kości, nawodnienie organizmu, a także wpływają na polepszenie sprawności, zarówno fizycznej, jak i psychicznej. Niwelują niekorzystne odczucia związane z menopauzą, np. zwiększenie masy ciała, czy brak siły i energii (6).

Dodatkowym atutem piwa bezalkoholowego jest zawartość krzemu, wpływa on na wzmocnienie kośćca oraz włosów i paznokci. Zauważono także, że przeciwdziała chorobom neurodegeneracyjnym (14,15).

Z racji wielu korzyści zdrowotnych można rozważyć włączenie szklanki piwa bezalkoholowego do diety starszych kobiet.

Piwo bezalkoholowe a ciąża

Spożywanie alkoholu w czasie ciąży ma bardzo poważne konsekwencje zdrowotne dla dziecka, m.in. alkoholowy zespół płodowy. Aktualnie nie ma badań dotyczących bezpiecznych ilości spożywanego piwa bezalkoholowego w trakcie ciąży (7).

Można przypuszczać, że piwo 0% alkoholu będzie bezpieczne dla płodu. Aczkolwiek piwo bezalkoholowe (0,5% obj. alk) już nie.

Niestety kanadyjskie badania, z 2014 roku wprowadzają pewne wątpliwości. Według nich, aż 14 spośród 45 badanych piw bezalkoholowych zawierało wyższy poziom alkoholu, niż deklarowany przez producenta. Wobec czego nie możemy mieć pewności co do zawartości alkoholu w kupionym przez nas piwie bezalkoholowym.

W związku z tym nie jestem przekonana czy spożywanie piw bezalkoholowych w ciąży jest całkowicie bezpieczne (7). Myślę, że konieczne byłoby przeprowadzenie badań dot. zawartości alkoholu w polskich piwach bezalkoholowych.

Piwo bezalkoholowe a karmienie piersią

Mamie karmiącej nie zaleciłabym spożywania znaczącej ilości piwa bezalkoholowego. Na podstawie wyników badań wiemy, że po spożyciu 1,5l piwa bezalkoholowego, w mleku kobiecym znajduje się alkohol. Przy czym jego poziom jest uznawany za bezpieczny dla karmionego dziecka. Istotne jest, że już po godzinie od spożycia piwa bezalkoholowego, alkohol w mleku zanikał. Dlatego też dla zwiększenia bezpieczeństwa dziecka warto odczekać godzinę lub dwie między spożywaniem piwa bezalkoholowego a karmieniem dziecka piersią (7).

Piwo bezalkoholowe w sporcie

Badania przeprowadzone w 2020 roku potwierdziły, że spożywanie piwa bezalkoholowego korzystnie wpływa na nawodnienie organizmu po aktywności fizycznej. Jest to spowodowane zawartością elektrolitów w piwie bezalkoholowym (6).

Porównano również skuteczność nawodnienia, po wypiciu piwa bezalkoholowego lub napoju izotonicznego dla sportowców. Po 5 godzinach od wypicia napojów zaobserwowano, że napój izotoniczny wpłynął korzystniej na utrzymanie prawidłowego nawodnienia (6).

Z tego powodu, wypicie piwa bezalkoholowego po wysiłku fizycznym może być dodatkową, ale nie główną, formą nawodnienia organizmu.

Piwo bezalkoholowe i jego wady

• Ekstrakty chmielowe mogą powodować zahamowanie szlaków metabolicznych niektórych enzymów (m.in. CYP450). Może to prowadzić do interakcji z przyjmowanymi lekami (4). Warto zapytać lekarza lub farmaceutę o możliwe interakcje między naszymi lekami a składnikami aktywnymi chmielu.
• Osoby chorujące na cukrzycę powinny zredukować spożywanie tego napoju do minimum, a nawet wykluczyć piwo bezalkoholowe z diety.
• Piwo bezalkoholowe, tak samo, jak tradycyjne zawiera puryny. Nie powinny go spożywać osoby, chorujące na dnę moczanową (17)
• Piwo bezalkoholowe jest warzone z pszenicy i jęczmienia, wobec czego w tym napoju może znajdować się gluten. Jeżeli po wypiciu piwa pojawią się dolegliwości ze strony układu pokarmowego, może wskazywać to na nietolerancje lub uczulenie na któryś ze składników piwa (16)

Porównanie z innymi napojami bezalkoholowymi

Produkt	Piwo bezalkoholowe	Kombucha	Wino bezalkoholowe półsłodkie	Podpiwek	Napój izotoniczny
Kaloryczność	37 kcal	34 kcal	16 kcal	31 kcal	29 kcal
Węglowodany	8,05 g	8,5 g	4 g	7,7 g	6,7 g
Białko	0,21 g	0,1 g	–	–	–
Tłuszcze	0,12 g	–	–	–	–

Źródło: opracowanie własne na podstawie bazy danych ilewazy.pl

Wnioski

Spożywanie piwa bezalkoholowego może przynieść korzystne dla zdrowia skutki. Ważne jest jednak, żebyśmy pamiętali o ilości spożywanego piwa, nie zalecajmy spożywania większej ilości niż szklanka lub puszka 0,3l.

Ważny jest także rodzaj piwa bezalkoholowego. Piwa smakowe, owocowe lub podawane z syropem owocowym będą gorszym wyborem. Zawierają one nie tylko większe ilości cukru, ale także syropy glukozowe, stabilizatory, czy regulatory kwasowości (15). Są to składniki niekorzystnie wpływające na zdrowie człowieka.

Pomimo wielu korzyści wynikających ze spożywania piwa bezalkoholowego, warto także sięgać po inne napoje bezalkoholowe. W czerwonym winie bezalkoholowym znajdują się cenne polifenole (m.in. resweratrol). Z kolei kombucha dostarcza dobroczynne bakterie, które wzmacniają funkcjonowanie mikrobiomu jelitowego.

Pamiętajmy, że różnorodność naszej diety jest istotna. Dzięki niej możemy zapobiegać niedoborom żywieniowym.

Wskazówki dla dietetyków

Zdarza się, że pacjenci w jadłospisie chcieliby ująć napoje alkoholowe. W takim przypadku możemy zaproponować piwo lub wino bezalkoholowe. Napoje te nie zawierają alkoholu, więc są o wiele zdrowszą alternatywą, niż tradycyjne trunki. Ujęcie w jadłospisie takiego napoju może pozytywnie wpłynąć nie tylko na zdrowie fizyczne, ale także psychiczne naszego pacjenta.

Jednak miejmy na uwadze ilość zalecanych napojów, wypicie jednego piwa bezalkoholowego w ciepły weekend będzie miłym akcentem wakacyjnym. Aczkolwiek codzienne spożywanie piwa w ilości większej niż szklanka, z racji obecności cukru, może prowadzić do zwiększenia masy ciała.

Podsumowanie

• Spożywanie alkoholu niesie za sobą negatywne skutki zdrowotne. Aktualny trend spożywania piw bezalkoholowych ma szansę pozytywnie wpłynąć na zdrowie społeczeństwa.
• Interesującym produktem jest piwo bezalkoholowe typu gruit. W niewielkich ilościach (250-300ml) warto włączyć je do diety.
• Piwa bezalkoholowe zawierają wiele cennych składników m.in. fitoestrogeny, antyoksydanty oraz elektrolity. Z tych powodów możemy zalecać spożywanie 250-300ml tego piwa.
• Warto zalecać spożywanie piwa bezalkoholowego starszym kobietom, osobom chorującym na dyslipidemię, czy choroby sercowo-naczyniowe.
• Nie zalecałabym spożywania piw bezalkoholowych osobom chorującym na cukrzycę, dnę moczanową lub celiakię.
• Ostrożność w spożywaniu piw bezalkoholowych powinny zachować kobiety w ciąży.
• Piwa bezalkoholowe są traktowane na równi z napojami gazowanymi. Aczkolwiek ich smak, okoliczności spożywania mogą kojarzyć się ze spożywaniem alkoholu. Zachowajmy dużo wyczucia w poradach udzielanych osobom, które są niepijącymi alkoholikami. Takim osobom spożywanie piw bezalkoholowych może przynieść zupełnie niechciane efekty.

Najczęstsze pytania

Bibliografia:

1. https://www.gov.pl/web/ncbr/opracowanie-i-wdrozenie-produkcji-piwa-bezalkoholowego-typu-gruit
2. https://trzymajpion.pl/strefa-zero/jak-powstaje-piwo-bezalkoholowe/
3. https://foodfakty.pl/przeglad-metod-produkcji-piwa-o-obnizonej-zawartosci-alkoholu
4. Borsa A., Muntean M., Salanta L., Tofana M., Socaci S., Mundura E., Pop A., Pop C. (2022) Effects of Botanical Ingredients Addition on the Bioactive Compounds and Quality of Non-Alcoholic and Craft Beer. Plants (Basel), 11(15), 1958
5. Sancen M., Leniz A., Macarulla M., Gonzalez M., Milton- Laskibar I., Portillo M. (2023) Features of Non-Alcoholic Beer no Cardiovascular Biomarkers. Can It Be a Substitute for Conventional Beer?, Ntrients, 15(1), 173
6. Trius-Soler M., Vilas- Franquesa A., Tresserra- Rimbau A., Sasot G., Storniolo C., Estruch R., Lamuela- Raventos R. (2020) Effects of the Non- Alkoholic Fraction of Beer on Abdominal Fat, Osteoporosis, and Body Hydration in Women. Molecules, 25(17), 3910
7. Adiong J., Kim E., Koren G., Bozzo P. (2014) Consuming non-alcoholic beer and other beverages during pregnancy and breastfeeding. Can Fam Physician, 60(8), 724-725
8. Methner Y., Dancker P., Maier R., Latorre M., Hutzler M., Zarnkow M., Steinhaus M., Libkind D., Frank S., Jacob F. (2022) Influence of Varying Fermentation Parameters of the Yeast Strain Cyberlindnera saturnus on the Concentrations of Selected Flavor Components in Non- Alkkholic Beer Focusing on (E)bDemascenone. Foods, 11 (7), 1038
9. https://businessinsider.com.pl/biznes/rynek-piwa-bezalkoholowego-rosnie-polska-jest-juz-czwartym-producentem-w-europie/wgm2k90
10. https://www.iguanabeer.eu/
11. https://www.gruitale.com/recipes_en.htm
12. https://www.medicover.pl/o-zdrowiu/niebezpieczne-polaczenia-czyli-leki-kontra-alkohol,4953,n,3707
13. baza danych programu dietetycznego Nuvero
14. https://diag.pl/pacjent/artykuly/krzem-w-organizmie-nadmiar-i-niedobor-jak-sprawdzic-poziom-krzemu/
15. https://czytajsklad.com/piwo-bezalkoholowe-smakowe/
16. https://www.schaer.com/pl-pl/faqs/czy-piwo-zawiera-gluten
17. https://uasure.pl/tabela-zawartosci-puryn