Świdośliwa (Amelanchier Medik) należy do rodziny różowatych (Rosaceae), podrodziny jabłkowatych (Pomoideae). Uprawiana jest w Europie od ponad 200 lat. Została sprowadzona z Kanady ze względu na owoce, które zastępowały rodzynki. Owoce świdośliwy są małe, podobne rozmiarem i kolorem do borówki lub aronii. Krzew świdośliwy pełni także funkcję dekoracyjną. W okresie kwitnienia pojawiają się na nim piękne białe kwiaty. W jesieni liście niektórych odmian przybierają wspaniałe kolory w różnych odcieniach czerwieni [4].
Jaką odmianę świdośliwy wybrać?
Honeywood
Krzew dorasta do wysokości 5 m. Odmiana długowieczna, 50 lat i więcej. Owoce dosyć duże o średnicy do 16 mm, po 9-15 w zwartym gronie, lekko spłaszczone do kulistych, niebiesko-czarne ze słabym nalotem. Dojrzewanie owoców równomierne, smak bardzo dobry.
Buffalo
Krzew dorasta do wysokości. Odmiana długowieczna, do 70 lat. Owoce o średnicy do 14 mm, po 7-13 w luźnym gronie, kuliste, niebiesko-czarne ze słabym nalotem. Owoce smaczne, deserowe, nadają się do przetwórstwa.
Altaglow
Krzew dorasta do wysokości 7 m. Krzew długowieczny, do 40 lat i więcej. Owoce durze o średnicy do 16 mm, po 5-9 w zwartym gronie, kuliste, różnej wielkości o białym kolorze. Pełni głównie funkcję dekoracyjną.
Prince William
Krzew dorasta do wysokości 2,5- 3 m. Owoce w zwartym gronie o średnicy do 12 mm. Owoce słodkie, nadające się do przetworów.
Thiessen
Krzew dorasta do wysokości 5 m. Odmiana długowieczna – 70 lat i więcej. Owoce duże o średnicy do 17 mm, kuliste, niebiesko-czarne ze słabym nalotem.
Forestburg
Krzew dorasta do wysokości Długość życia do 40 lat i więcej. Owoce o średnicy 16 mm, kuliste, niebiesko czarne z nalotem, średnio po 7-11 w zwartym gronie.
Pembina
Krzew dorasta do wysokości 5 m. Odmiana długowieczna do 70 lat i więcej. Owoce do średnicy do 14 mm, owalne do prawie kulistych, niebiesko-czarne z nalotem, średnio po 9-13 w gronie równomiernie dojrzewającym.
Moonlake
Krzew dorasta do wysokości 3 m. Owoce o średnicy do 16 mm, kuliste, niebiesko-czarne z nalotem, średnio po 6-10 w luźnym gronie.
Nelson
Krzew dorasta do wysokości 1,5 m. Owoce średniej wielkości, o średnicy do 13 mm, prawie kuliste, niebiesko-czarne ze słabym nalotem, po kilka nasion w owocu. Dojrzewanie owoców nierównomierne, smak dobry.
Lee
Krzew dorasta do wysokości 3 m. Owoce o średnicy do 16 mm i intensywnym smaku.
Elizabeth
Krzew dorasta do wysokości 4 m. Owoce o średnicy do 15 mm, słodkie, równomiernie dojrzewające w gronach.
Regent
Krzew dorasta do wysokości 2 m. Owoce o średnicy do 13 mm, owalne, niebiesko-czarne z nalotem, średnio po 7-11 w gronie.
Success
Krzew dorasta do wysokości 2 m. Odmiana długowieczna 70 lat i więcej. Owoce o średnicy do 14 mm, owalne, do prawie kulistych, niebiesko-czarne z nalotem, średnio po 7-11 w luźnym gronie.
Parkhill
Krzew dorasta do wysokości 1,5 m. Owoce o średnicy do 13 mm, kuliste, niebiesko-czarne z nalotem, po 7-11 w gronie.
Smoky
Krzew dorasta do wysokości 4,5 m. Odmiana długowieczna, 70 lat i więcej. Owoce średnio duże, do 14 mm, po 7-11 w zwartym gronie, dojrzewają nierównomiernie. Owoce są smaczne i bardzo słodkie [7].
Przetwory z świdośliwy
Świdośliwa to dobry surowiec do produkcji dżemów, konfitur, soków i syropów. Owoce świdośliwy można także suszyć oraz mrozić.
Przepis na dżem z owoców świdośliwy:
Składniki:
- Sok i skórka otarta z 1 cytryny,
- 450 g cukru,
- 600 g owoców świdośliwy
Przygotowanie:
- Umyte owoce świdośliwy wrzucić do płaskiego garnka,
- podgrzewać na małym ogniu, aż zaczną puszczać sok,
- dodać cukier, sok i skórkę z cytryny,
- podgrzewać i mieszać, aby cukier się rozpuścił,
- gotować około 20 minut na małym ogniu,
- kiedy dżem ostygnie sprawdzić jego gęstość – jeśli jest odpowiednia, doprowadzić dżem do wrzenia i przełożyć do słoików,
- jeżeli dżem jest zbyt rzadki, gotować kolejne 15 minut,
- pasteryzować słoiki z dżemem około 10 minut.
Świdośliwa a borówka amerykańska
Świdośliwa ma bardzo podobny smak do borówki. Różnią się jednak wartością odżywczą [3].
| Porównanie Wartości odżywczych w 100 g | |
| Borówka Amerykańska | Świdośliwa |
| 0,57 g białka | 0,85 g białka |
| 2,4 g błonnika | 5,9 g błonnika |
| 6 mg wapnia | 43 mg wapnia |
| 0,3 mg żelaza | 1 mg żelaza |
| 6 mg magnezu | 24,4 mg magnezu |
| 77 mg potasu | 162,1 mg potasu |
| 9,7 mg witaminy C | 3,6 mg witaminy C |
| 0,1 mg witaminy B2 | 3,5 mg witaminy B2 |
Prozdrowotne właściwości świdośliwy
Oceniono zawartość polifenoli i aktywność przeciwutleniającą dla 17 odmian świdośliwy. Odmiana Nelson była najbogatsza w zawartość polifenoli, antocyjanów i procyjanidyn. Odmiana ta charakteryzowała się również najwyższym potencjałem antyoksydacyjnym oraz dobrą stabilnością podczas przechowywania [1]. Świdośliwa zawiera antocyjany wykazujące właściwości przeciwutleniające. Przypisuje się im działanie przeciwnowotworowe, przeciwzapalne i wazoochronne [6].
Antocyjany to grupa flawonoidów odpowiedzialna za niebieski, fioletowy i czerwony kolor wielu owoców, kwiatów i liści. Przeprowadzono badanie, w którym oceniono wpływ przyjmowania suplementów antocyjanów, pochodzący ze świdośliwy. Przyjmowanie tych suplementów z każdym posiłkiem, zapewnia wyższe stężenia antocyjanów i ich metabolitów w osoczu niż schematy dawkowania raz lub dwa razy dziennie [2].
Jednym z ostatnich obszarów badań jest zapobieganie i cukrzycy za pomocą naturalnych substancji. Bioaktywne składniki zawarte w świdośliwie, zwłaszcza polifenole, mogą obniżać poziom glukozy we krwi i regulować gromadzenie glikogenu. Z tego powodu mogą być przydatne w profilaktyce cukrzycy [5]. Nowe wyniki badań sugerują, że świdośliwa, jako naturalna żywność, może być jednym ze środków przydatnych w zapobieganiu cukrzycy [8].
Uprawa
Krzew świdośliwy w zależności od odmiany uzyskuje wysokość 1,5-7 m (w wieku 4-5 lat). Co roku, z podziemnej części pędu wyrastają rozłogi (odrosty korzeniowe). Pierwsze owoce pojawiają się w 3. roku po posadzeniu, a w pełnię owocowania wchodzą w 5. roku. Krzewy wszystkich odmian świdośliwy plonują regularnie, wydając obfite plony. Większość odmian dojrzewa od połowy czerwca do końca lipca. Okres owocowania jest ograniczony czasowo do około 3 tygodni przy danej odmianie.
Zbiór owoców w zależności od odmiany może być regularny co 2-3 dni lub przesunięty w czasie na jeden zbiór w tygodniu. Na skalę towarową uprawiana jest w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie. Jest to roślina niewymagająca, łatwa w uprawie i z możliwością zbioru kombajnowego. Świdośliwa jest mrozoodporna, wytrzymuje spadki temperatur nawet do -30°C.
Podsumowanie
Świdośliwa, mimo że praktycznie nieobecna na polskim rynku, może być ciekawym uzupełnieniem oferty owoców jagodowych. Polski rynek owoców cały czas poszukuje kolejnych nisz, które chętnie wchłania.
Bibliografia:
- Bakowska-Barczak, A., Kołodziejczyk, P. (2008). Evaluation of Saskatoon Berry (AmelanchieralnifoliaNutt.) Cultivars for theirPolyphenol Content, AntioxidantProperties, and Storage Stability. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 56, 9933-9940.
- Fang, J., Huang, J. (2020). Accumulation of plasmalevels of anthocyaninsfollowingmultiplesaskatoonberrysupplements. Xenobiotica, 50, 4, 454-457.
- Hosseinian, F. S., & Beta, T. (2007). Saskatoon and wildblueberrieshavehigheranthocyanincontentsthanother Manitoba berries. Journal of agricultural and food chemistry, 55, 26, 10832-10838.
- Juríková, T., Balla, S., Sochor, J., Pohanka, M., Mlcek, J., & Baron, M. (2013). Flavonoid profile of saskatoonberries (AmelanchieralnifoliaNutt.) and theirhealthpromotingeffects. Molecules, 18, 10, 12571-12586.
- Meczarska, K., Cyboran-Mikolajczyk, , Wloch, A. (2017). Polyphenolcontent and bioactivity of Saskatoon berry (Amelanchieralnifolianutt.) leaves and berries. Acta PoloniaePharmaceutica-DrugResearch, 74, 2, 660–669.
- Ozga, J., Saeed, A. , Reinecke, D. (2006) Anthocyanins and nutrientcomponents of saskatoonfruits (AmelanchieralnifoliaNutt.). Canadian journal of plant science, 86, 193-197.
- Seliga, Ł., Pluta, S. (2016). Ocena wzrostu i plonowania kilku genotypów świdośliwyolcholistnej (amelanchieralnifolianutt.) w centralnej Polsce. Zeszyty Naukowe Instytutu Ogrodnictwa, 24, 109-119.
- Zhao, L., Huang, F., Hui, A. L., &Shen, G. X. (2020). Bioactive Components and HealthBenefits of Saskatoon Berry. Journal of DiabetesResearch, 2020.
