Strefa dla zalogowanych > 
Syndrom niespokojnych nóg (RLS, ang. Restless Legs Syndrome) to przewlekłe schorzenie neurologiczne. Dotyka około 7–10% populacji, szczególnie osób w średnim i starszym wieku oraz kobiet. Charakterystyczne objawy obejmują nieprzyjemne uczucia w nogach (mrowienie, pieczenie), które zmuszają pacjentów do poruszania kończynami, szczególnie w spoczynku. Te objawy nasilają się wieczorem i w nocy, wpływając negatywnie na sen i jakość życia. W miarę jak nauka rozwija się, rośnie również zainteresowanie wpływem żywienia i suplementacji na łagodzenie objawów RLS. Może to stanowić cenną alternatywę lub uzupełnienie terapii farmakologicznych.
Czym jest zespół niespokojnych nóg i jakie ma objawy?
Typowe objawy RLS obejmują uczucie dyskomfortu w nogach, opisane jako mrowienie, pieczenie, kłucie czy ciągnięcie, które powodują przymus ich poruszania. Dyskomfort pojawia się głównie w okresach spoczynku. Występuje najczęściej wieczorem i w nocy, co sprawia, że osoby dotknięte RLS mogą mieć trudności z zasypianiem i regularnym snem. Chroniczne problemy ze snem prowadzą z kolei do zmęczenia, drażliwości i mogą wywoływać problemy emocjonalne, w tym depresję. Schorzenie to znacząco wpływa na jakość życia, dlatego ważne jest skuteczne leczenie i profilaktyka.
Przyczyny i dietetyczne czynniki ryzyka – rola składników odżywczych
Przyczyny RLS nie są w pełni poznane, ale zaobserwowano, że schorzenie to może mieć podłoże genetyczne. Objawy często występują rodzinnie. Istotną rolę odgrywają także czynniki neurologiczne. Wśród nich można wymienić zaburzenia poziomu dopaminy, neuroprzekaźnika odpowiedzialnego za kontrolę ruchu i emocji. Brak równowagi dopaminy może prowadzić do nadmiernej aktywności ruchowej kończyn dolnych.
Wpływ chorób współistniejących i niedoborów składników odżywczych
Syndrom niespokojnych nóg może pojawiać się również w wyniku chorób przewlekłych. Są to cukrzyca, niewydolność nerek, choroba Parkinsona czy w czasie ciąży, szczególnie w trzecim trymestrze. Kluczowe znaczenie mogą mieć także niedobory składników odżywczych, takich jak żelazo, magnez, witamina D oraz witaminy z grupy B. Dlatego w leczeniu zespołu niespokojnych nóg coraz częściej uwzględnia się odpowiednie żywienie i suplementację. Mogą one wspierać prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego.
Dieta w zespole niespokojnych nóg
Żelazo – podstawa dla metabolizmu dopaminy
Żelazo jest składnikiem niezbędnym do produkcji dopaminy, a jego niedobór może pogłębiać objawy RLS [1]. W przypadku osób cierpiących na syndrom niespokojnych nóg często obserwuje się niższy poziom żelaza, szczególnie we krwi i płynie mózgowo-rdzeniowym. Z tego względu pacjentom zaleca się spożywanie produktów bogatych w żelazo, takich jak:
- Czerwone mięso (wołowina, wątróbka),
- Rośliny strączkowe (soczewica, ciecierzyca),
- Zielone warzywa liściaste (szpinak, jarmuż),
- Pełnoziarniste produkty zbożowe.
Osoby na diecie roślinnej mogą sięgać po suplementy lub łączyć produkty roślinne bogate w żelazo z witaminą C. Takie połączenie zwiększa jego przyswajalność.
Magnez – na uspokojenie
Magnez pomaga stabilizować błony komórkowe w neuronach i wpływa na przewodnictwo nerwowe, łagodząc objawy związane z nadmierną aktywnością nerwową. Niedobór magnezu jest często związany z występowaniem skurczów mięśni i uczucia „ciągnięcia” w nogach, które są typowe dla RLS [2]. Magnez można znaleźć w:
- Orzechach (migdały, orzechy laskowe),
- Pestkach dyni i nasionach słonecznika,
- Pełnoziarnistych produktach zbożowych,
- Kakao i gorzkiej czekoladzie.
Warto wspierać jego przyswajanie, dostarczając organizmowi także witamin z grupy B, szczególnie B6.
Witaminy z grupy B i witamina D – wsparcie dla układu nerwowego
Witaminy z grupy B (szczególnie B12 i kwas foliowy) oraz witamina D odgrywają istotną rolę w funkcjonowaniu układu nerwowego. Ich niedobory mogą prowadzić do zaburzeń w przewodnictwie nerwowym i nasilania się objawów RLS. Produkty, które wspierają układ nerwowy to:
- Drożdże, pełnoziarniste produkty, warzywa liściaste (bogate w witaminy z grupy B),
- Tłuste ryby (łosoś, makrela), jaja i produkty wzbogacane w witaminę D.
Diagnostyka zespołu niespokojnych nóg
Diagnozowanie RLS opiera się na wywiadzie z pacjentem i spełnieniu kryteriów diagnostycznych Międzynarodowej Grupy ds. Zespołu Niespokojnych Nóg (IRLSSG) [3]. Dodatkowe badania, takie jak poziom żelaza, witaminy D i magnezu, mogą pomóc w ustaleniu, czy za objawami stoją niedobory składników odżywczych. Przeprowadza się także badania neurologiczne, szczególnie jeśli istnieje podejrzenie chorób współistniejących.
Metody leczenia zespołu niespokojnych nóg
Terapia zespołu niespokojnych nóg obejmuje zarówno metody farmakologiczne, jak i naturalne, uwzględniając znaczenie diety oraz zdrowego trybu życia [4] [5].
- Leczenie farmakologiczne. U osób z zaawansowanym RLS stosuje się leki dopaminergiczne, benzodiazepiny, leki przeciwpadaczkowe, a w niektórych przypadkach opioidy.
- Suplementacja składników odżywczych. W leczeniu RLS coraz większe znaczenie przypisuje się suplementacji żelaza, magnezu i witaminy D. Przy niedoborze witaminy B12 korzystne może być także włączenie suplementów kwasu foliowego i witamin z grupy B.
- Naturalne metody łagodzenia objawów. Masaże, ciepłe kąpiele oraz ćwiczenia relaksacyjne mogą pomóc rozluźnić mięśnie i złagodzić napięcie nerwowe. Regularna, umiarkowana aktywność fizyczna – spacery, joga, ćwiczenia rozciągające – może zmniejszyć objawy RLS i poprawić jakość snu [6].
- Zmiana stylu życia i dieta. Unikanie kofeiny, alkoholu i nikotyny, które mogą zaostrzać objawy RLS, jest istotnym krokiem ku poprawie stanu zdrowia. Równie ważna jest regularność snu i zdrowa dieta, bogata w składniki wspierające układ nerwowy.
Podsumowanie
Zespół niespokojnych nóg to schorzenie, które można złagodzić poprzez odpowiednie żywienie i styl życia. Wsparcie układu nerwowego poprzez dostarczenie żelaza, magnezu, witaminy D oraz witamin z grupy B może znacząco poprawić samopoczucie pacjentów. Odpowiednie leczenie, suplementacja i dieta oparte na aktualnych badaniach mogą skutecznie łagodzić objawy, poprawiając komfort życia osób z zespołem niespokojnych nóg.
Bibliografia:
- Allen, R. P., & Earley, C. J. (2007). The role of iron in restless legs syndrome. Movement Disorders, 22 (S18), s. 440-448.
- Hening, W. A., Allen, R. P. (2004). The treatment of restless legs syndrome: An updated algorithm. Mayo Clinic Proceedings, 79(7), s. 916-922.
- Garcia-Borreguero, D., (2014). Guidelines for the first-line treatment of restless legs syndrome. Sleep Medicine Reviews, 18(6), s. 499-507.
- Earley, C. J. (2003). Clinical practice: Restless legs syndrome. New England Journal of Medicine, 348 (21), s. 2103-2109.
- Silber, M. H. (2009). Restless legs syndrome: Clinical diagnosis and treatment. Journal of Clinical Neurophysiology, 26(3), s. 223-229.
- Berger, K. (2004). Iron deficiency and RLS: A critical review. Neurology, 62(9), s. 1408-1412.
