Okres ciąży to czas ciągłych zmian w życiu kobiety. To, w jaki sposób kobieta ciężarna akceptuje swoje ciało jest kwestią bardzo indywidualną. Jest to niezwykle ważne zwłaszcza w ostatnim trymestrze ciąży. W obecnych czasach, gdy media, jako wzór idealnego ciała przedstawiają szczupłą sylwetkę, część kobiet ulega wpływom i próbuje dążyć do „ideału”. Anoreksja u kobiet ciężarnych ma specjalną nazwę, pregoreksja, czyli anoreksja ciążowa (ang. pregnancy – ciąża + anorexia – anoreksja). Jest to pojawienie się jadłowstrętu psychicznego po raz pierwszy w okresie ciąży. Stwierdza się ją, gdy masa ciała kobiety w ciąży jest mniejsza niż 85% masy zalecanej dla jej wieku, wzrostu oraz zalecanego przyrostu masy ciała w wyniku ciąży. Może ona być czynnikiem inicjującym rozwój anoreksji również po ciąży.
Przebieg pregoreksji
W przebiegu pregoreksji obserwuje się zachowania takie same jak w przypadku anoreksji. Kobieta kontroluje wagę poprzez restrykcyjną dietę, intensywną aktywność fizyczną, a także stosowanie leków. Najpoważniejsze skutki obserwuje się po stosowaniu środków takich jak leki moczopędne czy przeczyszczające. Lekarz prowadzący powinien zwrócić uwagę czy kobieta stosuje tego typu środki. Warto również zwrócić uwagę np. na leki stosowane w chorobach tarczycy. Wywierają one negatywne skutki nie tylko u samej ciężarnej, ale również u płodu. Mogą one wywoływać niedorozwój fizyczny i/lub psychiczny dziecka, a także doprowadzić do poronienia. Wg badań do zgonów okołoporodowych częściej dochodzi u kobiet z niską masą urodzeniową niż u takich, które mają prawidłową masę ciała.
Niedobory i wynikające z nich komplikacje
Restrykcje dietetyczne prowadzą do niedoborów makro- i mikroskładników. Może dochodzić do anemii w wyniku niedoboru żelaza. Badania wykazały związek między niedoborem tego składnika a późniejszym występowaniem depresji poporodowej u kobiet oraz zaburzenia rozwoju funkcji poznawczych, a także deficytu emocji u dziecka.
Anemia u ciężarnej wpływa również na nieprawidłowy rozwój kosmówki oraz wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu płodu. Może dochodzić do odklejenia i uszkodzenia łożyska. Dochodzi także do zwiększonego krwawienia w czasie porodu czy osłabienia czynności skurczowej. Może wydłużać się również czas trwania porodu. Dochodzi do powikłań poporodowych, do których zaliczają się: zapalenie błony śluzowej macicy, połogowe zapalenie sutka, mogą występować późne krwawienia.
Obserwuje się wady cewy nerwowej wynikające z niedoboru takich składników jak kwas foliowy.
Warto zwrócić uwagę na to czy spożywana jest kofeina, ponieważ może ona powodować zmniejszone łaknienie. Obserwuje się również odwapnienie kości u matki, a także nieprawidłowy rozwój kośćca u dziecka w wyniku niedoboru wapnia oraz witaminy D. Gorzej rozwija się łożysko.
U kobiet z niedowagą częściej dochodzi do infekcji płynu owodniowego, a także do wcześniejszego pęknięcia błon płodowych, co związane jest z ryzykiem wcześniejszego porodu lub nawet poronienia. Kobiety niedożywione rodzą dzieci z niską masą, co predysponuje je do rozwoju chorób przewlekłych w późniejszych latach życia. Do takich schorzeń najczęściej wymienia się cukrzycę lub choroby układu krążenia. Kobiety z pregoreksją mogą mieć problemy z karmieniem piersią spowodowane małą zawartością tkanki tłuszczowej.
Ciekawy wydaje się fakt, iż kobiety z pregoreksją częściej rodzą dzieci płci żeńskiej. Nie jest to wyjaśnione. Być może wynika to z faktu częstszych poronień płodów płci męskich ze względu na ich większą wrażliwość na zastosowane restrykcje.
Leczenie zaburzenia
Leczenie zaburzeń odżywiania jest bardzo trudne i jest procesem długotrwałym. Nie ma jednej konkretnej terapii zaburzeń odżywiania. Wynika to z faktu, że brak jest jednoznacznych czynników ryzyka tej grupy chorób.
Wiadomo jednak, że terapia wymaga kompleksowego działania zespołu, w którym znaleźć powinien się lekarz (w przypadku pregoreksji dobrze, aby był to, np. położnik), psycholog, psychiatra, pielęgniarka oraz dietetyk. Kobiety ciężarne, zwłaszcza te młode, które są bardziej podatne na wpływ informacji płynących z mediów, powinny być edukowane z zakresu odżywiania. Przekazanie wiedzy dotyczącej zmian zachodzących w ciele kobiety w czasie ciąży, np. przyrostów masy ciała, może mieć wpływ na to, w jaki sposób kobieta będzie akceptować zmiany zachodzące w swoim ciele. Należy zwracać uwagę, że najważniejsze jest zdrowie zarówno matki jak i dziecka. Prawidłowo przebiegająca ciąża oraz zdrowy tryb życia umożliwią powrót do formy sprzed ciąży.
Bibliografia
- Harasim – Piszczatowska E., Krajewska – Kułak E., Pregoreksja – anoreksja kobiet ciężarnych, Pediatria i Medycyna Rodzinna, 2017
- Bulik C.M., Holle A.V., Gendall K., Maternal eating disorders influence sex ratio at birth, Acta Obstetricia et Gynecologica Scandinavica, 2008
- Możdżonek P., Antosik K., Kreowanie trendów dietetycznych przez media i ich wpływ na rozwój zaburzeń odżywiania się, Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne, 2017
- Wójcik W. R., Mojs E., Michalska M. M., Samulak D., Podejmowanie odchudzania w okresie ciąży a poporodowe surowicze stężenie żelaza u kobiet – badanie wstępne, Problemy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 2013
- Lemczyńska E., Bebelska K., Czerwonogrodzka-Senczyna A., Znaczenie poradnictwa dietetycznego w prewencji powikłań ciąży, Nowiny Lekarskie, 2012
