Zielona herbata jako składnik suplementów diety na odchudzanie

Brak czasu na sporządzanie posiłków w domu przyczynił się do wzrostu konsumpcji żywności wysokoprzetworzonej (np. produktów typu fast food). Następstwem tego jest zwiększenie masy ciała wśród populacji. Jej utrata polega na zmianie dotychczasowego niezdrowego sposobu odżywiania i trybu życia. Jednakże większość osób dąży do redukcji masy ciała poprzez szukanie łatwiejszych metod. Często wybór pada na suplementy diety. Na polskim rynku istnieje wiele dostępnych suplementów wspomagających odchudzanie [1]. Do jednych z popularnych składników stosowanych w suplementach należy zielona herbata. Herbata jest drugim najczęściej zażywanym napojem po wodzie [2], lecz czy faktycznie korzystnie wpływa ona na redukcję masy ciała? O tym dowiemy się w niniejszym artykule.

🔎 Przegląd badań [13] wykazał, że zielona herbata może sprzyjać niewielkiej redukcji masy ciała w porównaniu z placebo lub wodą (średnia różnica: -1,23 kg i -1,61 kg). Jest to o tyle istotne, że inne napoje, takie jak kawa czy czarna herbata, nie miały takiego efektu. Efekt ten był bardziej wyraźny u zdrowych osób i osiągał średnią różnicę -3,31 kg.

Skład zielonej herbaty i jej wpływ na masę ciała

Najpopularniejszą grupą związków zawartych w zielonej herbacie są flawonoidy – katechiny, które wykazują silne właściwości przeciwutleniające [3]. Najważniejszym flawonoidem występującym w zielonej herbacie jest EGCG (galusan epigallokatechiny). Wiele badań potwierdza, iż stosowanie ekstraktu bądź naparu z zielonej herbaty może korzystnie wpływać na zmniejszenie tkanki tłuszczowej oraz masy ciała [4].

🔎 Wyniki meta-analizy [12] sugerują, że suplementacja ekstraktem zielonej herbaty może łagodzić stres oksydacyjny, redukować masę ciała, wskaźnik masy ciała (BMI) oraz procentową zawartość tkanki tłuszczowej. W myśl tego badania suplement diety o charakterze nutraceutyku może zwiększać całkowitą zdolność antyoksydacyjną.

🔎 Należy podkreślić, że obecnie rynek polski musi być zgodny z europejskim rozporządzeniem, które 22.11.2022 zakazało stosowania suplementów z zawartością EGCG wyższym niż 800 mg z uwagi na brak możliwości wskazania bezpieczeństwa stosowania tak wysokich dawek. W wyniku tego producenci oferują na rynku europejskim odpowiednio niższe dawki [11].

Badania kliniczne i obserwacyjne

Istnieje wiele badań naukowych udowadniających pozytywną rolę zielonej herbaty oraz jej flawonoli na redukcję masy ciała. W czasie doświadczenia zrealizowanego na Tajwanie stwierdzono, że osoby konsumujące systematycznie zieloną herbatę miały zarówno mniejszy obwód bioder oraz talii, jak i również ilość tkanki tłuszczowej w przeciwieństwie do tych, którzy jej nie pili.

W innym kontrolnym badaniu przeprowadzonym przez Tschuida i wsp. stwierdzono, że 3-miesięczna suplementacja ekstraktem zielonej herbaty w dawce 588 mg flawonoli, w tym 115 mg EGCG przyczyniła się do istotnej statystycznie redukcji tkanki tłuszczowej, masy ciała i wskaźnika BMI (ang. Body Mass Index, wskaźnik masy ciała) wśród osób z nadwagą [5].

Z dokonanych eksperymentów epidemiologicznych wynika, że pacjenci, którzy przez wiele lat spożywali ponad 400 ml herbaty, każdego dnia (w większości zielonej) mieli mniejszy obwód talii oraz masę ciała w stosunku do niepijących [6].

Wyżej wymienione badania udowodniły korzyści z przyjmowania zielonej herbaty w celu utraty masy ciała. Jednakże istnieją również analizy, które nie potwierdzają skutecznego działania suplementacji ekstraktem z zielonej herbaty na odchudzanie.

W Tajwanie wykonano doświadczenie w grupie 100 kobiet w wieku 16-60 lat. Codziennie stosowały one przez 12 tygodni 302 mg flawonoli z zielonej herbaty. W przeciwieństwie do grupy kontrolnej przyjmującej placebo nie zaobserwowano znaczących statystycznie różnic w spadku masy ciała oraz BMI [7].

W randomizowanym badaniu klinicznym, zrealizowanym wśród osób przyjmujących przez 12 tygodni kofeinę oraz wyizolowane z zielonej herbaty katechiny, wykazano nieistotną statystycznie redukcję masy ciała [6].

Zielona herbata a metabolizm węglowodanów

Dokonane dotychczas badania sugerują, iż zielona herbata posiada również właściwości przeciwcukrzycowe. W jednym z doświadczeń udowodniono, że osoby pijące ponad sześć filiżanek zielonej herbaty dziennie są mniej wrażliwe na rozwój cukrzycy typu 2 w porównaniu do osób spożywających mniej niż jedną filiżankę [4].

Takahashi i wsp. zrealizowali doświadczenie wśród młodych zdrowych osób płci męskiej oraz żeńskiej. Eksperyment dowiódł, iż konsumowanie zielonej herbaty powoduje spadek poposiłkowej hiperglikemii. Po konsumpcji posiłku ilość glukozy w osoczu była znacznie niższa wśród osób pijących codziennie wieczorem 350 ml naparu herbacianego zawierającego 120 mg GC (gallokatechina), 127 mg EGC (epigalokatechina), a także 135 mg EGCG, w stosunku do tych, którzy pili napój kontrolny bez katechin [8].

Zielona herbata a wchłanianie lipidów w przewodzie pokarmowym

Katechiny obecne w zielonej herbacie mogą mieć także wpływ na hamowanie lipazy żołądkowej oraz trzustkowej, a tym samym osłabiać emulgację tłuszczu. U 12 zdrowych osób spożywających przez 10 dni napój bogaty w katechiny i stosujących dietę bogatotłuszczową zauważono wzrost wydalania lipidów z kałem w porównaniu do osób pijących napój placebo niezawierający katechin [9].

Zmniejszenie wchłaniania lipidów w przewodzie pokarmowym udowadniają doświadczenia zrealizowane również na zwierzętach. Wśród myszy z otyłością indukowaną kilkutygodniową suplementacją galusanem epigallokatechiny i dietą wysokotłuszczową zaobserwowano znaczny spadek masy ciała. Zmiana ta skorelowana była z większą ilością lipidów w kale myszy [4].

Działania niepożądane stosowania zielonej herbaty na odchudzanie

Hiszpania oraz Francja zakazała dodawania do obrotu wyciągu z zielonej herbaty jako produktu odchudzającego z uwagi na jej hepatotoksyczność. Z racji tej przeanalizowano 216 opisów przypadków, przy czym aż w 34 wykazano toksyczne uszkodzenie wątroby. Niektóre badania dowiodły, że ekstrakty z zielonej herbaty zaburzają biodostępność, absorpcję, a także zmieniają aktywność stosowanych leków [10].

Mikrobiologiczne badanie zielonej herbaty

Celem badania Abualhasana i wsp. było sprawdzenie jakości zanieczyszczenia mikrobiologicznego oraz obecności metali ciężkich w zielonej herbaty stosowanej w dużych ilościach przez ludność palestyńską. Analiza doświadczenia wykazała, że wiele z badanych próbek zawierała toksyczne metale ciężkie, takie jak ołów i chrom przekraczające dopuszczalne limity. Poza tym większość była skażona mikrobiologicznie E.coli (Escherichia Coli). Zrealizowany eksperyment okazuje się ostrzeżeniem dla wszystkich władz, w tym Ministerstwa Zdrowia do podjęcia pilnych działań naprawczych, tj. badania kontroli jakości, prawidłowych warunków przechowywania, jak również rejestracja produktów wprowadzanych do obrotu [2].

Podsumowanie

Wiele wyników doświadczeń dotyczących roli zielonej herbaty na utratę masy ciała wykazało jej pozytywne właściwości. Analizowany składnik suplementów diety może mieć również negatywny wpływ na zdrowie. Dlatego mechanizmy działania zielonej herbaty wymagają dalszych badań w celu ich skuteczności na odchudzanie oraz wyjaśnienia bezpieczeństwa. Ważne jest również, aby w czasie wyboru takiego suplementu brać pod uwagę możliwe działania niepożądane. Podłożem redukcji masy ciała jest zmiana nawyków żywieniowych i stylu życia.

Bibliografia:

1. Marciniak-Łukasik K. i wsp. (2013). Rynek suplementów diety wspomagających odchudzanie. Inżyniera Żywności. Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego, 2, s. 57-60.
2. Abualhasan M.N. i wsp. (2020). Evaluation of Heavy Metal and Microbial Contamination in Green Tea and Herbal Tea Used for Weight Loss in the Palestinian Market. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine.
3. Bojarowicz H., Dźwigulska P. (2012). Suplementy diety. Część II. Wybrane składniki suplementów diety oraz ich przeznaczenie. Hygeia Public Health, 47(4), s. 433-441.
4. Zielona herbata a otyłość-wpływ katechin na metabolizm energetyczny (2021). Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 75, s. 265-271.
5. Stępień M., Szulińska M., Bogdański P., Pupek-Musialik D. (2011). Rola ekstraktu zielonej herbaty w leczeniu otyłości. Forum Zaburzeń Metabolicznych, 2(4), s. 256-262.
6. Wierzejewska R. (2014). Wpływ picia herbaty na zdrowie-aktualny stan wiedzy. Przegląd epidemiologiczny, 68, s. 595-599.
7. Donejko M. i wsp. (2013). Mechanizmy regulacji masy tkanki tłuszczowej pod wpływem galusanu epigallokatechiny zawartego w zielonej herbacie. Postępy Fitoterapii, 3, s. 167-173.
8. Tahahashi M. i wsp. (2020). Effects of Timing of Acute and Consecutive Catechin Ingestion on Postprandial Glucose Metabolism in Mice and Humans. Nutrients, 12(2), s. 565.
9. Janssens P., Hursel R., Westerterp-Plantenga M.S. (2016). Nutraceuticals for body -weight management: The role of green tea catechins. Physiology and Behavior, 162, s. 83-87.
10. Flis P i wsp. (2015). Reakcje anafilaktyczne spowodowane substancjami wspomagającymi odchudzanie. Opis trzech przypadków. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 21(4), s. 369-371.
11. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A32022R2340
12. Asbaghi O, Rezaei Kelishadi M, Ashtary-Larky D, Bagheri R, Amirani N, Goudarzi K, Kargar F, Ghanavati M, Zamani M. The effects of green tea extract supplementation on body composition, obesity-related hormones, and oxidative stress markers: A grade-assessed systematic review and dose-response meta-analysis of randomized controlled trials. Br J Nutr. 2023 Nov 30:1-77. doi: 10.1017/S000711452300260X. Epub ahead of print. PMID: 38031409.
13. Jayedi A, Norouziasl R, Aletaha A, Mirrafiei A, Soltani A, Shab-Bidar S. Comparative effects of tea and coffee drinking on body weight in adults: a systematic review and network meta-analysis of randomised trials. British Journal of Nutrition. Published online 2024:1-10. doi:10.1017/S0007114524001867

• Data pierwotnej publikacji: 18.06.2023
• Data ostatniej aktualizacji o wyniki badań: 6.11.2024