Banany właściwości. Jak banany wpływają na zdrowie?

Charakterystyczny, zakrzywiony owoc w żółtej skórce jest chętnie kupowany przez większość Polaków niezależnie od pory roku. Smaczny, łatwy do obrania często jest spożywany na surowo, jako dodatek do sałatek, jogurtów czy też jako składnik pysznych koktajli. Niezależnie od tego, w jaki sposób je spożywamy, banany niosą w sobie oprócz radości z jedzenia, również cenne wartości odżywcze. O nich właśnie trochę szerzej w dalszej części artykułu.

Spis treści:

1. Najważniejsze informacje o bananie
2. Wartości odżywcze
3. Właściwości zdrowotne
4. Antyoksydanty
5. Banany a sport
6. Ciąża
7. Jak wybierać banany?
8. Jak przechowywać banany
9. Podsumowanie

Banan. O owocu i jego zastosowaniu

Banany to podłużne owoce, o zwartym kremowym miąższu, opakowane w grubą niejadalną skórkę. Są dalekimi krewnymi imbiru, kurkumy i kardamonu a w kwalifikacji botanicznej zaliczane są do jagód. Owoce te są najczęściej sprzedawanymi owocami na świecie – pod tym względem wyprzedzają nawet jabłka i pomarańcze. Banany rosną w ogromnych – liczących od 50 do 150 sztuk kiściach złożonych z dłoniastych pęków, stworzonych ze zrośniętych ze sobą 10 do 25 sztukami owoców.

Odmiany bananów

Banany występują w setkach jadalnych odmian – szacuje się, że znanych jest około 400. Najłatwiej podzielić je na dwa typy: o owocach słodkich (musa sapienta, musa nana) przeznaczonych do bezpośredniego spożycia, z których najbardziej znaną odmianą jest cavendish oraz o owocach mączystych, zawierających znaczne ilości skrobi, przeznaczone do gotowania i smażenia (musa paradisiacal).

Jako konsumenci jesteśmy przyzwyczajeni do deserowych odmian bananów w żółtej skórce, jednak owoce te w formie dojrzałej występują także pod postacią odmian o skórce czerwonej, różowej, fioletowej i prawie czarnej. Również miąższ różnych odmian jest nieco inny pod względem smaku i konsystencji – mogą być słodkie i mdłe, a także bardziej mączyste. Odmiany mączyste przeznaczone są przede wszystkim do obróbki kulinarnej – głównie do gotowania. Często kwalifikowane są jako warzywo z uwagi na wysoką zawartość skrobi, podobnie jak w ziemniakach. Odmiany te są bogatsze w prowitaminę A (beta-karoten) w porównaniu do odmian deserowych.

Wartości odżywcze bananów

Banany cechuje duża gęstość odżywcza – co oznacza, że w niewielkiej objętości zawarta jest stosunkowo duża dawka energii. Dlatego też, gdy czujemy spadek formy, zdecydowanie zdrowszym wyborem jest właśnie banan niż czekoladowy batonik. Dla osób wyniszczonych chorobą lub tych z wysoką gorączką, gdzie ubytek energetyczny jest znaczny, a do tego dołączona jest awersja do pokarmów ze względu na toczącą się chorobę i osłabienie, banan będzie odpowiednim pokarmem. To zaś ze względu na dużą zawartość składników odżywczych, niewielką objętość, konsystencję, ułatwiającą szybkie zjedzenie i żucie, oraz delikatny smak.

Poważną zaletą bananów jest to, że są one stosunkowo tanie i dostępne w niemal każdym sklepie przez cały rok. Dostarczają one organizmowi nie tylko błonnika ale również magnez oraz potas, który jest przydatny dla zdrowia układu kostnego, przeciwdziała utracie wapnia z organizmu. Banany stanowią źródło karotenoidów, będących antyoksydantami. Zawierają cenną witaminę B6 oraz witaminę C.

Kalorie

Co charakterystyczne – banany są kalorycznym owocem (około 100 kalorii na jeden owoc) i stanowią znakomite źródło energii, łatwo przyswajalne. To znakomite źródło kalorii przed, w trakcie czy po treningu – dodatkowo niesprawiające problemu w jedzeniu.

Właściwości zdrowotne

Ciśnienie tętnicze

Owoce te mogą korzystnie wpływać na normalizację ciśnienia tętniczego oraz chronić serce dzięki znacznej zawartości potasu i magnezu. Zawarty w nich potas zapobiega nadmiernej utracie wapnia z moczem. Tym samym wpływa pozytywnie na prawidłowe funkcjonowanie układu kostnego.

Co ciekawe, badanie z 2022 roku wśród kobiet wskazało, że spożycie produktów bogatych w potas niwelować ryzyko, jakie ciągnie za sobą nadmierne spożycie soli w diecie. Wyniki badania opublikowano w European Society of Cardiology – przyp. redakcji

Układ pokarmowy

Banany mają zdolność zobojętniania kwasu żołądkowego, dzięki czemu mogą działać przeciwwrzodowo, ponieważ nie pozwalają na podrażnianie kwasem uszkodzonej śluzówki żołądka. Wykazują natomiast stymulujące działanie proliferacyjne na komórki błony śluzowej tego narządu, co powoduje jej pogrubienie, przez co uzyskuje ona wyższą odporność na niszczycielskie działanie kwasu solnego, produkowanego w żołądku.

Dodatkowo zawarty w bananach inhibitor proteazy chroni przed rozwojem bakterii patogennych powodujących  rozstrój żołądka.

Biegunka, odwodnienie, zaparcia

W stanach zagrożenia odwodnieniem organizmu jak przy biegunkach zawarte w bananach elektrolity, w tym potas, pomagają utrzymać prawidłowe stosunki wodne organizmu. Owoce te wspomagają pracę przewodu pokarmowego, z uwagi na zawarty w nich rozpuszczalny w wodzie błonnik, w tym fruktooligosacharydy, które zapobiegają zaparciom.

Banany jako prebiotyk

Substancja ta wykazuje również działanie jako prebiotyk czyli wspomaga rozwój przyjaznej mikroflory jelitowej, która z kolei wypiera patogenne mikroby z jelit, powodując ich lepszą pracę. Zawarte w bananach krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe działają ochronnie na komórki wyściełające przewód pokarmowy, co pośrednio wpływa na lepsze wchłanianie składników odżywczych z pokarmu.

Przeciwko skutkom korzystania z używek

Banany są daniem ratunkowym dla osób, które przesadziły z alkoholem i odczuwają jego niemiłe działanie dnia następnego – znaczną ulgę przyniesie koktajl na bazie tego owocu z dodatkiem mleka i miodu. Również dla palaczy banany mogą być pomocne w rozstaniu się z nałogiem oraz łagodząc na jakiś czas głód nikotynowy.

Antyoksydanty

Substancje zawarte w bananach takie jak karotenoidy czy związki fenolowe skutecznie zwalczają wolne rodniki, dzięki czemu przeciwdziałają chorobom przewlekłym. Co więcej, przez zawartość tryptofanu związku budulcowego do wytworzenia hormonu szczęścia – serotoniny dzięki bananom możliwa jest poprawa nastroju konsumenta.

Banany a sport

Osoby uprawiające sport mogą sięgnąć po te owoce bezpośrednio po lub przed wysiłkiem, aby uzupełnić straty energetyczne i znormalizować poziom cukru we krwi. Jako przekąska dla uczniów banany są także doskonałym rozwiązaniem, ponieważ zawarty w nich potas wzmaga koncentrację. Fruktoza działa jak prawdziwy tonik dla mózgu.

Banany w ciąży

Kobiety w ciąży, zmagające się z porannymi mdłościami, mogą sięgnąć po banana przed wstaniem z łóżka. To złagodzi dokuczliwe dolegliwości oraz dostarczy żelaza – pierwiastka często deficytowego w ciąży a ważnego w przebiegu procesów krwiotwórczych i zapobiegania anemii. Wiele kobiet ciężarnych uskarża się na dokuczliwą zgagę – banany również i w tej przypadłości mogą przynieść ulgę, ponieważ mają właściwości neutralizujące nadmiar kwasu żołądkowego.

Jak wybierać banany?

Trochę więcej problemów sprawia dobry dobór bananów podczas zakupów. Wiele osób preferuje mniej dojrzałe, niemal zielone, podczas gdy inni lubią już te miękkie z plamkami – niezależnie od tego, które wybierzemy, ich wartości odżywcze są pozytywne. Banany bardziej dojrzałe dostarczą nam szybko energii, gdy chcemy energii na dłużej – lepsze będą mniej dojrzałe owoce.

Miłośników posiadają również chipsy bananowe – jednak tutaj jest o wiele gorzej z wartościami odżywczymi, ponieważ przysmaki te są dodatkowo dosładzane i smażone w głębokim oleju, co sprawia, że są bardzo kaloryczne.

Jak przechowywać banany?

Banany należy starannie myć przed spożyciem ze względu na znaczną ilość środków ochrony roślin, pokrywających powierzchnię. Substancje te są stosowane ze względu na przedłużenie trwałości owocu podczas transportu. Banany z plantacji transportowane są w formie niedojrzałej, dopiero po dotarciu do kraju docelowego przewożone są do dojrzewalni owoców, gdzie pod wpływem etylenu (gazu, będącego czynnikiem dojrzewania) przybierają barwę żółtą i są dystrybuowane do sklepów.

Bananów nie należy przechowywać w lodówce ze względu na czernienie skórki – chociaż sam środek owocu nie ulega psuciu się. Jest to więc pewne rozwiązanie, gdy mamy banany, które są już bardzo dojrzałe, a chcemy je wykorzystać odrobinę później.

Więcej na temat przechowywania bananów dowiesz się w oddzielnym artykule na ten temat: https://dietetycy.org.pl/jak-przechowywac-banany/

Podsumowanie

Jak widać, istnieje wiele powodów, dla których warto włączyć te smaczne i pożywne owoce do codziennej diety. W postaci surowej spożywane bezpośrednio po obraniu lub jako składnik dań i koktajli z dodatkiem mleka, jogurtu lub innych owoców jak na przykład truskawek czy owoców tropikalnych. Banany to wartościowa przekąska dla dorosłych, jak i dzieci jednak powinno się spożywać je w rozsądnych ilościach ze względu na wysoką kaloryczność. 

• Pierwotna data publikacji: 30.04.2019
• Ostatnia data aktualizacji o badania naukowe: 24.07.2022