Czy kawa bezkofeinowa jest zdrowa?

Czy kawa jest dla Ciebie synonimem gotowości do działania? Kofeina w kawie ma korzystne właściwości pobudzające. Natomiast warto rozpatrzyć również zalety kawy bezkofeinowej. Należy pamiętać, aby nie przekraczać bezpiecznej dziennej dawki kofeiny. Wprowadzenie do diety kawy bezkofeinowej może w smaczny sposób pozwolić na ograniczenie kofeiny.

Ryzyko nadmiernego spożycia kofeiny

Kofeina jest spotykana w napojach takich jak kawa, herbata i wielu innych. Występuje również w produktach zawierających kakao, czekoladę oraz w lekach. Bezpieczne spożycie kofeiny powinno wynosić poniżej 400 mg dziennie dla osoby dorosłej. Przekroczenie danej dawki może przyczynić się do różnych dolegliwości.

Nadużycie kofeiny może wiązać się z wystąpieniem:

• niepokoju
• drażliwości
• pobudzenia
• drżenia mięśni
• bezsenności
• bólu głowy
• przyspieszenia rytmu pracy serca
• nudności

Wysokie spożycie kofeiny (ponad cztery filiżanki kawy dziennie) może przyczyniać się do utraty masy kostnej i większego ryzyka złamań kości u kobiet. Przyjmowanie ponad 300 mg kofeiny dziennie dla kobiet i 400 mg dla mężczyzn zmniejsza płodność. Ograniczenie ilości spożywanej kofeiny jest szczególnie ważne dla kobiet w ciąży. Spożycie kofeiny powyżej 300 mg na dobę może skutkować niską masą urodzeniową dziecka, przedwczesnym porodem lub poronieniem. Należy pamiętać, że ograniczona ilość spożywanej kofeiny nie przynosi negatywnych skutków. [5]

Początki wytwarzania kawy bezkofeinowej

Pierwszy proces dekofeinizacji został opracowany w Niemczech w 1900 roku przez Ludwiga Roseliusa. Od II wojny światowej spożycie kawy bezkofeinowej wzrastało. Często wybieranym gatunkiem kawy była robusta. Wadą danego gatunku jest duża zawartość kofeiny. Spożywając kawę robusta, konsumenci szybciej odczuwali skutki uboczne nadmiaru kofeiny. Proces dekofeinizacji pozwalał na złagodzenie smaku kawy oraz umożliwiał wypicie większej ilości napoju. Od czasu produkcji kawy bezkofeinowej przez Roseliusa, proces usuwania kofeiny był wielokrotnie modyfikowany. [6]

Produkcja kawy bezkofeinowej

Istnieją dwie podstawowe metody produkcji kawy bezkofeinowej za pomocą rozpuszczalnika. Pierwszą metodą jest bezpośrednia ekstrakcja kofeiny z ziaren kawy. Na początku ziarna są poddawane działaniu pary wodnej. Następnie kofeina jest usuwana przez zastosowanie rozpuszczalnika np. octanu etylu lub chlorku metylenu. Na koniec ziarna są podgrzewane w celu usunięcia pozostałości rozpuszczalnika.

Drugą metodą jest wodna ekstrakcja ziaren z usunięciem kofeiny z ekstraktu wodnego. Ziarna kawy są umieszczane w gorącej wodzie w celu rozpuszczenia kofeiny. Następnie, wodę oddziela się od ziaren i dodaje do niej rozpuszczalnik. Kolejnym etapem jest zwrócenie składników smakowych do ziaren kawy. Ziarna są płukane, aby pozbyć się pozostałości rozpuszczalnika. Ta metoda nie stwarza ryzyka pozostałości rozpuszczalnika w kawie. [6]

Czym różni się kawa bezkofeinowa od tradycyjnej?

Proces usuwania kofeiny nie wpływa na zawartość składników odżywczych kawy. Pod względem składu jedyną znaczną różnicą jest zawartość kofeiny. Łyżeczka (3 g) kawy rozpuszczalnej zawiera około 105 mg kofeiny. Natomiast łyżeczka kawy bezkofeinowej zawiera około 6 mg kofeiny. [1]

Kawy bezkofeinowe zwykle oceniane są gorzej pod względem smaku, aromatu i wyglądu niż kawa tradycyjna. Jest to spowodowane intensywnymi procesami, takimi jak poddawanie ziaren działaniu pary wodnej. Efektem jest uzyskanie mniej pożądanej barwy kawy. Smak staje się łagodniejszy, co dla niektórych konsumentów może być zaletą. [6]

Zawartość kofeiny w kawach bezkofeinowych

Zawartość kofeiny w kawach bezkofeinowych może się różnić w zależności od producenta. Pomimo wahań w zawartości kofeiny, kawa bezkofeinowa musi spełniać odpowiednie warunki. W krajach Europy, maksymalna zawartość kofeiny w kawie bezkofeinowej jest ustalona na 0,3% suchej masy. [6]

McCusker i in. przeprowadzili analizę 22 wybranych kaw bezkofeinowych. Kawy były wybierane z popularnych sieci takich jak Starbucks i McDonald. Objętość napoi stanowiła około 470 ml. Zawartość kofeiny wahała się pomiędzy 8,6 mg a 11,5 mg w kubku kawy. [4]

Możliwe skutki picia kawy bezkofeinowej

Kawa bezkofeinowa jest często wybierana przez kobiety w ciąży jako substytut kawy z kofeiną. Zastąpienie kawy z kofeiną nie jest korzystne wyłącznie podczas ciąży. Regularne picie kawy bezkofeinowej może korzystnie wpływać na nasze zdrowie.

Wpływ picia kawy bezkofeinowej na ryzyko wystąpienia cukrzycy

Wyniki badań zebrane przez Huxley i in. wykazały zależność picia kawy bezkofeinowej oraz ryzyka wystąpienia cukrzycy. Osoby, które piły od 3 do 4 filiżanek kawy bezkofeinowej dziennie miały niższe ryzyko cukrzycy od osób pijących kawę z kofeiną. Tradycyjna kawa ma pozytywny wpływ na zmniejszenie szansy wystąpienia cukrzycy. Jednak wypijanie kawy bezkofeinowej w większym stopniu zmniejsza ryzyko cukrzycy. [2]

Związek między piciem kawy bezkofeinowej a insulinoopornością

Caio i in. badali poziom zmian we wrażliwości na insulinę, w zależności od spożywanych napoi. Uczestnicy badania godzinę po wypiciu napoju przechodzili badanie na insulinowrażliwość. Wrażliwość na insulinę była wyższa u osób pijących kawę bezkofeinową w porównaniu do grupy pijącej wodę. Badanie wykazało, że spożywanie kawy bezkofeinowej poprawia wrażliwość na insulinę. [7]

Wpływ picia kawy bezkofeinowej na ryzyko nowotworów

Kawy zawierające kofeinę i bezkofeinowe nie wykazują znacznych różnic we wpływie na powstawanie nowotworów. W badaniu przeprowadzonym przez Rashmi i in. wystąpiło zmniejszone ryzyko raka okrężnicy oraz nowotworu odbytnicy u osób pijących kawę bezkofeinową. [9] Picie kawy może wpływać pozytywnie na redukcję ryzyka raka piersi oraz innych nowotworów. W dalszym ciągu prowadzone są badania na temat wpływu kawy na ryzyko nowotworów, ze względu na zbyt małą ilość informacji na ten temat. [8]

🔎 W jednym z nowszych badań kawa bezkofeinowa nie zwiększała ogólnego ryzyka nowotworów, a nawet wiązała się z niższym ryzykiem raka jelita grubego i agresywnego raka prostaty. U mężczyzn, którzy nigdy nie palili, zaobserwowano natomiast podwyższone ryzyko raka pęcherza. Związek ten nie dotyczył kobiet [10].

Bezkofeinowe substytuty kawy. Kawa zbożowa

Kawa zbożowa to substytut kawy wytwarzany głównie z prażonych zbóż, takich jak jęczmień i żyto. Innymi składnikami mogą być również cykoria i buraki cukrowe. Jest ona postrzegana przez konsumentów jako zdrowy, bezkofeinowy napój o łagodnym smaku. W celu ograniczenia kofeiny, kawę można zastąpić zbożowym zamiennikiem. Kawa zbożowa ma aromat zbliżony do klasycznej kawy, dzięki czemu może być dobrym substytutem. [3] Do najpopularniejszych marek kaw zbożowych w Polsce należą Inka oraz Anatol.

Podsumowanie

Kawa bezkofeinowa ma korzystny wpływ na nasze zdrowie. Może wpływać pozytywnie na redukcję ryzyka występowania cukrzycy, niektórych nowotworów oraz insulinooporności. Ograniczanie kofeiny jest szczególnie ważne dla par starających się o dziecko, kobiet w ciąży, oraz dzieci. Dzięki zbliżonemu aromatowi oraz smaku kawa bezkofeinowa stanowi dobry zamiennik kawy zawierającej kofeinę.

Bibliografia:

1. © Food Standards Australia New Zealand. (2019) Pobrano z https://www.foodstandards.gov.au/science/monitoringnutrients/afcd/Pages/foodsearch.aspx#
2. Huxley, R., Lee, C. M., Barzi, F., Timmermeister, L., Czernichow, S., Perkovic, V., Grobbee, D. E., Batty, D., & Woodward, M. (2009). Coffee, decaffeinated coffee, and tea consumption in relation to incident type 2 diabetes mellitus: a systematic review with meta-analysis. Archives of internal medicine, 169(22), 2053–2063. https://doi.org/10.1001/archinternmed.2009.439
3. Majcher, M. A., Klensporf-Pawlik, D., Dziadas, M., & Jeleń, H. H. (2013). Identification of aroma active compounds of cereal coffee brew and its roasted ingredients. Journal of agricultural and food chemistry, 61(11), 2648–2654. https://doi.org/10.1021/jf304651b
4. McCusker, R. R., Fuehrlein, B., Goldberger, B. A., Gold, M. S., & Cone, E. J. (2006). Caffeine content of decaffeinated coffee. Journal of analytical toxicology, 30(8), 611–613. https://doi.org/10.1093/jat/30.8.611
5. Nawrot, P., Jordan, S., Eastwood, J., Rotstein, J., Hugenholtz, A., & Feeley, M. (2003). Effects of caffeine on human health. Food additives and contaminants,  20(1), 1–30. https://doi.org/10.1080/0265203021000007840
6. Ramalakshmi, K., & Raghavan, B. (1999). Caffeine in coffee: its removal. Why and how?. Critical reviews in food science and nutrition, 39(5), 441–456. https://doi.org/10.1080/10408699991279231
7. Reis, C., Paiva, C., Amato, A., Lofrano-Porto, A., Wassell, S., Bluck, L., . . . Da Costa, T. (2018). Decaffeinated coffee improves insulin sensitivity in healthy men. British Journal of Nutrition, 119(9), 1029-1038. doi:10.1017/S000711451800034X
8. Shafiei, F., Salari-Moghaddam, A., Milajerdi, A., Larijani, B., & Esmaillzadeh, A. (2019). Coffee and caffeine intake and risk of ovarian cancer: a systematic review and meta-analysis. International journal of gynecological cancer : official journal of the International Gynecological Cancer Society, 29(3), 579–584. https://doi.org/10.1136/ijgc-2018-000102
9. Sinha, R., Cross, A. J., Daniel, C. R., Graubard, B. I., Wu, J. W., Hollenbeck, A. R., Gunter, M. J., Park, Y., & Freedman, N. D. (2012). Caffeinated and decaffeinated coffee and tea intakes and risk of colorectal cancer in a large prospective study. The American journal of clinical nutrition, 96(2), 374–381. https://doi.org/10.3945/ajcn.111.031328
10. Zhang Y, Ma C, Zhao L, Mucci LA, Giovannucci EL. Decaffeinated coffee consumption and risk of total and site-specific cancer. Ann Oncol. 2025 Apr 1:S0923-7534(25)00129-2. doi: 10.1016/j.annonc.2025.03.018. Epub ahead of print. PMID: 40180122.

• Data pierwotnej publikacji: 25.06.2021
• Data ostatniej aktualizacji o wyniki badań: 14.04.2025