Senes – właściwości, przeciwwskazania. Czy jest skuteczny przeciw zaparciom oraz podczas odchudzania?

Nieodpowiednia dieta i styl życia powodują, że coraz więcej osób cierpi na zaparcia. Gdy potrzebny jest środek przeczyszczający- najczęściej sięgamy po sprawdzone mieszanki ziół, czy gotowe tabletki dostępne w niemal każdym sklepie. Popularnym dodatkiem do wyżej wspomnianych produktów jest senes. Czemu zawdzięcza sobie popularność ta roślina i czy jest bezpieczna?

🔍 Należy zwrócić uwagę, że senes budzi olbrzymie kontrowersje. W kilku krajach jego sprzedaż jest zakazana lub znacząco ograniczona z uwagi na znaczące skutki uboczne, obejmujące między innymi uszkodzenie wątroby. Europejska EFSA [9] stwierdza, że na podstawie bieżących badań nie można wyrokować o bezpieczeństwie tego preparatu. Z uwagi na powyższe należy skonsultować się ze swoim lekarzem przed podjęciem suplementacji tym środkiem.

Historia senesu

Senes pochodzi z Egiptu i obecnie uprawiany jest na całym świecie. Najwięcej upraw pochodzi z takich krajów jak Indie i Somalia. W większości gotowych produktów spotykane odmiany to senes aleksandryjski i indyjski. Obecnie jest popularnym składnikiem gotowych mieszanek ziół służących do zaparzania. Możemy go również spotkać w suplementach wspomagających odchudzanie. [1,2]

Co to jest senes?

Senes to nazwa rośliny, z której wykorzystuje się zarówno liście, jak i owoce. Należy on do grupy roślin z rodziny motylkowatych. [1] Senes jest używany od tysięcy lat w zwalczaniu zaparć. Zyskuje on na popularności, ponieważ jest bardzo skuteczny i łatwy w stosowaniu. Można go dostać bez recepty w postaci suszu lub kapsułek.

Wielu producentów stosuje senes w gotowych mieszankach ziół do zaparzania. W ich produktach senes jest głównym ziołem w składzie.

Przeczyszczające właściwości senesu 

Senes najczęściej wykorzystywany jest na sporadyczne zaparcia. Co jednak sprawia, że jest tak skutecznym środkiem?

Główne związki aktywne w liściach senesu znane są jako sennozydy. Nie potrafią one być wchłaniane w przewodzie pokarmowym, ale mogą być rozkładane przez bakterie jelitowe. Sennozydy łagodnie podrażniają komórki w okrężnicy, co stymuluje ruch jelit i wywołuje efekt przeczyszczający. [1] 

Senes zapobiega również ponownemu wchłanianiu wody i elektrolitów z okrężnicy. Zwiększa to ilość płynu w jelitach i zmiękcza stolec. [2]

Senes używany w produktach odchudzających

Senes to jeden z najpopularniejszych składników ziołowych preparatów odchudzających.

Żadne dowody naukowe jednak nie popierają używania takich produktów do odchudzania czy długotrwałego oczyszczania organizmu. Jednym z podstawowych skutków stosowania nadmiernej ilości jest odwodnienie organizmu.

Rzeczywiście, stosowanie tego typu preparatów pozwala na szybką utratę kilogramów. Niestety nie ubywa tkanki tłuszczowej, a jedynie zawartość naszych jelit i woda. [2]

Co ciekawe, przeprowadzono badanie w grupie 10 000 kobiet. Wykazało ono, że te, które stosowały środki przeczyszczające w celu redukcji masy ciała, były 6 razy bardziej narażone na zaburzenia odżywiania. [3]

Czy istnieje bezpieczna dawka senesu? Co się stanie, gdy przekroczymy tę wartość? 

Zgodnie z instrukcjami producentów spożycie produktów na bazie senesu nie powinno przekraczać 15-30 mg dziennie. Nie należy go również stosować dłużej niż tydzień. [1] Nie ma jednak jednoznacznych zaleceń dotyczących dawkowania produktów z senesem. Niestety ciężko określić dokładną dawkę bezpieczną do spożycia. Stężenie wcześniej wspomnianych sennozydów jest zmienne w zależności od długości parzenia się naparu z senesu. Wielu producentów nie podaje dokładnej ilości użytych liści senesu w swoich produktach.

W takim przypadku najbezpieczniej jest przestrzegać instrukcji na opakowaniu w celu przygotowania i spożycia. Nigdy nie stosujmy większej ilości, niż wskazano na etykiecie.

Czy warto stosować senes? I czy jest to dobry sposób na odchudzanie? 

Jak już wiemy, senes stosuje się w celach przeczyszczających. [1,2] 

Spożywanie senesu, w ilościach większych niż 15-30 mg dziennie, może wiązać się z kilkoma zagrożeniami i skutkami ubocznymi. Najczęstsze działania niepożądane to skurcze żołądka, nudności i biegunka. Objawy te jednak są zwykle łagodne i szybko ustępują. [2] Niektóre osoby doświadczają również reakcji alergicznych na senes. [1]

Długotrwałe spożywanie herbaty z senesu może prowadzić do przyzwyczajenia organizmu do środków przeczyszczających. Przyczynia się również do zaburzeń elektrolitowych i uszkodzenia wątroby.

Z tych powodów senes nie jest rekomendowany jako dobry sposób na odchudzanie. Zdecydowanie lepszym rozwiązaniem będzie modyfikacja diety i stylu życia– nie suplementy ani środki przeczyszczające.

Inne potencjalne zastosowania senesu 

Z powodu działania przeczyszczającego senesu, niektórzy ludzie używają go do przygotowania do kolonoskopii.

Kolonoskopia to podstawowe badanie dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Służy do rozpoznawania chorób jelita grubego i końcowego odcinka jelita cienkiego. Polega na wprowadzeniu doodbytniczo giętkiej rurki zakończonej kamerą. Dzięki temu lekarz może obejrzeć wnętrze jelita i wykluczyć lub potwierdzić jego choroby już we wczesnym etapie rozwoju. [5]

Senes można również stosować, aby złagodzić dyskomfort związany z hemoroidami.

Guzki krwawnicze, czyli hemoroidy, to spuchnięte żyły i tkanki w dolnej części odbytnicy. Mogą one powodować krwawienie, ból i swędzenie. Przewlekłe zaparcia są główną przyczyną, a drobne napady zaparć mogą podrażniać istniejące wcześniej hemoroidy. [4,6] Niestety skuteczność senesu w łagodzeniu objawów hemoroidów nie została dokładnie zbadana.

Przeciwwskazania w stosowaniu senesu

Senes może powodować nieprzyjemne, a nawet poważne skutki uboczne. Mogą to być:

• biegunka,
• skurcze,
• utrata płynów,
• ból brzucha,
• zaburzenia elektrolitowe,
• słabe samopoczucie. [2]

Zioło nie jest zalecane dla kobiet w ciąży lub karmiących piersią. W ciąży z zaparciami można walczyć w inny sposób. Rekomendowane jest spożywanie większej ilości błonnika i picie dużej ilości wody. [6]

Interakcje z lekami

Ponadto senes może negatywnie wchodzić w interakcje z niektórymi rodzajami leków, takimi jak: rozcieńczalniki krwi, diuretyki czy steroidy. [2]

Jak stosować senes “z głową?”

Jeśli już zdecydujemy się na spożycie produktu z senesem- spożywajmy go zgodnie z zaleceniami na opakowaniu. Senes powinien być stosowany jako krótkotrwała pomoc w zaparciach. Nie należy go używać dłużej niż przez 7 kolejnych dni, chyba że lekarz zaleci inaczej. [2]

Jak przygotować napar z liści senesu w domu?

Smak zaparzonego senesu jest często opisywany jako łagodny, słodki i lekko gorzki. W przeciwieństwie do wielu innych herbat ziołowych- napar z senesu nie jest szczególnie aromatyczny. Wiele popularnych producentów łączy jednak senes z innymi ziołami, przez co zmienia się smak i aromat. 

Aby przygotować domowy napar- zamocz 1–2 gramy suszonych liści senesu w gorącej wodzie przez 10 minut. Unikaj picia więcej niż 2 porcji dziennie. 

Możesz również dodać odrobinę słodzika, takiego jak miód lub stewia, który nada słodkości twojemu naparowi.

Najczęściej zadawane pytania:

Podsumowanie 

Ziołowy napar z senesu pomaga w zwalczaniu zaparć.

Mówi się, że wspomaga odchudzanie, natomiast nie należy go stosować w żadnym detoksie odchudzającym ani oczyszczaniu organizmu. Może to prowadzić do uzależnienia od środków przeczyszczających, uszkodzenia wątroby i innych poważnych problemów zdrowotnych.

Jak mawiał Paracelsus – „Wszystko jest trucizną i nic nie jest trucizną. Tylko dawka czyni, że dana substancja jest trucizną.” Spożywajmy więc senes ostrożnie, z zaleceniami na opakowaniu. 

Bibliografia:

1. Hoofnagle, J. H., Serrano, J., Knoben, J. E., & Navarro, V. J. (2013). LiverTox: A website on drug-induced liver injury. Hepatology, 57(3), 873–874.
2. Franz, G. (1993). The senna drug and its chemistry. Pharmacology, 47(1), 2–6.
3. Levinson, J. A., Sarda, V., Sonneville, K., Calzo, J. P., Ambwani, S., & Austin, S. B. (2020). Diet pill and laxative use for weight control and subsequent incident eating disorder in US young women: 2001–2016. American Journal of Public Health, 110(1), 109–111.
4. NHS website. (b. d.). Senna: Laxative to treat constipation. nhs.uk. Pobrano z: https://www.nhs.uk/medicines/senna/
5. Young, P. E., & Womeldorph, C. M. (2013). Colonoscopy for colorectal cancer screening. Journal of Cancer, 4(3), 217–226.
6. Lohsiriwat, V. (2012). Hemorrhoids: From basic pathophysiology to clinical management. World Journal of Gastroenterology, 18(17), 2009.
7. Forestier J. P. (1981). A cosmetic senna, Cassia obovata: 'neutral henna’. International journal of cosmetic science, 3(5), 211–226.
8. Staudigel, J. A., Bunasky, K., Gamsky, C. J., Wagner, M. S., Stump, K. J., Baker, J. M., Marple, R. L., & Thomas, J. H. (2008). J. Cosmet. Sci., 158,637-650 (November/December 2007) Use of quaternized cassia galactomannan for hair conditioning. International Journal of Cosmetic Science, 30(5), 386.
9. EFSA Panel on Nutrition, Novel Foods and Food Allergens (NDA), Turck, D., Bohn, T., Castenmiller, J., De Henauw, S., Hirsch‐Ernst, K. I., … & Maciuk, A. (2024). Scientific Opinion on additional scientific data related to the safety of preparations of Rheum palmatum L., Rheum officinale Baill. and their hybrids, Rhamnus purshiana DC., Rhamnus frangula L. and Cassia senna L., submitted pursuant to Article 8 (4) of Regulation (EC) No 1925/2006. EFSA Journal, 22(5), e8766.

• Data pierwotnej publikacji: 24.04.2022
• Data ostatniej aktualizacji o wyniki badań: 11.09.2024