Do odkrycia witamin przyczyniło się wiele czynników. Jednym z najistotniejszym był fakt uświadomienia sobie, że oprócz dostarczania organizmowi niezbędnych składników budulcowych i mineralnych, pokarm powinien zawierać dodatkowo specyficzne substancje, bez których człowiek nie jest w stanie normalnie funkcjonować. Dziś wiedza o witaminach jest stosunkowo powszechna. Wybierając jednak produkty wysoko przetworzone lub też rezygnując z pewnej grupy z uwagi na modne często restrykcyjne diety, zapominamy o ich odpowiednim bilansie.
Witamina B2 – sekret pięknej skóry, ale nie tylko…
Witamina B2, czyli ryboflawina, po raz pierwszy została wyodrębniona w 1933 roku z białka jaja kurzego. Charakteryzuje się żółtą barwą, przez zawarte w niej flawiny, a także zapachem. Około 1/3 ryboflawiny gromadzi się w wątrobie. Spore jej pokłady znajdują się też w siatkówce oka, w moczu, płynie nasiennym a także w mleku. Zgodnie z wytycznymi Instytutu Żywności i Żywienia kobiety powyżej 19 roku życia powinny spożywać 1,1 mg ryboflawiny dziennie. A co jeżeli tyle nie spożywamy?
„Zajady” i anemia
W początkowej fazie, objawy niedoborów witaminy B2, widoczne są przede wszystkim na skórze. Zaliczyć do nich można uszkodzenia wokół kącików ust, łojotokowe zmiany w nosie i w uszach a także częste zapalenia spojówek oraz ich zamglenia. Konsekwencje niedoborów są jednak zdecydowanie bardziej niebezpieczne. Ryboflawina wpływa na długość życia erytrocytów. Niewystarczająca ilość tejże witaminy powoduje zmniejszenie syntezy żelaza a także hemu, stąd zaburzenia w funkcjonowaniu krwinek czerwonych.
Niedokrwistość
Korelacja witamin z grupy B a wchłanianiem żelaza jest bardzo istotna. Niedobór rzeczywisty żelaza oznacza zmniejszenie się zapasów żelaza w organizmie, a kiedy jest już na wyczerpaniu, pojawia się niedokrwistość. Jest to zaburzenie, charakteryzujące się obniżonym stężeniem hemoglobiny we krwi, co jest konsekwencją braku odpowiedniej ilości mikroelementu dla syntezy hemu. Z powstawaniem hemu związana jest, jak już wcześniej wspomniano, ryboflawina, która poza żelazem odgrywa kluczową rolę. Zgodnie z wyliczeniami Światowej Organizacji Zdrowia około 30% populacji cierpi na brak żelaza.
Witamina B6 – sekret kobiecych hormonów
Po licznych debatach i badaniach, dopiero w 1934 roku wyodrębniono witaminę B6. Zsyntetyzowany chemicznie związek został nazwany pirydoksyną, ponieważ był pochodną pirydyny. W ogólnym rozumieniu witamina B6 oznacza chlorowodorek pirydoksyny, który jednocześnie jest najbardziej dostępną jej formą. Jest to krystaliczna substancja mająca postać bezbarwnych płytek. Zapasy ustrojowe witaminy B6 znajdują się w mięśniach, wątrobie i innych tkankach. Dzienne zalecane spożycie zależne jest od wieku. Zaczyna się od poziomu 1,3 mg na dzień, wraz z wiekiem wzrasta do 1,5 mg na dzień.
Pelagra, zmęczenie, infekcje
Objawy niedoborów witaminy B6 przypominają objawy niedoboru ryboflawiny, co dotyczy szczególnie zmian skórnych, czyli są to stany zapalne przypominające pelagrę, podrażnienie języka i błon śluzowych jamy ustnej a także łojotokowe zmiany na twarzy. Niewystarczająca ilość pirydoksyny to także zaburzenia neurologiczne. Postępuje apatia, bezsenność i zwiększona podatność na infekcje.
Wchłanianie żelaza
Również ta witamina ma związek z wchłanianiem żelaza. Spożywane z pokarmem żelazo występuje w dwóch formach: hemowej i niehemowej. Jest wchłaniane w dwunastnicy i w początkowym odcinku jelita cienkiego. Niezwykle ważna w tym procesie jest witamina B6, która sprzyja wiązaniu żelaza i przekształca jego poziom utlenienia, dlatego także jej rola w żywieniu kobiet jest niezwykle kluczowa. Kobiety są szczególnie bowiem narażone na utraty żelaza z uwagi na regularne cykle menstruacyjne.
„Kobieca” witamina
Najważniejszą jednak funkcją witaminy B6 w kontekście żywienia kobiet jest jej rola w prawidłowym funkcjonowaniu układu rozrodczego i hormonalnego. Utrzymuje ona bowiem prawidłowy poziom progesteronu, reguluje także poziom testosteronu u kobiet. Ma to istotny wpływ na płodność, gdyż niskie stężenie progesteronu przyczynia się do zaburzeń fazy lutealnej cyklu menstruacyjnego. Badania wykazały także, że kobiety z odpowiednim stężeniem witaminy B6 w organizmie mają wyższy współczynnik poczęcia dziecka.
Kobieto, bądź zdrowa!
Prawidłowe odżywianie to zatem klucz do sukcesu. Czasem jednak sama dobrze zbilansowana dieta pod kątem makroskładników nie wystarcza. Czas zatem dokładnie przyjrzeć się swojej diecie, czy aby na pewno znajdują się w niej odpowiednie źródła witamin z grupy B, do których należą między innymi podroby, przetwory mleczne czy pełne ziarna zbóż.
Źródła:
1. A.G. Ronnenberg, S.A. Venners, Preconception B-vitamin and homocysteine status, conception and Elary pregnancy loss, Am.J.Epidemiol., 166: 304-312.
2. B. Pietrzak, A. Seremak-Mrozikiewicz, B. Marciniak, A. Witek, B. Leszczyńska-Gorzelak, Niedokrwistość z niedoboru żelaza w położnictwie i ginekologii, Ginekologia Praktyczna, T.1., nr. 3, s. 115-121, 2016.
3. F. Depeint, W.R. Bruce, N. Shangari, Mitochondrial function and toxicity: Role of the B vitamin family on mitochondrial Energy metabolism, Chem Biol Interact, 2006; 163:94-112.
4. R.C. De Andrade Cairo, L. Rodrigues Silva, N. Carne-Iro Bustani, C.D. Ferreira Marques, Iron deficiency anemia in adolescents: a literature review, Nutr. Hosp. 29, 1240-1249.
5. S. Dobbyn, The fertillity diet, Simon & Schuster Ltd., London 2008.
