Strefa dla zalogowanych >Choroba wieńcowa – dieta. Czym jest, jakie ma objawy i jak jej uniknąć?
Czym jest choroba wieńcowa?
Choroba wieńcowa polega na niedokrwieniu mięśnia sercowego, spowodowanego zmianami w tętnicach wieńcowych. Najczęściej jest skutkiem miażdżycy. [7]
Spowodowane tą chorobą, zawał serca oraz nagła śmierć sercowa są najczęstszymi przyczynami zgonów w krajach wysokorozwiniętych. W Polsce również są przyczyną większości zgonów. [2]
W grupie szczególnego ryzyka są mężczyźni po 40. roku życia. Zachorowania pojawiają się też u coraz większej liczby kobiet. Do zachorowania prowadzi głównie nieodpowiedni styl życia. [10]
Kto jest w grupie ryzyka zachorowania na chorobę wieńcową?
Czynniki zachorowania na tę chorobę dzielimy na modyfikowalne i te, na które nie mamy wpływu. Do tych drugich należą: wiek, płeć męska i obciążenia genetyczne. [7]
Czynniki, nad którymi możemy pracować, to m.in. poziom cholesterolu. Podwyższony poziom cholesterolu LDL może prowadzić do rozwoju miażdżycy, co bezpośrednio przyczynia się do chorób sercowo-naczyniowych. [2]
Negatywny wpływ ma również cukrzyca. U chorych na cukrzycę, procesy miażdżycowe zachodzą szybciej niż u osób zdrowych. [2]
W grupie ryzyka znajdują się osoby palące. Szacuje się, że polscy, palący mężczyźni, są dwukrotnie bardziej narażeni na zachorowanie niż przeciętna osoba niepaląca. Rezygnacja z palenia zmniejsza prawdopodobieństwo zgonu ze względu na chorobę wieńcową. [1]
Kolejnym czynnikiem jest nadwaga i otyłość. Nadmiar tkanki tłuszczowej, zwłaszcza w okolicy brzucha, może być bardzo niebezpieczny także dla zdrowia naszego serca. Nieprawidłowa masa ciała zwykle związana jest z nieprawidłową dietą. Zachowanie zbilansowanej diety natomiast jest bardzo ważne w profilaktyce i leczeniu choroby wieńcowej. Nie można zapominać także o aktywności fizycznej. Jej brak sprzyja rozwojowi chorób serca. [4][10]
Jak powstaje choroba wieńcowa?
Powstawanie choroby wieńcowej głównie związane jest z miażdżycą. Zmiany miażdżycowe powodują zwężenie światła naczyń krwionośnych. Zmniejsza to dopływ krwi do mięśnia sercowego. Zmiany te określa się jako „blaszki miażdżycowe”. O chorobie niedokrwiennej serca mówimy, gdy zwężenie światła tętnic wynosi ok. 75%. [2]
Jakie są postacie choroby wieńcowej?
Dławica piersiowa stabilna jest najczęściej występującą postacią choroby wieńcowej. Najbardziej narażone na nią są kobiety po 50. roku życia. Objawia się dławiącymi bólami w klatce piersiowej. Może występować także uczucie gniecenia i ucisk w okolicach serca. Ból pojawia się najczęściej po wysiłku fizycznym lub przy dużym stresie. [9]
Kolejną postacią choroby wieńcowej jest zawał mięśnia sercowego. Spowodowany jest on niedopuszczaniem przepływu krwi przez tętnicę wieńcową. Powoduje to martwicę mięśnia sercowego. Objawia się silnym bólem w klatce piersiowej, który trwa nawet do kilku godzin. Po zażyciu nitrogliceryny, ból nie ustępuje. Towarzyszą mu najczęściej nudności, wymioty i nasilone pocenie się. [10]
Cholesterol a choroba wieńcowa
Jednym z czynników prowadzących do choroby wieńcowej jest nadmierny poziom cholesterolu. To on prowadzi właśnie do powstawania miażdżycy. [6]
Do podwyższonego stężenia cholesterolu prowadzi nadmierne spożycie tłuszczów trans. Zamiana ich na zdrowe tłuszcze, znacząco zmniejsza ryzyko chorób serca. Zaleca się także, aby podaż cholesterolu pokarmowego w ciągu dnia nie przekraczała 300 mg. [9]
Jakie są objawy choroby wieńcowej?
Najbardziej charakterystyczne dla tej choroby są bóle w obrębie klatki piersiowej. Objawiają się one w postaci dławienia, uciskania lub palenia. Niekiedy promieniują do szyi, gardła i ramion. Mogą pojawić się duszności, nudności, kołatanie serca i uczucie niepokoju. [10]
Ból może aktywować się przez wysiłek fizyczny lub duży stres. Objawy może wywołać także niska temperatura albo obfity posiłek. Nasila się zwykle w godzinach porannych. [9]
Leczenie choroby wieńcowej
Oprócz zmiany stylu życia, w leczeniu choroby niedokrwiennej serca zwykle konieczne jest wdrożenie leczenia farmakologicznego.
Często stosowane są statyny, czyli leki obniżające poziom cholesterolu we krwi oraz leki na nadciśnienie. Popularna jest także nitrogliceryna, która ma za zadanie rozszerzać naczynia krwionośne. [5]
Jeśli zmiana stylu życia oraz leki nie pomagają, konieczny może okazać się zabieg aginoplastyki. Polega on na udrożnieniu tętnicy wieńcowej, bez potrzeby operacyjnego otwierania klatki piersiowej. [10]
Dieta w chorobie wieńcowej
Jednym z najważniejszych elementów zapobiegania chorobom serca jest odpowiednia dieta. Kluczowe jest ograniczenie do minimum trans kwasów tłuszczowych. Najlepiej, aby nie przekraczały 1% codziennej podaży energii. [9] Warto zastąpić je zdrowymi tłuszczami, które znajdziemy np. w rybach, oliwie z oliwek lub orzechach.
Kolejnym ważnym elementem jest zwiększenie ilości błonnika w codziennym żywieniu. Sprawia on, że zmniejsza się przyswajalność cholesterolu. Warto więc mieć w diecie jak najwięcej warzyw i stawiać na produkty pełnoziarniste. [9]
Dietę należy komponować tak, by pokrywała normy na witaminy A, C, E. Są to witaminy antyoksydacyjne. Działają one ochronnie na tętnice, co może pomóc w zapobieganiu tworzenia się zmian miażdżycowych. Warto pamiętać również o zawartych w żywności roślinnej flawonoidach. Znajdziemy je np. w cebuli, papryce, jabłkach, winogronach czy też w nasionach roślin strączkowych. Działają łagodząco na stany zapalne naczyń krwionośnych. [9]
Najlepszą dla serca dietą, będzie dobrze zbilansowana dieta śródziemnomorska. [3] Jest to dieta bogata w warzywa i owoce, oleje, pełnoziarniste pieczywo i orzechy. W takim jadłospisie znajdują się także ryby i oliwa z oliwek.
Aktywność fizyczna
Siedzący tryb życia i brak aktywności fizycznej sprzyja rozwojowi choroby wieńcowej. Zaleca się od 30 minut aktywności, najlepiej 5 razy w tygodniu. Nie muszą być to intensywne treningi, wystarczy umiarkowany wysiłek, aby odczuć pozytywne efekty. [4]
Pytania i odpowiedzi
Pierwsze objawy choroby wieńcowej zazwyczaj pojawiają się w czasie nasilonego wysiłku. Są to najczęściej dławiące bóle w klatce piersiowej. Znacznie spada też wydolność fizyczna.
Choroba wieńcowa jest spowodowana miażdżycą. Do miażdżycy przyczynia się niehigieniczny tryb życia i przede wszystkim nadmierny poziom cholesterolu.
Z odpowiednio leczoną chorobą wieńcową można żyć długo, a jakość życia może być wysoka. Ważna jest zmiana stylu życia, wdrożenie prawidłowej diety oraz aktywności fizycznej i odpowiednio dobrane leki. Należy również regularnie wykonywać badania.
Aby potwierdzić chorobę wieńcową, należy udać się do lekarza. Kluczowy jest dobrze przeprowadzony wywiad diagnostyczny. Często zaleca się wykonanie koronografii. Koronografia to zabieg, który ma uwidocznić tętnice wieńcowe. Zalecane może być też wykonanie EKG wysiłkowego.
Niestety, choroba wieńcowa jest spowodowana miażdżycą, której nie da się cofnąć. Stosując się jednak do zaleceń, można spowolnić jej rozwój i zapobiegać poważniejszym powikłaniom.
Najczęściej chorują mężczyźni po 40 roku życia. Zachorować można natomiast w każdym wieku. Jest to zależne od wielu czynników, głównie od stylu życia i obciążeń genetycznych.
Przyczyną choroby wieńcowej zwykle jest nieodpowiedni styl życia. Wpływ mają także czynniki od nas niezależne, czyli wiek, płeć i obciążenia genetyczne. Bezpośrednią przyczyną najczęściej są zmiany miażdżycowe.
Nieleczona choroba wieńcowa może prowadzić do zawału serca. Jest to jedna z najczęstszych przyczyn zgonów w Polsce.
Przy chorobie wieńcowej zwykle konieczne jest wdrożenie leczenia farmakologicznego zaleconego przez lekarza. Najczęściej stosowane są leki, mające za zadanie rozszerzyć naczynia wieńcowe. Istotnym elementem leczenia jest też zmiana stylu życia i utrzymanie prawidłowej masy ciała.
Bibliografia:
- Ambroziak Michał, Budaj Andrzej, Choroba wieńcowa w młodym wieku. Strategie wczesnej prewencji pierwotnej, Postępy Nauk Medycznych, t. XXVIII, nr 11B, 2015
- Beręsewicz Andrzej, Patofizjologia miażdżycy i choroby niedokrwiennej serca, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, Warszawa 2011
- Cichocka Aleksandra, Dieta śródziemnomorska w profilaktyce pierwotnej choroby niedokrwiennej serca, Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii 2005, tom 1, nr 3, s. 30–39
- Dmowska Izabela, Kozak-Szkopek Elżbieta, Znajomość roli aktywności fizycznej w etiologii chorób cywilizacyjnych u osób w starszym wieku, Problemy Pielęgniarstwa 2010; 18 (3): 272–278
- Frycz-Kurek Anna Maria, Buchta Piotr, Szkodziński Janusz, Stabilna choroba wieńcowa — epidemiologia, diagnostyka, wybór postępowania, Choroby Serca i Naczyń 2008, tom 5, nr 3, 125–133
- Karbowska Joanna, Kochan Zdzisław, Trans-kwasy tłuszczowe a ryzyko choroby wieńcowej, Gdański Uniwersytet Medyczny, Katedra i Zakład Biochemii 2015
- Khera V. Amit, Kathiersan Sekar Genetics of coronary artery disease: discovery, biology and clinical translation, Nat Rev 2017 Jun; 18(6): 331-344
- Lipczyńska Magdalena, Hoffman Piotr, Kliniczne odrębności choroby wieńcowej u osób w wieku podeszłym, Via Medica, Folia Cardiol. 2003, tom 10, nr 3, 241–244
- Ostrowska Lucyna, Diagnostyka laboratoryjna w dietetyce, PZWL Warszawa 2023, str 259-271
- https://www.ikard.pl/choroba-wiencowa.html#a2 [dostęp 16.10.2023]
