Znaczenie diety w leczeniu zaburzeń psychicznych

Mózg. Od niego wszystko się zaczyna. Dzięki niemu czujemy, widzimy, mówimy, słuchamy, ale również dzięki niemu jemy. Jednak czy zdajemy sobie sprawę, że osobom z zaburzeniami psychicznymi możemy pomóc dietą? Czy jesteśmy w stanie określić, co jeść żeby ich psychika była w lepszej kondycji? Jedno jest pewne czekolada to za mało aby na dłużej zminimalizować objawy zaburzeń psychicznych.

Znaczenie diety w leczeniu zaburzeń psychicznych

Coraz częściej słyszymy „jesteś tym, co jesz”, ale u osób z zaburzeniami psychicznymi powinniśmy propagować hasło „jedzenie potrafi dać spokój i wyciszyć objawy”. Niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, w jaki sposób mózg jest połączony z jelitami. Otóż nasz ośrodkowy układ nerwowy (OUN) jest połączony z jelitami poprzez nerw błędny, który wchodzi w skład tzw. osi jelitowo-mózgowej. Wielu naukowców jest zdania, że depresja ma podłoże zapalne. Według „higienicznej hipotezy depresji” wzrost zachorowań może być związany z zaburzeniami
immunoregulacji, a to właśnie wszelkie procesy zachodzące w jelitach są aktywatorami działania układu immunologicznego.

Już od lat 50-tych były prowadzone badania na myszach, które wykazały, że u osobników, u których wywołano infekcję można zaobserwować zachowania charakterystyczne dla depresji np. zmniejszoną aktywność w kontaktach pomiędzy zwierzętami, utratę apetytu czy zmniejszoną aktywność seksualną. W latach 70-tych wykazano, że za zmiany te odpowiadają cytokiny. Są to cząsteczki białkowe wpływające na aktywację i wzrost komórek układu immunologicznego.

W 2008 roku Maes i współpracownicy potwierdzili zależność między depresją, a zespołem jelita przesiąkliwego. Wskazali, iż depresji towarzyszy przepuszczalność ścian jelit. Przez takie jelito niestrawione cząstki pokarmu mogą przedostawać się do organizmu, co z kolei może powodować pojawienie się stanów zapalnych. U osób z zespołem jelita drażliwego, którym zmieniono dietę, po 12 tygodniach zauważono poprawę stanu zdrowia nie tylko w obszarze gastroenterologicznym, ale również zaobserwowano zmniejszenie objawów lękowych i depresyjnych.

Kluczowe składniki

Czym należy karmić mózg osoby z problemami psychicznymi? Pierwsza myśl wielu osób to produkty bogate w magnez. To prawda, magnez to jeden ze składników mineralnych, który uspokaja OUN, ale nie jedyny. Od kilku lat pojawia się coraz więcej dowodów na to, że cynk ma działanie przeciwdepresyjne. Ciekawym „wspomagaczem” diety może być również kurkumina. Jest to organiczny związek chemiczny, stosowany jako barwnik spożywczy. Wchodzi w skład m in. przyprawy curry. Jako substancja o działaniu przeciwdepresyjnym była stosowana już kilka tysięcy lat temu w medycynie chińskiej.

Jednak najważniejsze, aby rodzaj diety zalecanej choremu był uzależniony od rodzaju problemu, z którym zmaga się pacjent. Jeśli występują zaburzenia pamięci, uwagi czy orientacji charakterystyczne dla otępień należy z diety wykluczyć produkty wysokotłuszczowe, czyli te z dużą zawartością cholesterolu, a w zamian zalecić produkty bogate w kwasy omega-6 i cholinę (wit. Bt). Możemy ją znaleźć m. in. w drożdżach, żółtku czy chudym mięsie. Cholina bardzo lubi towarzystwo kwasu foliowego i metiaminy, dlatego korzystnie na proces terapii może wpłynąć stosowanie produktów z wysoką zawartością tych składników.

Jeśli pacjent zmaga się z obniżeniem nastroju w wyniku przewlekłego stresu, zaburzeń nerwicowych czy
depresji możemy zalecić dietę bogatą w witaminy, lekkostrawną, ale równocześnie wysokoenergetyczną. Pamiętajmy jednak o tym, że należy zwrócić uwagę na stosowane przez osobę chorą leki psychotropowe, ponieważ część z nich może sprzyjać przyrostowi masy ciała.

Dieta w wahaniach nastroju powinna zawierać kwasy omega-3 oraz tryptofan. Kwasy omega-3 biorą udział w produkcji neuroprzekaźników: dopaminy i serotoniny. Dobrym źródłem tych kwasów są ryby np. łosoś czy sardynki. Natomiast tryptofan jest aminokwasem, który jest prekursorem serotoniny i tryptoaminy. W największych ilościach znajdziemy go w żelatynie, ziarnach zbóż oraz gotowych suplementach. Z badań wynika, iż brak tryptofanu w diecie przyczynia się do nawrotów epizodów depresyjnych.

W zaburzeniach lękowych, przewlekłym stresie i bezsenności możemy polecić dietę zawierającą cholinę i inozytol (wit. B8). Duże ilości witaminy B8 zawierają orzechy, zboża czy warzywa strączkowe. Witamina ta działa odprężająco, redukuje lęk oraz wykazuje działanie nasenne.

Przy układaniu diety dla osób z problemami psychicznymi należy zwrócić szczególną uwagę na przyjmowane leki. Osoby leczone inhibitorami monoaminoksydazy powinny ograniczyć produkty zawierające tyraminę (powstaje ona podczas fermentacji tyrozyny), czyli m. in. piwo, śledzie, żółty ser czy banany. Pacjentom przyjmującym neuroleptyki należy zalecić dietę o niższej zawartości kalorii, gdyż leki te powodują przyrost masy ciała. Natomiast chorym leczonym litem powinniśmy zaproponować dietę ograniczającą spożywanie kofeiny oraz pokarmów z niską zawartością sodu.

Jak widać, odpowiednią dietą możemy pomóc łagodzić objawy zaburzeń psychicznych. Jednocześnie pamiętając o tym, że dieta to tylko dodatek do odpowiedniej psychoterapii i farmakologii.

Źródła:

1. Atkinson W, Sheldon TA, Shaath N, Whorwell PJ. Food elimination on IgG antibodies in irritable bowel syndrome: a randomised controlled trial. Gut 2004; 53: 1459-1464.
2. Ciborowska H. Dietetyka. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2000.
3. Czarnecki D., Ziółkowski M., Grodzka-Łangowska B., Augustyńska B., Opozda K., Markowska A.. Dieta w leczeniu pacjentów z zaburzeniami zdrowia psychicznego. Psychiatria w Praktyce Ogólnolekarskiej 2007, tom 7, nr 3.
4. Maes M, D`Haese PC, Sharpe S, et al. Hypozincemia in depression. J Affect Disord 1994; 31: 135-140.
5. Mayer E.A., Tillisch K., The brain-gut axis in abdominal pain syndromes, Annu. Rev. Med., 2011; 62; 381-396.
6. Michalik B. Cholina i inozytol. Żyjmy dłużej 2000; 5 (www.resmedica.pl).
7. Riedel W.J., Klaassen T., Schmitt J. Tryptophan, mood and cognitive function. Brain, Behav. Immun. 2002; 16: 581-589.
8. Rudzki L., Frank M., Szulc A., Gałęcka M., Szachta P., Barwinek D. Od jelit do depresji – rola zaburzeń ciągłości bariery jelitowej i następcza aktywacja układu immunologicznego zapalnej hipotezie depresji. Neuropsychiatria i Neuropsychologia 2012; 7; 2: 76-84.
9. Walden J., Grunze H. Choroba afektywna dwubiegunowa. Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2004.