Białko serwatkowe, ryżowe czy ziemniaczane? Wyniki badania naukowego

Białko jest jednym z podstawowych makroskładników. Jego spożycie powinno być kontrolowane w codziennej diecie. Wpływ na zapotrzebowanie organizmu na białko ma m.in. wiek, stan zdrowia czy aktywność fizyczna. Osobami często sięgającymi po izolaty białkowe są sportowcy, którzy wykazują zwiększone zapotrzebowanie na ww. makroskładnik.

Cel i rodzaj badania

Celem badania była ocena wpływu spożycia dwóch izolatów białkowych z ziemniaków i ryżu na poziom glukozy, insuliny, hormonów jelitowych i apetytu w porównaniu do izolatu białka serwatkowego.

Przeprowadzono randomizowane badanie eksperymentalne z pojedynczym zaślepieniem [1].

Uczestnicy badania, kryteria włączenia i wyłączenia

Uczestnikami badania było 9 mężczyzn w wieku 21 – 47 lat.

Uczestnicy zostali zakwalifikowani do badania po uzyskaniu pozytywnego wyniku przesiewowego kwestionariusza zdrowotnego. Pytania dotyczyły cukrzycy, wysokiego ciśnienia krwi czy choroby wieńcowej serca.

Z badania wykluczono osoby spożywające alkohol w nadmiernych ilościach oraz palące papierosy. Podobnie było jeśli chodzi o osoby z zaburzeniami smaku lub apetytu. Dyskwalifikujące były też choroby układu pokarmowego i depresja [1].

Przebieg badania

Uczestnicy badania zostali losowo przydzieleni do jednej z 3 grup badawczych. Każda z grup otrzymała odpowiednie shake’i (z białka serwatkowego, ryżowego lub ziemniaczanego). Przed spożyciem shake’ów zostały pobrane próbki krwi i zebrane kwestionariusze dotyczące m.in. poczucia sytości. Następnie mężczyźni spożywali przygotowane koktajle. Shake’i znajdowały się w identycznych ciemnych butelkach.

W 30, 60, 120 i 180 minucie badania podbierano próbki krwi i zbierano kwestionariusze.

Następnie dwukrotnie powtarzano całą procedurę. Uczestnicy byli umieszczani w innych grupach badawczych, z zachowaniem przynajmniej tygodniowej przerwy [1].

Shake’i zawierały taką samą ilość kalorii. Ponadto ważyły tyle samo oraz zawierały niemalże identyczną ilość (45 g) białka. Ta ilość białka wykazała wcześniej efekt zaspokojenia głodu w przypadku białka sojowego [2] oraz serwatkowego [3].

Proszek białkowy rozpuszczany w mieszaninie soku pomarańczowego i wody [1].

W przypadku próbek krwi analizowano zmiany poziomu glukozy, insuliny, GLP-1, PYY oraz greliny [1].

W kwestionariuszu badano wygląd, zapach, smak, posmak i smakowitość oraz poczucie sytości [1].

Uzyskane dane posłużyły do obliczenia średniego apetytu za pomocą wzoru:

Średni apetyt = [chęć spożycia produktu w przyszłości+ poziom głodu+ (100 – uczucie pełności)+ (100 – poziom satysfakcji)]/4

Główne wyniki badania

Glukoza i insulina

• Osoby spożywające białko serwatkowe miały niższy poziom glukozy w 30 min badania w porównaniu do białka ryżowego i ziemniaczanego [1].
• Grupa spożywająca białko z ziemniaków miała niższy poziom insuliny w 30 min badania w porównaniu do grupy spożywającej shake’i z białka serwatkowego i ryżowego [1].

Po spożyciu białka serwatkowego obserwowano gwałtowne zmiany w poziomie glukozy i insuliny.  Odwrotnie, zmiany poziomu glukozy i insuliny były mniejsze w przypadku spożycia białka ryżowego i ziemniaczanego w porównaniu do białka serwatkowego [1].

Hormony jelitowe

• W przypadku osób spożywających białko ziemniaczane nie zaobserwowano zmian w poziomie GLP-1 podczas pomiarów. Jego poziom był natomiast niższy w porównaniu do osób spożywających białko serwatkowe w 30 minucie badania oraz obu grup w 60, 120 oraz 180 minucie badania [1].
• Zaobserwowano wzrost poziomu GLP-1 w przypadku białka serwatkowego w 30, 60 i 120 minucie badania w porównaniu do wartości bazowych [1].
• W przypadku białka ryżowego zaobserwowano istotny wzrost poziomu GLP-1 w 120 min badania w porównaniu do 30 i 60 minucie badania [1]. 

Nie zaobserwowano istotnych statystycznie zmian w poziomie PYY i greliny w żadnej z grup [1].

Smakowitość i sytość

Shake’i z białka serwatkowego zostały odebrane jako bardziej atrakcyjne wizualnie (p = 0,022) i charakteryzujące się większą smakowitością (p = 0,009) w porównaniu do shake’ów ryżowych. Poza tym nie zaobserwowano istotnych statystycznie różnic dot. zapachu, smaku, posmaku, wyglądu, czy smakowitości pomiędzy grupami. Podobnie nie zauważono istotnych zmian w apetycie mierzonym za pomocą przedstawionego powyżej wzoru [1].

Wnioski

Opisane zmiany w poziomie insuliny mogły być wynikiem różnego składu aminokwasowego białek [4,5]. Wpływ na opisane różnice mogły mieć również hormony inkretynowe [6], czy zawartość BCAA w białku [7].

Wpływ na wydzielanie GLP-1 mogła mieć wysoka szybkość trawienia białka serwatkowego [1]. Istotna mogła być również zawartość glutaminy. Podejrzewa się nią o właściwości stymulowania uwalniania GLP-1 przez komórki jelita. Zostało to wykazane w badaniach in vitro [8]. Co ciekawe, zawartość glutaminy w białku ziemniaczanym była najniższa spośród analizowanych białek [1].

Bibliografia:

1. Tiekou Lorinczova H, Deb S, Begum G, et al. Comparative assessment of the acute effects of whey, rice and potato protein isolate intake on markers of glycaemic regulation and appetite in healthy males using a randomised study design. Nutrients. 2021;13.
2. Nepocatych S, Melson CE, Madzima TA, et al. Comparison of the effects of a liquid breakfast meal with varying doses of plant-based soy protein on appetite profile, energy metabolism and intake. Appetite. 2019;141:104322.
3. MacKenzie-Shalders KL, Byrne NM, Slater GJ, et al. The effect of a whey protein supplement dose on satiety and food intake in resistance training athletes. Appetite. 2015;92:178-184.
4. Tremblay F, Lavigne C, Jacques H, et al. Role of Dietary Proteins and Amino Acids in the Pathogenesis of Insulin Resistance. Annu Rev Nutr. 2007;27:293-310.
5. Gannon MC, Nuttall FQ. Amino acid ingestion and glucose metabolism-A review. IUBMB Life. 2010;62:660-668.
6. Nilsson M, Stenberg M, Frid AH, et al. Glycemia and insulinemia in healthy subjects after lactose-equivalent meals of milk and other food proteins: the role of plasma amino acids and incretins. Am J Clin Nutr. 2004;80:1246-1253.
7. Nilsson M, Holst JJ, Björck IM. Metabolic effects of amino acid mixtures and whey protein in healthy subjects: studies using glucose-equivalent drinks. Am J Clin Nutr. 2007;85:996-1004.
8. Reimann F, Ward PS, Gribble FM. Signaling Mechanisms Underlying the Release of Glucagon-Like Peptide 1. Diabetes. 2006;55:S78-S85.