Dieta antyhistaminowa

Kilka słów na temat histaminy

Histamina to hormon tkankowy, należący do grupy amin biogennych. Jest ona magazynowana w komórkach tucznych (mastocytach) w formie nieaktywnej. Uwalniana jest na skutek działania różnych czynników, np. poprzez kontakt z alergenem czy zmianę temperatury.

Histaminę można znaleźć także w niektórych produktach spożywczych. W żywności powstaje ona w wyniku działalności bakterii nie tylko tych dodanych celowo, ale również tych będących jej zanieczyszczeniem. Istnieją również grupy produktów, które wzmagają wydzielanie histaminy lub blokują rozkład tego hormonu.

Po spożyciu pokarmu zawierającego histaminę, za jej rozkład w jelicie cienkim odpowiada enzym diaminooksydaza (w skrócie: DAO).

Rola histaminy w organizmie

Histamina jest odpowiedzialna m.in. za regulację wydzielania hormonów przedniego płata przysadki, pobudzanie wydzielania niektórych gruczołów (m.in. wydzielanie soku żołądkowego) czy kurczenie mięśni gładkich (na przykład oskrzeli, żołądka, jelit, macicy). Przede wszystkim jednak pośredniczy w rozwoju reakcji alergicznej. Po kontakcie błony śluzowej z substancją alergizującą dochodzi do uwolnienia histaminy i pojawienia się charakterystycznych oznak uczulenia. Należą do nich: katar sienny, astma, duszności, zmiany skórne, wymioty, biegunka czy bardzo niebezpieczny dla zdrowia a nawet życia, wstrząs anafilaktyczny.

Nietolerancja histaminy

Histamina może powodować pojawienie się objawów uczulenia, mimo że nie doszło do kontaktu z alergenem. Stan ten może być spowodowany zwiększonym stężeniem histaminy w organizmie, będącym wynikiem jej nadprodukcji. Najczęstszą przyczyną tego jest pierwotny bądź nabyty niedobór enzymu (diaminooksydazy – DAO), który rozkłada w jelicie histaminę zawartą w żywności. Jeśli brakuje enzymu DAO lub nie działa on prawidłowo, nie zostaje ona rozłożona. Podwyższenie poziomu histaminy może również przejściowo wystąpić na skutek silnego stresu, wysiłku fizycznego, chorób infekcyjnych, przyjmowania antybiotyków czy przewlekłych stanów zapalnych jelit. Z racji tego, iż ilość enzymu rozkładającego histaminę jest u każdego z nas inna, próg tolerancji także jest zróżnicowany. Nadmierna jej ilość dostaje się do krwiobiegu poprzez błonę śluzową jelita i wywołuje symptomy przypominające alergię:

• bóle i zawroty głowy, migrenę
• podrażnienie błony śluzowej nosa
• obrzęki
• swędzenie, łzawienie oczu
• duszności
• nadciśnienie
• zaburzenia w pracy układu pokarmowego, np. wzdęcia, ból brzucha, biegunkę
• wysypkę skórną, świąd
• zaburzenia rytmu serca

Stan ten nazywa się nietolerancją histaminy. W jej leczeniu zalecana jest dieta eliminacyjna, mająca na celu wykluczenie produktów zawierających duże ilości histaminy lub te, które stymulują jej nadmierne wydzielanie.

Jak odróżnić prawdziwą alergię od nietolerancji histaminy?

Nietolerancję histaminy często nazywa się również pseudoalergią. Jednak w przeciwieństwie do alergii, podwyższenie poziomu histaminy przebiega bez udziału układu immunologicznego i produkcji przeciwciał. Testy alergiczne tego stanu nie rozpoznają i dają wynik ujemny. W celu potwierdzenia obecności nietolerancji, należy wykonać natomiast test na aktywność enzymu DAO z surowicy krwi.

Dieta antyhistaminowa

Dieta antyhistaminowa, charakteryzująca się działaniem przeciwzapalnym, ma za zadanie wykluczenie produktów zarówno tych z wysoką zawartością histaminy, jak i stymulujących jej wydzielanie w organizmie.

Osoba cierpiąca na nietolerancję histaminy powinna wystrzegać się przede wszystkim produktów przetworzonych i zawierających sztuczne barwniki oraz konserwanty, wędzonych wyrobów mięsnych, orzechów (nerkowca, włoskich), octu, serów dojrzewających, a także niektórych warzyw, do których należą: pomidory i jego przetwory np. ketchup czy koncentrat, awokado, kiszona kapusta, soja oraz szpinak. Wyeliminować z jadłospisu powinno się także niektóre owoce wśród których wymienia się: papaję, gruszki a także śliwki. Ryby wędzone i konserwowe również powinny zostać wyeliminowane z diety antyhistaminowej.

Do grupy niewskazanych przypraw natomiast zaliczają się: chili, anyż, goździki, cynamon, gałka muszkatołowa oraz curry. Wśród produktów niezalecanych znajdują się także te, które powodują wzmaganie produkcji histaminy. Należą do nich: owoce morza, czekolada, kakao, truskawki, banany, kiwi i cytrusy. Ponadto alkohol, czarna i zielona herbata oraz napoje energetyczne wykazują efekt blokujący działanie enzymu DAO, stąd też znajdują się na liście produktów zakazanych.

Co można jeść?

Jak łatwo dostrzec, histamina występuje w pokarmie dość powszechnie. Mimo sporej ilości ograniczeń, dieta antyhistaminowa nie jest wcale trudna do skomponowania. Niskie stężenie histaminy wykazują bowiem wszelkiego rodzaju zboża (za wyjątkiem pszenicy), które stanowią źródło wartościowego błonnika niezbędnego do zachowania prawidłowej pracy jelit czy jakże cennych dla zdrowia witamin i minerałów. W jadłospisie powinny się również znaleźć warzywa z pominięciem tych wymienionych powyżej. Całą resztę t.j.: bataty, ziemniaki, marchew, ogórki, cukinie czy buraki można bez obaw użyć do przygotowania koktajli oraz zup i sałatek. Wśród produktów bezpiecznych znajduje się także nabiał, czyli mleko, śmietana, twaróg oraz ser ricotta. Wszystkie owoce z pominięciem wcześniej wspomnianych, są jak najbardziej wskazane do włączenia w codzienne jadłospisy osoby cierpiącej na nietolerancję histaminy.

Dieta niskohistaminowa przyczynia się do ustąpienia lub zmniejszenia objawów towarzyszących przy braku tolerancji histaminy. Przy bardzo dokuczliwych problemach zdrowotnych, wskazana jest suplementacja tego enzymu (oczywiście po skonsultowaniu się z lekarzem).

Źródła:

1. http://www.alergiapokarmowa.pl/nietolerancja-histaminy-czy-to-rodzaj-alergii/
2. https://www.histamineintolerance.org.uk/about/the-food-diary/the-food-list/
3. https://wendybusse.com/histamine-in-food
4. Jarisch, R. (Ed.). (2014). Histamine Intolerance: histamine and seasickness. Springer.