Acesulfam K (Acesulfam potasowy) odkryto w Niemczech w 1967 r. Należy on do grupy słodzików o bardzo intensywnym słodkim smaku. Są one stosowane w niewielkich ilościach w celu zastąpienia znacznie większej ilości cukru. Dużą zaletą słodzika jest brak wpływu na rozwój próchnicy zębów. Ponieważ acesulfam K jest stabilny termicznie, można go używać do gotowania i pieczenia. Acesulfam potasowy może mieć gorzki posmak, gdy jest stosowany samodzielnie do słodzenia żywności lub napojów. Mieszanki z innymi substancjami słodzącymi są stosowane z dużym powodzeniem w napojach gazowanych. [3]
Porównanie do innych słodzików oraz cukru
Na rynku dostępnych jest wiele substancji słodzących. Przykładem takich substancji są poliole. Sorbitol, mannitol, ksylitol, izomalt, erytrytol, laktytol i maltitol to alkohole cukrowe, inaczej nazywane poliolami. Większość polioli jest słabo wchłaniana oraz niecałkowicie trawiona. Jest to głównym powodem, dla którego ich wartości kaloryczne są niższe niż w przypadku cukru. Acesulfam K nie należy do polioli. W odróżnieniu od alkoholów cukrowych nie jest wchłaniany w organizmie człowieka, więc nie jest źródłem energii. Potas zawarty w acesulfamie również nie jest wchłaniany. Poniżej przedstawiona jest tabela z kalorycznością poszczególnych słodzików. [3]
| Substancja słodząca | Zawartość energii w 1 gramie |
| Acesulfam K | 0 kcal |
| Erytrytol | 0,2 kcal |
| Maltitol | 2,1 kcal |
| Ksylitol | 2,4 kcal |
| Sorbitol | 2,6 kcal |
| Cukier stołowy | 4 kcal |
W czym się znajduje acesulfam K?
Acesulfam K można znaleźć w wielu produktach spożywczych. Często znajduje się w składzie słonych przekąsek, słodyczy oraz czekolady. Najczęściej występuje w gumach do żucia i napojach gazowanych. W 100 gramach gumy do żucia zawartość tego słodzika może wynosić około 66,8 mg. Jedna drażetka gumy do żucia (około 1,4 g) zawiera około 0,9 mg acesulfamu K. Natomiast w 100 gramach słodkich przekąsek może występować nawet 24,1 mg słodzika. W 200 ml napoju gazowanego może znajdować się 29,8 mg słodzika. Odpowiada to około 2,8% maksymalnej dziennej dawki acesulfamu K dla osoby ważącej 70 kg. [2]
Czy acesulfam jest bezpieczny?
Eksperci z wielu państw zgodnie stwierdzają, że Acesulfam K jest bezpiecznym dodatkiem do produktów spożywczych. Europejski SCF (Komitet Naukowy ds. Żywności), ówczesny Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) zbadał acesulfam K w 2000 roku. Dokonując ponownej oceny wszystkich dostępnych danych, potwierdzono bezpieczeństwo słodzika. Acesulfam jest szeroko stosowany w ponad 100 krajach od niemal 40 lat. Pomimo wielu badań nie odkryto związku pomiędzy problemami zdrowotnymi a spożyciem acesulfamu K przez ludzi. Niektóre wyniki badań na zwierzętach sugerowały, że acesulfam K może zwiększać ryzyko niektórych typów nowotworów. Według Komitetu Naukowego ds. Żywności, badania na zwierzętach nie wykazały związku między acesulfamem K a zwiększonym ryzykiem powstania raka. Indyjscy naukowcy stwierdzili, że acesulfam K powoduje mutacje w komórkach szpiku kostnego u myszy. W swojej ostatniej ocenie europejski SCF ocenił indyjskie badanie i stwierdził, że jego adekwatność była wątpliwa. Komitet Naukowy ds. Żywności zauważył, że kiedy druga grupa naukowców przeprowadziła to badanie, wyniki różniły się znacząco pomiędzy sobą. Gdy indyjscy naukowcy ponownie przeprowadzili to samo badanie, stwierdzono brak oznak mutagenności.
Badany był również produkt rozkładu acesulfamu K, dokładniej acetoacetamid. Spożycie acetoacetamidu, powstałego z acesulfamu potasowego, nie wykazało zagrożenia zdrowia. Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (USFDA) stwierdziła, że dalsze badania produktów rozkładu nie są konieczne. [3]
Jaka jest bezpieczna ilość spożycia acesulfamu?
W 1985 roku, maksymalne dzienne spożycie acesulfamu K ustalono na 0-9 mg/kg masy ciała. Wspólny Komitet Ekspertów ds. Dodatków do Żywności w 1991 roku zwiększył zakres na 0-15 mg/kg masy ciała. [6] Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) przyjęła taką samą ilość za bezpieczną do spożycia. Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności zaleca wykonanie dalszych badań, biorąc pod uwagę obecne procedury dotyczące produkcji. [1] Szacuje się, że średnie dzienne spożycie słodzika wynosi około 20% dopuszczalnego dziennego spożycia. W związku z tym ryzyko nadmiernego spożycia jest niskie. [3]
Acesulfam K w diecie cukrzyka
Ponad sto lat temu sztuczne słodziki zaczęły być stosowane jako dodatki do żywności. Miały zwiększać poziom słodkości bez podnoszenia kaloryczności produktu. Odpowiednim słodzikiem do zastąpienia cukru w produktach może być acesulfam K. Acesulfam potasowy sam w sobie nie wykazuje działania glikemicznego i jest szeroko dostępny w handlu. Nie jest metabolizowany w organizmie, dlatego jest wydalany przez nerki w postaci niezmienionej. [4] Badania wskazują, że użycie słodzików w napojach może być niekorzystne dla osób z cukrzycą. Zmniejszenie ilości kalorii może powodować chęć uzupełnienia brakującej energii z diety.
Długoterminowe skutki glikemiczne i metaboliczne spożycia słodzików nie są w pełni znane. Częste spożywanie słodkich, bezkalorycznych produktów może zakłócać odpowiedzi hormonalne przewodu pokarmowego. Dysfunkcja ta może obejmować gorszą regulację hormonów odpowiedzialnych za odczuwanie sytości. Potrzebne są dalsze badania w celu sprawdzenia możliwych konsekwencji regularnego spożywania słodzików. [6]
Podsumowanie
Stosowanie acesulfamu K pozwala na zmniejszenie spożycia cukru bez konieczności rezygnacji z produktów o słodkim smaku. Według dotychczasowych danych nie wpływa on negatywnie na organizm człowieka. Światowa Organizacja Zdrowia i Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności zatwierdzają użycie acesulfamu w napojach i żywności. Acesulfam K nie wykazuje działań niepożądanych i jest skutecznie stosowany jako zamiennik cukru w wielu krajach. Wymagane są dalsze badania dotyczące związku między długotrwałym stosowaniem acesulfamu a zaburzeniami metabolicznymi.
Bibliografia:
- Evaluation of certain food additives and contaminants. Thirty-seventh report of the Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives. (1991). World Health Organization technical report series, 806, 20–23.
- Ha, M. S., Ha, S. D., Choi, S. H., & Bae, D. H. (2013). Assessment of exposure of Korean consumers to acesulfame K and sucralose using a stepwise approach. International journal of food sciences and nutrition, 64(6), 715–723.
- Kroger, M., Meister, K. and Kava, R. (2006), Low‐calorie Sweeteners and Other Sugar Substitutes: A Review of the Safety Issues. Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety, 5: 35-47.
- Sanyaolu, Adekunle & Marinkovic, Aleksandra & Gosse, Jessica & Likaj, Lorena & Ayodele, Oladapo & Okorie, Chuku & Orish, Verner. (2018). Artificial sweeteners and their association with Diabetes: A review. 1. 1-3.
- Scientific Committee for Food (SCF) (2000) Opinion on the reevaluation of acesulfame K with reference to the previous SCF opinion of 1991 (expressed on 9 March 2000). SCF. European Commission. Health and Consumer Directorate. Brussels.
- Solomi, L., Rees, G. A., & Redfern, K. M. (2019). The acute effects of the non-nutritive sweeteners aspartame and acesulfame-K in UK diet cola on glycaemic response. International journal of food sciences and nutrition, 70(7), 894–900.
