Żyjemy w czasach kiedy łatwo dostępne źródła internetowe zalewają nas masą sprzecznych ze sobą treści. Nie dziwię się zatem, że wiele osób szukających rzetelnych informacji np. w kwestii zdrowego odżywiania czują się zagubieni i zdezorientowani. Wczytując się w jeden z tematów żywieniowych na popularnym internetowym forum poczułam, że właśnie nadchodzi kres wszystkich chorób i utrapień, a już od jutrzejszego poranka rozpocznie się era pełni zdrowia i piękna, bo zacznę rano pić wodę z cytryną. Ale czy tak naprawdę jest? Czy są to jednie bajki i chwytliwe tytułu wielu stron internetowych? W tym artykule postaram się dokładnie wyśnić jakie właściwości ma woda z cytryną tak byś raz na zawsze, na podstawie badań naukowych, mógł wyjaśnić znajomym czy rodzinie o co tu właściwie chodzi.
Woda – źródło życia
Bez wody nie przetrwamy nawet 2 dni, wchodzi w skład każdej komórki, a nasz organizm składa się z niej w ok. 60-70%. Jest naszym budulcem i stanowi środowisko wielu reakcji biochemicznych zachodzących w naszym ciele. Pozwala na utrzymanie stałej temperatury ciała, jest składnikiem płynów ustrojowych, a także żółci i soków trawiennych. Biorąc pod uwagę jedynie procesy dotyczące układu pokarmowego czyli trawienie, metabolizm i wydalanie, woda, występuje w każdym etapie. Od samego początku jest niezbędna do uformowania kęsów pokarmu oraz do ich transportu do dalszych narządów układu pokarmowego. Następnie woda reguluje działanie enzymów trawiennych, wraz z krwią dystrybuuje cząsteczki do poszczególnych tkanek. Bierze także udział w wydalaniu niewchłoniętych i toksycznych substancji [1,2]
Citrus limon
Cytryna to popularna roślina, której uprawa sięga V wieku w Azji. Należy do rodziny rutowatych Rutaceae Juss., do której zalicza się także inne cytrusy i drzewa stref subtropikalnych, używanych jako przyprawy, olejki eteryczne i konserwanty. Cytryna zwyczajna łac. Citrus limon niegdyś uprawina była w Chinach, teraz natomiast jej głównymi obszarami upraw są Grecja, Meksyk, USA Włochy i Hiszpania. Używana jest w wielu sektorach gospodarki jako dodatek do produktów w przemyśle spożywczym, kosmetycznym, perfumeryjnym oraz farmaceutycznym. Citrus limon jest rośliną kwitnącą, której kwiaty dają jadalne owoce. Są nimi zielono-żółte jagody zwane cytrynami. Oprócz pozyskiwania soku z miąższu, z cytryny produkuje się olej cytrynowy z nasion cytryny a także olejek eteryczny. Różnią się miedzy sobą właściwościami i zastosowaniem w codzienności [3,4].
Co ma w sobie cytryna?
Aby przeanalizować przypisywane cytrynie efekty lecznicze należy dokładnie przyjrzeć się jaki skład chemiczny oraz wartości odżywcze posiada ta roślina. Zaczynając od biologicznie aktywnych związków w cytrynie występują flawonoidy i kwasy fenolowe, zaliczone do grupy związków nazywanych polifenolami. To one nadają jej żółty kolor. Zdecydowanie najwięcej znajduje się ich w skórce oraz pestkach owocu cytryny. Aktywne biologicznie flawonoidy nazywane bioflawonoidami mają właściwości antyoksydacyjne, czyli zmniejszają stres oksydacyjny komórek ochraniając je przed utlenianiem tłuszczów, witamin i enzymów. To przyczynia się prawidłowego funkcjonowania komórek i ma potencjał antykancerogenny. W Citrus limon można wyróżnić flawonoidy, takie jak: apigenina, diosmina, eriodiktiol, hesperydyna, kwercetyna, naringenina i limocytryna. Wymienione związki wykorzystywane są w celu poprawy krążenia żylnego, uszczelniania naczyń krwionośnych, a także jako wzmacniające odporność [3,5].
Ponadto w cytrynie znajdują się związki kumarynowe, aminokwasy, węglowodany, witaminy oraz biopierwiastki, a w olejku eterycznym związki terpenowe. W roślinie drzewa cytrynowego wyodrębnić można także alkaloidy są to związki chemiczne, które mają potencjał antybakteryjny i antykancerogenny. Takie właściwości mają przede wszystkim ekstrakty z liści, łodyg, korzeni czy kwiatów cytryn. Wartości odżywcze pod względem witamin i minerałów prezentują się w następujący sposób przedstawiony na poniższej grafice. Cytryna jest niskokalorycznym owocem, który zawiera pewną ilość błonnika, jak również witaminy przede wszystkim C i z grupy B . Bogata jest także w minerały potasu, magnezu i nawet żelaza [3,5].
Woda z cytryną w walce z nadwagą?
Woda z cytryną może wspomagać utratę masę ciała. Dlaczego? Otóż, dzieje się tak z kilku względów; po pierwsze po wypiciu szklanki wody z cytryna przed posiłkiem pojemność żołądka zmniejsza się co wpływa na zjadanie mniejszej ilości pożywienia, czyli dostarczamy sobie mniej kilokalorii. Po drugie ciepła woda z cytryną podnosi temperaturę ciała, co wpływa na wzrost tempa metabolizmu o około 30-40% i powoduje utratę masę ciała. Należy jednak podkreślić, że nie jest to utrata znacząca oraz że duże znaczenie ma temperatura wypijanej wody.
Niestety brakuje badań klinicznych na szeroką skale, które potwierdzałyby tezę, że woda z cytryną wspomaga utratę masy ciała. Obecne badania wskazują, że może to być jedynie rezultatem niespożywania napojów słodzonych i piciem większej ilości wody w zamian. Wody ma znaczący wpływ na nasze samopoczucie oraz sprawność wielu procesów w naszym organizmie [6].
Woda z cytryną wspomaga piękną cerę
Na wygląd naszej cery wpływają antyoksydanty, które spowalniają procesy starzenia. Ochraniają one komórki przez przedwczesną śmiercią czyli apoptozą. Takimi związkami są witaminy A,E i C. Ta ostatnia w znacznej ilości występuje właśnie w cytrynie. Jednak aby faktycznie wpłynąć na poprawę wyglądu cery, samo wypicie szklanki wody z cytryną może być niewystarczające. Mimo że cytryna to dobre źródło witaminy C, to pośród warzyw i owoców znane są inne znacznie bogatsze źródła jak papryka, czarna porzeczka czy dzika róża. Dlatego chcąc wpłynąć na wygląd naszej cery należałoby popatrzeć na codzienną dietę bardziej holistycznie i wprowadzić różne źródła tej witaminy do każdego posiłku. Dobrym rozwiązaniem będzie dodanie natki pietruszki do sałatki czy zupy. Przygotowanie pasty paprykowej do kanapek, czy dodanie garści porzeczek do jogurtu naturalnego. Woda z cytryną, o ile nie wyciśniemy do niej całego owocu, będzie jedynie niewielkim ale za to smacznym uzupełnieniem całości diety. Dlatego jeżeli ktoś jest zwolennikiem takiego dodatku do wody to na pewno warto go „kultywować”. Samo nawodnienie skóry jest bardzo istotne i pozytywnie wpływa na jej kondycje i wygląd [1].
Woda z cytryną w walce z chorobami
Witamina C wspomaga układ odpornościowy działając antybakteryjnie i przeciwwirusowo. Skraca czas trwania infekcji i wpływa na zmniejszenie uszkodzeń naczyń krwionośnych i pęcherzyków płucnych wywoływanych przez wirusa grupy. Cytryna może być dobra także dla serca. Jest bogata jest w witaminę C, będąca przeciwutleniacze, która zapobiega peroksydacji lipidów, chroniąc naczynia krwionośne przed uszkodzeniami. Podobnie ma się rzecz w chorobach wątroby gdzie witamina C, zapobiega uszkodzeniom wątroby i zmniejsza poziom enzymów wątrobowych. Ponadto podnosi poziom innych przeciwutleniaczy i hamuje peroksydacje lipidów. Dodatkowo kwas cytrynowy jest źródłem cytrynianu, który proteguje mózgu przez wzrostem wolnych rodników i ich szkodliwemu działaniu. Cytryna może zapobiegać także tworzeniu i osadzaniu się kamieni nerkowych które składają się ze szczawianu wapnia. Zapobiega wzrostowi wolnych rodników w nerkach wywołując uszkodzenia nerek. Ponadto bioflawonoidy obecne w soku z cytryny np. może wpływać na zmniejszanie obrzęków poprzez zmniejszanie stanu zapalnego i hamowanie produkcji TNFalfa i tlenku azotu [3,5].
Woda z cytryną – dla kogo?
Woda z cytryną będzie doskonałym rozwiązaniem dla osób, które piją za mało wody w ciągu dnia. Owoc zmieni smak napoju, dzięki czemu spożycie wody i nawodnienie organizmu zwiększy się. W ten sposób warto zachęcać do picia dzieci czy osoby starsze, które mniej odczywają pragnienie, a kwestia nawodnienia jest zwykle dla nich problematyczna. Taki dodatek również świetnie poprawi oddech po zjedzeniu np. ryby czy czosnku. Woda z cytryną dobrze sprawdzi się podczas upałów, gdzie może stanowić dodatkowe źródło elektrolitów a spożywając ją jeszcze z dodatkiem soli i miodu będzie stanowić świetny domowy napój izotoniczny.
Przeciwskazania
Wody z cytryną nie powinny spożywać osoby, które cierpią na dysfunkcje dolnego zwieracza przełyku czyli osoby z dolegliwościami refluksu. Cytrus podrażniają i pobudzają receptory czuciowe w przełyku wzmagając dolegliwości choroby. Ponadto osoby, które mają wrzody w układzie pokarmowym nie powinny spożywać takiego napoju lub pić go do przynajmniej w podwójnym rozcieńczeniu. Należy również pamiętać, że kwaśne soki owocowe nie sprzyjają naszym zębom, osłabia szkliwo i mogą powodować próchnice, dlatego takie napoje warto pić przez słomkę najlepiej wielorazową w trosce o nasze środowisko [6].
Szkorbut i odporność organizmu
Szkorbut inaczej gnilec znany jest jako choroba marynarzy. Dolegliwość osób, które przez bardzo długi czas podróżując morskimi wodami nie dostarczali witaminy C do swojego organizmu. Jest to wielonarządowa choroba, która dotyka tkanki łącznej w organizmie. Witamina C bierze udział w syntezie kolagenu, wpływając na strukturę kości, ścięgien i naczyń krwionośnych. W obecnych czasach żeglarze nie chorują już na szkorbut, stosują suplement i dietę, która dostarcza im witaminy C. Dlatego obecnie jest to rzadka choroba, które może dotykać starszych niemowląt karmionych wyłącznie mlekiem, kobiet w ciąży i karmiących z nadczynnością tarczycy a także osób niedożywionych i cierpiących na zaburzenia wchłaniania witaminy C, chorujących na: chorobę Leśniowskiego-Crohna, dyspepsję, chorobę Whipple’a, celiakię lub zespół złego wchłaniania. Leczenie szkorbutu polega na leczeniu objawowym i suplementacji witaminy C drogą doustną w postaci suplementów i wzbogaconej diety w produkty obfitujące w witaminę C [3,8].
Podsumowanie
Temat właściwości cytryny jest bardzo ciekawy jednak jeszcze niewystarczająco zbadany, aby móc mówić o jego leczniczych właściwościach. W większości omówionych informacji dotyczących schorzeń, w których pomocna jest cytryna, chodzi o witaminę C, która wspomaga odporność, jest przeciwutleniaczem i chroni nasz organizm przed infekcjami, skutkami stresu oksydacyjnego a także wspomaga kondycje naszej cery. Jednak samą szklanką wody z cytryną nie osiągniemy spektakularnych efektów i nie wzmocnimy naszej odporności. Powinniśmy zatem zadbać o naszą dietę całościowo i postarać się, aby źródła witaminy C występowały w każdym posiłku.
Mimo iż cytryna to bardzo cenny i wartościowy owoc, to nie należy przypisywać mu właściwości „spalacza” tłuszczu i oczekiwać niespotykanych efektów. Woda z cytryną stanowi świetne uzupełnienie zapotrzebowania na witaminę C, wspomaga nawodnienia organizmu, dzięki czemu nasz nastrój i samopoczucie będzie zdecydowanie lepsze.
Bibliografia:
- Jarosz M. i wsp. Normy żywienia dla populacji Polski. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2017
- J. Gawęcki, Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu. PWN , Warszawa 2012
- Mohanapriya, M., Ramaswamy, L., & Rajendran, R. (2013). Health and medicinal properties of lemon (Citrus limonum). International Journal Of Ayurvedic And Herbal Medicine, 3(1), 1095-1100.
- Al-Juhaimi, F. Y., & Ghafoor, K. A. S. H. I. F. (2013). Bioactive compounds, antioxidant and physico-chemical properties of juice from lemon, mandarin and orange fruits cultivated in Saudi Arabia. Pak. J. Bot, 45(4), 1193-1196
- M. Klimek-Szczykutowicz, A. Szopa, H. Ekiert (2018). Cytryna – owoc o cennych właściwościach prozdrowotnych i kosmetycznych. NR 08’18 (327) Lek w Polsce
- Kumbhakar, S., Verma, R., & Biju, B. (2016). Effect of warm lemon water drink on selected physical parameters among the overweight female nursing students of RIMS & R, UP. Age (years), 17(23), 13
- E. Małecka-Panas, A. Mokrowiecka (2018). Choroba refluksowa przełyku (refluks). Medycyna Praktyczna
- Gajda D. Szkorbut (gnilec, cynga) – przyczyny, objawy i leczenie choroby marynarzy (2018) Wylecz.to-Stomatologia
