Przepękla indochińska (Momordica cochinchinensis), inaczej GAC – roślina z rodziny dyniowatych, występująca w krajach Azji Południowej oraz Wschodniej. Zbiory owoców trwają od jesieni do zimy wtedy, gdy skórka owocu zmieni swój kolor na czerwony lub mocno pomarańczowy. Największa wartość odżywczą dostarcza czerwona warstwa otaczająca nasiona. Czerwony mąższ jest spożywany w tradycyjnej recepturze wietnamskiego „Xoi Gac”, popularnego kleistego ryżu, który jest podawany na weselach i świętach noworocznych.
Owoc przepękli indochińskiej
kattiyaearn / 123RF
Dojrzały owoc ma bardzo wysoką zawartość likopenu i β-karotenu i jest naturalnym czerwonym barwnikiem. Najwyższą zawartość likopenu w świeżym owocu w całkowicie dojrzałych owocach podano jako 3.728 mg / g, podczas β-karoten wynosił 0,379 mg / g. Gac posiada pięciokrotnie wyższą zawartość likopenu niż pomidor i osiem razy wyższą zawartość β- karotenu niż marchew.
Likopen jest substancją, która obniża poziom ogólnego cholesterolu, co przyczynia się do zmniejszenia wystąpienia chorób układu krążenia, wykazuje także działanie antymutagenne i przeciwnowotworowe ( m.in. raka prostaty). Oprócz likopenu w przepęklach znajdują się także inne cenne substancje jak witamina C, E i kwasy tłuszczowe. Witamina C jest niezbędna do syntezy kolagenu, jej niedobory powodują szkorbut. Odpowiedni poziom tej witaminy jest potrzebny do właściwego przebiegu procesu krzepnięcia krwi, absorpcji żelaza szczególnie niehemowego, przemian mineralnych w układzie kostnym. Witamina E bierze udział w procesach metabolicznych, jej niedobór może być przyczyną zaburzeń neurologicznych. Niedobory witaminy E są szkodliwe w szczególności u niemowląt i małych dzieci ponieważ przyczynia się do niedokrwistości, zaburzeń wzroku i dysplazji oskrzelowo-płucnej.
Stężenie nasyconych kwasów tłuszczowych w oleju z owoców gac jest niższe niż w tłuszczach zwierzęcych a także oleju kokosowym, natomiast wyższe stężenie dla kwasów wielonienasyconych. Olej z owoców gac może mieć przewagę nad olejem kokosowym i tłuszczami pochodzenia zwierzęcego. Zawarte w oleju kwasy tłuszczowe są bardzo ważne dla prawidłowego wzrostu i rozwoju dzieci. Poniżej w tabeli przedstawiono wartości odżywcze oleju z owocu gac w porównaniu z innymi tłuszczami i olejami.
Olej z owoców gac nie posiada cholesterolu, ma wysokie zawartości jednonienasyconych i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych pełniąc w organizmie szereg funkcji takich jak dostarczanie energii, są nośnikiem smaku, a także umożliwiają wchłanianie się witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Olej ten ma również bardzo dużą zawartość karotenu, witaminy E oraz A. Olej ten należy chronić przed działaniem słońca oraz wysokimi temperaturami. Podobnie jest mąższem owocu i warstwie otaczającej nasiona, które również są wrażliwe na promienie słoneczne, tlen oraz temperaturę
β-karoten wpływa na funkcjonowanie systemu immunologicznego, zapewnia prawidłowe funkcjonowanie narządu wzroku szczególnie po zmierzchu, chroni przed infekcjami, opóźnia proces starzenia się organizmu.
Duże zawartości β-karotenu można wykorzystać jako suplement dla osób z niedoborem witaminy A. W badaniach Voung i in. wykazano, że spożywanie tradycyjnej potrawy Xoi Gac przyczyniło się do zwiększenia stężenia w osoczu pożądanej substancji u badanej grupy dzieci. Natomiast badania Petchsak i Sripanidkulchai, 2015 wykazały, że wyciągi z GAC wywołały apoptozę w ludzkich komórkach raka piersi MCF-7. Dodatkowo badania Apiboon i in.,2017 na szczurach wykazały, że przepękla indochińska ma działanie przeciwhiperglikemiczne. W czasie badań na myszach zaobserwowano, że wodny roztwór Gac wpływaj w sposób hamujący na rozrost gruczolaka w czasie raka jelita grubego.
Badacze wnioskują, że w przyszłości owoc Momordica cochinchinensis, może stać się najlepszym źródłem karotenoidów i znajdzie zastosowanie w medycynie na ogromną skalę.
Bibliografia:
1.Deming, D.M., Boileau, T.W-M., Heintz, K.H., Atkinson,C.A. and Erdman, J.W., Jr. (2002) Carotenoids: Linking chemistry, absorption, and metabolism to potential roles in human health and disease
2. Ishida BK, Turner C, Chapman MH, McKeon TA. Fatty acid and carotenoid composition of gac (Momordica cochinchinensis Spreng) fruit. J Agric Food Chem. 2004 Jan 28;52(2):274-9.
3. Grover JK, Yadav SP. Pharmacological actions and potential uses of Momordica charantia: a review. J Ethnopharmacol. 2004;93(1):123–132.
4. Pavina Apiboon , Laddawan Senggunprai , Parichat Prajaney , Bunkerd Kongyingyoes , Patchareewan Pannangpetch, 2017. Effect of Aril Extract of Momordica cochinchinensis Spreng. on Glucose and Fat Metabolism in High Fat and High Fructose Diet Induced Insulin Resistant Rats. Thai J Pharmacol; Vol. 39: No. 1.
5.Phuchong Petchsak, Bungorn Sripanidkulchai; Momordica cochinchinensis Aril Extract Induced Apoptosis in Human MCF-7 Breast Cancer Cells, Asian Pac J Cancer Prev, 16 (13), 5507-5513
6.Tien PG, Kayama F, Konishi F, Tamemoto H, Kasono K, Hung NT, Kuroki M, Ishikawa SE, Van CN, Kawakami M. Inhibition of tumor growth and angiogenesis by water extract of Gac fruit (Momordica cochinchinensis Spreng). Int J Oncol. 2005 Apr;26(4):881-9.
7. Vuong, LT , AA Franke , LJ Custer i SP Murphy . 2006 . Momordica cochinchinensis Spreng. (Gac) karotenoidy owocowe poddane ponownej ocenie . J. Food Compos. Analny. 19 : 664 – 668 .
8. http://www.phmd.pl/api/files/view/116279.pdf (online 04.03.2018)
9. http://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/156482650302400209 (online 04.03.2018)
