Raport europejski: związki między przedwczesnym zgonem z przyczyn sercowo-naczyniowych i wadliwą dietą

Z 4,3 miliona zgonów z przyczyn sercowo-naczyniowych w Europie w 2016 roku 2,1 miliona (w tym: 900 000 zgonów w krajach UE, 600 000 w Rosji i 250 000 na Ukrainie) było wynikiem złego odżywiania się.

1/5 zgonów z przyczyn sercowo-naczyniowych można zapobiec dzięki diecie

Są to ustalenia międzynarodowego zespołu badawczego z Uniwersytetu Martina Luthera Halle-Wittenberg (MLU) oraz Uniwersytetu im. Friedricha Schillera w Jenie w Niemczech. Wyniki zostały opublikowane w „European Journal of Epidemiology”. Według ekspertów ¹/₅ zgonów z przyczyn sercowo-naczyniowych można skutecznie zapobiec dzięki zrównoważonej diecie.

O raporcie

W celu przeprowadzenia badania zespół przeanalizował reprezentatywne dane z Global Burden of Disease Study (GBD), które zostały zebrane w latach 1990 do 2016.

Obszar badania

Przeanalizowali częstość występowania chorób sercowo-naczyniowych, takich jak zawał serca i udar mózgu, w 51 krajach, które Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) określiła jako „region europejski”.

Oprócz państw członkowskich UE i innych krajów europejskich uwzględniono także kilka państw na Bliskim Wschodzie i w Azji Środkowej, takich jak Armenia, Azerbejdżan, Izrael, Kazachstan, Kirgistan, Tadżykistan, Turcja, Turkmenistan i Uzbekistan.

Metodologia

W oparciu o spożycie żywności i inne czynniki ryzyka w poszczególnych krajach naukowcy obliczyli odsetek zgonów związanych z niezrównoważoną dietą, która charakteryzowała się na przykład niskim spożyciem pełnoziarnistych produktów zbożowych, orzechów, nasion i warzyw, owoców, nasion roślin strączkowych, źródeł błonnika pokarmowego, wielonienasyconych kwasów tłuszczowych bądź wysoką konsumpcją produktów mięsnych, sodu, napojów słodzonych cukrem, źródeł kwasów tłuszczowych trans.

Co oznacza wadliwa dieta?

• dieta uboga w pełnoziarniste produkty zbożowe była powodem około 429 000 zgonów z przyczyn sercowo-naczyniowych,
• dieta uboga w orzechy i nasiona była powodem około 341 000 zgonów
  z przyczyn sercowo-naczyniowych,
• dieta uboga w owoce była powodem około 262 000 zgonów
  z przyczyn sercowo-naczyniowych,
• dieta obfita w sód była powodem około 251 000 zgonów
  z przyczyn sercowo-naczyniowych,
• dieta uboga w kwasy tłuszczowe omega-3 była powodem około 227 000 zgonów z przyczyn sercowo-naczyniowych.

Różnice między krajami

Porównanie ujawniło wyraźne różnice: w 2016 roku 160 000 zgonów (46% wszystkich zgonów z przyczyn sercowo-naczyniowych w tym kraju) było związanych z niezrównoważoną dietą w Niemczech, 97 000 (41%) we Włoszech, 75 000 (41%) w Wielkiej Brytanii i 67 000 (40%) we Francji.

W Europie Środkowej największy odsetek przedwczesnych zgonów z przyczyn sercowo-naczyniowych mających związek z nieprawidłową dietą odnotowano w Polsce (94 000), a następnie w Rumunii (70 000) i Bułgarii (35 000). W Izraelu i Hiszpanii ^1/₃ przedwczesnych zgonów z przyczyn sercowo-naczyniowych była związana z wadliwą dietą.

W ramach badania opublikowano szczegółowe informacje z różnych krajów: „W Szwecji i Norwegii niska konsumpcja orzechów i nasion jest najsilniej związana z chorobami układu krążenia, podczas gdy w wielu krajach Europy Środkowej i Wschodniej oraz Azji Środkowej niskie spożycie pełnoziarnistych produktów zbożowych stanowi najsilniejszy czynnik ryzyka lub inaczej – zwiększona konsumpcja produktów z białej mąki o niskiej zawartości błonnika pokarmowego doprowadziła w ostatnich latach do nasilenia występowania chorób sercowo-naczyniowych”.

„Nasze odkrycia mają kluczowe znaczenie dla polityki zdrowotnej i powinny zostać włączone do opracowywania przyszłych strategii profilaktycznych” – dodaje profesor Stefan Lorkowski z Uniwersytetu w Jenie.

Różnice demograficzne

Zespół odkrył również znaczące różnice pod względem wieku i płci: w 2016 r. około 601 000 osób w wieku poniżej 70 lat zmarło z powodu chorób układu krążenia związanych z dietą (420 000 mężczyzn i 181 000 kobiet). Najwyższy odsetek zgonów związanych z nieprawidłową dietą wśród osób poniżej 70. roku życia zaobserwowano w Azji Środkowej (42,5%). W państwach członkowskich UE w tej grupie wiekowej naukowcy zidentyfikowali 178 000 przedwczesnych zgonów związanych z dietą – 132 000 z nich to mężczyźni, a 46 000 to kobiety – co odpowiada prawie 20% zgonów z przyczyn sercowo-naczyniowych.

Czynniki ryzyka

Naukowcy byli również w stanie określić wpływ innych czynników ryzyka, takich jak otyłość, nadciśnienie tętnicze krwi, niska aktywność fizyczna i palenie tytoniu, w ten sposób identyfikując określoną proporcję chorób sercowo-naczyniowych spowodowanych wadliwą dietą. „Należy również podkreślić, że w naszym badaniu nie uwzględniono dobrze znanego czynnika ryzyka – alkoholu: w krajach o wysokim spożyciu alkoholu poziom chorób układu krążenia związanych z dietą może być jeszcze wyższy” – zauważają naukowcy.

Źródło:  Toni Meier, Kira Gräfe, Franziska Senn, Patrick Sur, Gabriele I. Stangl, Christine Dawczynski, Winfried März, Marcus E. Kleber, Stefan Lorkowski. Cardiovascular mortality attributable to dietary risk factors in 51 countries in the WHO European Region from 1990 to 2016: a systematic analysis of the Global Burden of Disease Study. European Journal of Epidemiology, 2018; 34 (1): 37

Szczegóły: https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs10654-018-0473-x