W Polsce na początku roku 2024 aktywnie działało około 700 firm cateringowych [1]. Diety pudełkowe – inaczej catering dietetyczny – to coraz częściej wybierana przez Polaków forma posiłków. W popularnych serwisach i w mediach społecznościowych licznie udostępniane są „porównania smaku” i „testy” diet pudełkowych różnych marek. Temat słusznie budzi zainteresowanie, zważając na fakt, iż firmy cateringowe dostarczają codziennie łącznie około 220 000 paczek [1]. Jakie zalety i wady ma to rozwiązanie? Jakie rodzaje diet dostępne są w ofercie takich firm? Odpowiadamy w poniższym artykule.
Diety pudełkowe — podstawowe informacje
Czym jest dieta pudełkowa?
Dieta pudełkowa, inaczej catering dietetyczny, to forma gotowych do spożycia lub podgrzania posiłków przygotowywanych w formie paczek. Dostarczane są one do poszczególnych klientów każdego dnia. Z założenia są to posiłki zbilansowane, dostosowane do indywidualnych potrzeb na podstawie odpowiedniego doboru diety przez klienta. Powinny być smaczne, ale również — co odróżnia je od żywności wysokoprzetworzonej — zdrowe. Wszystko zależy rzecz jasna od wybranego rodzaju diety. Nie należy jednak mylić diet pudełkowych z popularnymi „gotowcami” dostępnymi w większości sklepów spożywczych.
Skąd bierze się jej popularność?
Do wzrostu popularności diet pudełkowych przyczyniła się między innymi pandemia koronawirusa. Innymi powodami może być chęć zadbania o zdrowe odżywianie, moda na korzystanie z cateringu promowana w mediach społecznościowych czy brak czasu na samodzielne gotowanie [1].
Z cateringu dietetycznego korzystają bardzo różne grupy społeczeństwa, na przykład młodzi dorośli, osoby zapracowane, czy nawet dzieci, dla których dietę pudełkową zamawiają rodzice [1].
Firmy cateringowe poza zapewnianiem przygotowania i dostaw posiłków oferują także inne usługi i udogodnienia. Jest to na przykład możliwość wyboru menu w ramach kilkunastu dostępnych w danym pakiecie opcji, konsultacje dietetyczne, wykluczenie z jadłospisu konkretnych produktów spożywczych, możliwość zamówienia „dnia próbnego” i rabaty na pierwsze zamówienie, kalkulatory wartości energetycznej diety, aplikacje do oceny posiłków i/lub składania oraz modyfikowania zamówień, rabaty przy zamówieniach długoterminowych/grupowych/dla dwojga, możliwość współpracy z miejscami pracy (dofinansowanie przez pracodawcę posiłków dla pracowników), torba termiczna na posiłki (za dopłatą), możliwość pomijania w zamówieniu dni świątecznych.
Zalety diet pudełkowych
1. Kontrola wartości energetycznej posiłków i ilości makroskładników
Możliwe jest precyzyjne określenie zawartości białka, tłuszczu i węglowodanów w diecie, a także wybór konkretnej wartości energetycznej zestawu. Zapotrzebowanie energetyczne oraz na makroskładniki różni się w zależności od wieku, płci, wzrostu, masy ciała, aktywności fizycznej, stanu fizjologicznego (na przykład ciąży) i jednostek chorobowych.
2. Wygoda i oszczędność czasu
Niewątpliwą zaletą jest brak konieczności poświęcania czasu na przygotowanie zdrowych posiłków. Oszczędza się również czas przeznaczony zwykle na robienie zakupów spożywczych czy samo planowanie swojego jadłospisu. Może to być dobre rozwiązanie dla osób, które mają wiele obowiązków lub z różnych innych przyczyn nie mogą samodzielnie przygotowywać posiłków.
3. Różnorodność i zbilansowane posiłki
Na rynku znajdziemy bardzo dużo rodzajów diet, na przykład jadłospisy wegetariańskie, wegańskie, bez laktozy, sportowe czy „biurowe”. Zróżnicowana jest również dostępna liczba posiłków. Z założenia dieta ma być zbilansowana pod kątem niezbędnych składników odżywczych. Co ciekawe, rośnie liczba osób decydujących się na diety częściowo lub całkowicie roślinne [1].
4. Motywacja i utrzymanie planu dietetycznego
Dieta opłacona z góry na kolejne dni może być motywacją do trzymania się założonych postanowień. Oprócz aspektu finansowego motywująca może być łatwość korzystania z takiego rozwiązania, ponieważ wszystkie czynności związane z przygotowaniem i dostarczeniem posiłków są po stronie firmy. Można uniknąć więc znużenia „gotowaniem z kartki” (występującym czasem podczas stosowania jadłospisów) i korzystać z dań, które w warunkach domowych mogłyby wymagać długiego przygotowania w wielu różnych naczyniach. Wszystko to może skutkować osiągnięciem zamierzonego celu, dotyczącego na przykład masy ciała.
5. Edukacja żywieniowa
Wybór racjonalnego wariantu diety pudełkowej daje szansę na dobry start do zdrowszego stylu życia. Możliwe jest przyzwyczajenie się do nowych smaków bez wkładania wysiłku w gotowanie (i ewentualnego wyrzucania nadmiaru pożywienia, które okazało się niesmaczne). Jest to również okazja do poznania nowych produktów i późniejszego wprowadzenia ich do samodzielnie przygotowywanych dań.
Wady korzystania z usług cateringu dietetycznego
1. Koszt
Główną wadą diet pudełkowych jest cena. Przewyższa ona koszt samodzielnego zakupu takich samych produktów w sklepie. Wysoki koszt wynika z faktu, że oprócz składników dań opłacić trzeba jeszcze pracę dietetyka, przygotowanie posiłków, transport surowców oraz paczek, a także same opakowania (w tym podatek od opakowań plastikowych). Koszt produktów potrzebnych do przygotowania dań stanowi zaledwie 25-30% ceny [1]. Co ciekawe, zmniejszenie wartości energetycznej nie zmniejsza proporcjonalnie cen zestawów.
2. Brak pełnej indywidualizacji
Pomimo możliwości wyboru menu (w droższych wariantach), wciąż istnieje ryzyko, że niektóre składniki dań nie przypadną nam do gustu. Może to być szczególnie problematyczne u osób z dużą wybiórczością pokarmową. Może się również okazać, że nie odpowiada nam udział posiłków słodkich w stosunku do wytrawnych i na odwrót. Oprócz tego nie zawsze możliwe jest całkowite wykluczenie wszystkich składników alergizujących lub powodujących nietolerancje. Należy na to zwracać szczególną uwagę w chorobach takich jak celiakia, gdzie nawet śladowe ilości glutenu są bardzo szkodliwe.
3. Wpływ na środowisko
Diety pudełkowe wiążą się z dużą liczbą plastikowych opakowań. Jest to bardzo niekorzystne dla środowiska naturalnego. Niektóre firmy proponują w ich miejsce pojemniki z pulpy celulozowej lub nawet szklane, jednak niewiele osób decyduje się z nich skorzystać [1]. Wynika to prawdopodobnie z ich wyższej ceny.
4. Ograniczenia kulturowe i społeczne
Dieta pudełkowa może być pewnego rodzaju ograniczeniem podczas spotkań towarzyskich. Spotykając się z kimś poza własnym domem czy też zapraszając gości do siebie, wyciągnięcie pudełka i jedzenie dania innego niż wszyscy może być niekomfortowe. W przypadku decyzji o zrezygnowaniu z danego posiłku na rzecz innego jedzenia pojawia się pytanie, co zrobić z „nadprogramowym” posiłkiem, jeśli następnego dnia otrzymamy kolejną dostawę. Podobna sytuacja może mieć miejsce podczas wyjścia do restauracji. Diety pudełkowe mogą też nie spełniać oczekiwań, jeśli dana osoba jest przyzwyczajona do specyficznej dla danego regionu kuchni tradycyjnej. Aby tego uniknąć, warto przejrzeć przykładowe menu przed zakupem konkretnego wariantu.
5. Jakość i świeżość
Decydując się na dietę pudełkową, nie mamy wpływu na to, jakiej jakości będą surowce (na przykład warzywa, mięso). Problematyczny jest również fakt, że niektóre firmy zamiast z przystosowanych do transportu aut z chłodziarką korzystają ze zwykłych samochodów osobowych. Niewątpliwie może to wpływać na świeżość dostarczanej żywności. Oprócz tego niektóre firmy cateringowe dostarczają posiłki na soboty lub niedziele dzień wcześniej, co również może oddziaływać na nią negatywnie.
Diety pudełkowe w praktyce
Przegląd oferty wybranych firm cateringowych
Niniejszy przegląd został opracowany na podstawie oferty 24 firm cateringowych w dniach 12-19.07.2024. Ceny dotyczą wariantu podstawowego bez możliwości wyboru menu lub zamian posiłków. W firmach, które oferują jedynie diety z wyborem menu, omówiono pakiet z najmniejszą liczbą posiłków do wyboru.
| RODZAJ DIETY (pod różnymi nazwami) | DOSTĘPNA WARTOŚĆ ENERGETYCZNA | DOSTĘPNA LICZBA POSIŁKÓW DZIENNIE | CENA ZA 1 DZIEŃ 2000 KCAL* *o ile nie wskazano inaczej | UWAGI |
| Dieta: standard, slim standard, klasyczna, zbilansowana, optimal, balance super smart, moja standardowa, smart | 850, 900, 1000, 1100, 1200, 1250, 1300, 1400, 1500, 1700, 1750, 1800, 2000, 2100, 2200, 2300, 2500, 2600, 2800, 3000, 3500, 4000, 4500, 5000 | 3-5 | 55-115,20 zł | w niektórych firmach istnieje możliwość zamawiania pojedynczych posiłków na określony okres, np. obiadu z deserem lub zupy i II dania niektóre diety standardowe mają wariant z rybami lub bez, jednak nie mają one osobnej nazwy |
| Dieta: comfort, tradycyjna, „Kuchnia Polska”, „jak u mamy”, classic, daily | 1000, 1200, 1250, 1300, 1500, 1700, 1750, 1800, 2000, 2100, 2500, 2600, 3000 lub warianty S (1600-1800), M (2200-2400), XL (2800-3000) | 3-5 | 69,99-84 zł; 63-73 zł za wariant M | często zawiera tradycyjne dania kuchni polskiej, takie jak kotlet schabowy, pierogi, naleśniki, podroby |
| Dieta: soft, łatwostrawna, lekkostrawna, light | 1000, 1200, 1250, 1500, 1750, 1800, 2000, 2500, 3000 | 5-6 | 68,90-88 zł | dostępne warianty zakładają rozkład energii z makroskładników: 20-34% tłuszczu, 40-60% węglowodanów, 15-27% białka tylko jeden producent wprost podaje zawartość błonnika <25 g |
| Dieta: śródziemnomorska, foodie | 1200, 1250, 1500, 1750, 1800, 2000, 2500 | 2-5 | 87,50-99,49 zł | proponowana struktura energetyczna to 15-20% białka, 30-40% białka, 45-55% węglowodanów bazuje na warzywach i owocach, orzechach, zdrowych tłuszczach, roślinach strączkowych, ziołach uwaga: nie każda dieta pod nazwą foodie ma w opisie informację o wzorowaniu na diecie śródziemnomorskiej, choć menu częściowo na to wskazuje |
| Dieta: DASH, Dash | 1250, 1500, 1750, 2000, 2500 | 5 | 90 zł | polecana w leczeniu nadciśnienia tętniczego |
| Dieta: fleksitariańska uwaga: myląca może być nazwa „flexi”, która oznacza elastyczność w wyborze posiłków, nie fleksitarianizm | 800, 1000, 1300, 1500, 1800, 2000, 2200, 2500, 3000, 3500 | 3, 5 | 79-87 zł | dieta ograniczająca mięso, jednak niewykluczająca go całkowicie firmy proponują na przykład 2 posiłki z mięsem tygodniowo |
| Dieta: slim no fish, no fish, bez ryb | 1000, 1200, 1500, 1800, 2000, 2100, 2500, 2600, 3000, 3500 | 3-6 | 65-83,50 zł | eliminuje ryby i owoce morza zawiera mięso i inne produkty odzwierzęce |
| Dieta: vege+fish, wege+fish, wege+ryby, wege z rybami, pesco, peskatariańska | 1000, 1200, 1250, 1300, 1500, 1700, 1750, 1800, 2000, 2100, 2200, 2500, 2600, 3000, 3500, 4000, 4500, 5000 | 3-5 | 62-94 zł | eliminuje mięso zawiera ryby, owoce morza i inne produkty odzwierzęce |
| Dieta: vege, wege, wegetariańska, vegetarian, slim wege, odchudzanie wege, redukcyjna wege, wega, smart wege, veggy | 800, 900, 1000, 1100, 1200, 1250, 1300, 1400, 1500, 1700, 1750, 1800, 2000, 2100, 2200, 2500, 2600, 3000, 3500, 4000, 4500, 5000 | 3-6 | 55-120 zł | bez mięsa, owoców morza i ryb w niektórych firmach istnieje możliwość zamawiania pojedynczych posiłków na określony okres, np. obiadu z deserem lub zupy i II dania uwaga na zawartość białka – dostępne są wartości około 12%, jak i 30% |
| Dieta: wegan, vegan, wegańska, 100% vegan | 800, 1000, 1200, 1250, 1300, 1500, 1700, 1750, 1800, 2000, 2500, 3000 | 3-5 | 79-90 zł | bez produktów pochodzenia zwierzęcego wymaga suplementacji witaminami B12 i D |
| Dieta: IF vegan, wegański post przerywany | 1250, 1500, 1750, 2000 | 3+sok | 81 zł | jak każdy post przerywany opiera się o zasadę „okna żywieniowego” |
| Dieta: IF (post przerywany), intermittent fasting | 1000, 1100, 1200, 1250, 1300, 1400, 1500, 1700, 1750, 1800, 2000, 2500 | 3 (+ew. „shot” witaminowy) | 56-85 zł | aby dieta była postem przerywanym, należy samodzielnie zadbać o porę spożywania posiłków niektóre diety nie mają tego w nazwie, ale są oparte o niski indeks glikemiczny |
| Dieta: fit & slim, odchudzająca, redukcyjna, fit, balance fit | 800, 1000, 1200, 1250, 1300, 1500, 1700, 1750, 1800, 2000, 2200, 2500, 3000, 3500, 4000, 4500, 5000 | 3-5 | 64-95 zł | to, czy dieta będzie dietą redukcyjną, zależy od jej wartości energetycznej, a nie samego doboru produktów uznawanych za korzystne dla zdrowia niektóre warianty zawierają 40-42% węglowodanów i 39% tłuszczu, co z jednej strony mogłoby zwiększać odczucie sytości, z drugiej jednak posiłki mogą być przez to mniejsze objętościowo; optymalna zawartość tłuszczu to 25-30% niektóre firmy stosują w niej zasady diety łatwostrawnej, co nie sprzyja odczuciu sytości (np. zastąpienie kasz grubych drobnymi itp.) i jest zbędne (np. brak warzyw cebulowych, roślin strączkowych) istnieje dieta pod nazwą „dobry start”, która ma być wprowadzeniem do zdrowszego sposobu odżywiania (oparta jest o filozofię jednej ze znanych trenerek personalnych) oraz „wyzwanie wojownika”, która jest jej drugim etapem |
| Dieta: FODMAP, low-FODMAP | 1200, 1250, 1500, 1750, 1800, 2000, 2200, 2500, 3000 | 4-5 | 72,90-126,40 zł | wyklucza się produkty high-FODMAP (nabiał z laktozą, pszenicę, żyto, jęczmień, rośliny strączkowe, część owoców i warzyw) większość firm deklaruje zgodność z wytycznymi Monash University dedykowana dla osób z IBS (zespołem jelita drażliwego) lub SIBO (zespołem rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego) |
| Dieta: bez nabiału | 1000, 1200, 1500, 1700, 2000, 2500 | 3-5 | 85 zł | nie zawiera żadnego mleka pochodzenia zwierzęcego oraz jego przetworów |
| Dieta: o bardzo niskiej zawartości laktozy, bez laktozy, lactose free, no lactose | 1000, 1200, 1300, 1500, 1700, 1800, 2000, 2500, 3000 | 5 | 69-94 zł | zawiera nabiał bez laktozy oraz roślinne zamienniki nabiału nie jest to dieta dla osób z alergią na białka mleka w niektórych dietach stosowane jest zwykłe mleko owcze, bawole czy kozie (niepozbawione laktozy), co jest sprzeczne z nazwą diety |
| Dieta: o bardzo niskiej zawartości glutenu, „niski gluten” | 1000, 1200, 1500, 1700, 1800, 2000, 2500 | 3-5 | 69-85 zł | nie zawiera produktów, które są naturalnym źródłem glutenu może zawierać jego śladowe ilości i nie nadaje się dla osób z celiakią |
| Dieta: o bardzo niskiej zawartości laktozy i glutenu, „niski gluten i laktoza”, less gluten and lactose | 1000, 1200, 1500, 1700, 1800, 2000, 2100, 2200, 2500, 2600, 3000 | 3-5 | 69-85,5 zł | połączenie dwóch powyższych jedna firma oferuje dietę „senso”, która jest dodatkowo niskowęglowodanowa, łatwostrawna, z niskim IG |
| Dieta: no lactose & low gluten, bez laktozy i o niskiej zawartości glutenu | 1200, 1500, 1800, 2000, 2500, 3000 | 5 | 86,50-91 zł | dieta nie nadaje się dla osób z celiakią |
| Dieta: bez glutenu, gluten free | 1200, 1500, 1800, 2000, 2500 | 5 | 86,50 zł | producent nie zapewnia, że dieta nadaje się dla osób z celiakią |
| Dieta: lactose & gluten free, bez glutenu i laktozy (lub bez glutenu i nabiału pod nazwą natural), no gluten & no lactose, light LG&DF (lekka o niskiej zawartości glutenu i bez nabiału) | 1000, 1200, 1250, 1300, 1500, 1700, 1750, 1800, 2000, 2200, 2500, 3000 | 5 | 83-126,40 zł | część firm mimo użycia słowa „bez” w nazwie, w opisie nazywa dietę niskoglutenową żaden producent nie pisze wprost, że dieta nadaje się dla osób z celiakią – należy więc zawsze skontaktować się z firmą w celu ustalenia, czy dieta może być stosowana przez takiego pacjenta niektóre warianty są bez mięsa, ale zawierają ryby |
| Dieta: lactose & gluten free IF, post przerywany bez glutenu i laktozy | 1250, 1500, 1750, 2000 | 3+sok | 82 zł | jak wyżej |
| Dieta: IF z niskim IG, post przerywany z niskim indeksem glikemicznym | 1100, 1400,1800, 2000 | 3 | 60 zł | zawiera 36% węglowodanów aby dieta miała niski IG, nie trzeba tak znacznie ograniczać ilości węglowodanów |
| Dieta: diabetic & low sugar, z niskim IG (indeksem glikemicznym) i/lub bez cukru, less sugar, slim low IG, low IG, niski IG, dieta niski ładunek glikemiczny (ŁG) | 800, 1000, 1200, 1250, 1300, 1500, 1700, 1750, 1800, 2000, 2200, 2500, 3000, 3500, 4000, 4500, 5000 | 3-5 | 61-126,40 zł | 27-55% węglowodanów osobom z cukrzycą zaleca się udział energii z węglowodanów na poziomie 45%, niższe wartości mogą być stosowane tylko okresowo i tylko w określonych sytuacjach [2] należy odróżniać ładunek i indeks glikemiczny wiele diet z niskim IG bez potrzeby ma bardzo małą zawartość węglowodanów, dieta o niskim ŁG także nie musi ich restrykcyjnie ograniczać |
| Dieta: low IG vege, slim low IG wege, „wegetariańska niski indeks glikemiczny” | 1000, 1200, 1250, 1500, 1750, 1800, 2000, 2200, 2500, 3000 | 5 | 67-84 zł | dieta z niskim IG, z której wykluczono mięso, ryby i owoce morza |
| Dieta: slim low IG wege+fish, niski IG wege z rybami | 1200, 1500, 1800, 2000, 2200, 2500 | 5 | 69-92,40 zł | dieta z niskim IG, z której wykluczono mięso, ale zawiera ryby |
| Dieta: „hypo Hashimoto”, dieta Hashimoto, dieta „zdrowa tarczyca” | 1000, 1200, 1500, 1700, 1800, 2000, 2200, 2500, 3000 | 5 | 72,90-92 zł | bez soi, glutenu, laktozy lub nabiału ogółem, czasem również bez warzyw psiankowatych (pomidor, bakłażan, papryka, ziemniak) zasadne jest stosowanie roślin strączkowych czy kapustnych z umiarem, jednak inne stosowane zasady (wymienione powyżej) nie mają solidnych podstaw naukowych [3] niektóre warianty mają niski ładunek glikemiczny, co jest korzystne |
| Linia „Zdrowie”, dieta „wzmocnienie odporności” | 1200, 1250, 1500, 1750, 1800, 2000, 2500 | 5 | 83-87,50 zł | dostępne warianty: dla seniora, na refluks żołądkowo-przełykowy, na wątrobę, na wrzody, na miażdżycę, na nadciśnienie, na serce, na odporność |
| Dieta: antyzapalna, przeciwzapalna, „glow up” | 1000, 1250, 1500, 1700, 1750, 2000, 2500 | 3-5 | 91-99,49 zł | zaletą jest niski IG i brak produktów przetworzonych oraz dodatku cukru zbędne jest całkowite wykluczanie glutenu, nabiału czy roślin strączkowych, a czasem ma to miejsce podobnie nieuzasadniona jest struktura energetyczna (np. 34% węglowodanów, 24% białka, 41% tłuszczu) odbiegająca choćby od zasad diety śródziemnomorskiej, która ma najlepiej udowodnione właściwości przeciwzapalne |
| Dieta: low carb, reduced carb, niskowęglowodanowa, „insulinooporność” | 1000, 1200, 1300, 1500, 1800, 2000, 2100, 2200, 2500, 2600, 2800, 3000, 3100, 3500, 4000, 4500, 5000 | 3-5 | 62-126,40 zł | białko 16-30%, tłuszcz 35-65%, węglowodany 10-45% wartości energetycznej insulinooporność nie wymaga restrykcyjnego ograniczenia węglowodanów (co robi część firm) – ważna jest ich jakość |
| Dieta: keto, ketogeniczna, białkowo-tłuszczowa | 800, 1000, 1200, 1250, 1300, 1500, 1700, 1750, 1800, 2000, 2100, 2200, 2500, 2600, 3000, 3100, 3500, 4000, 4500, 5000 | 3-4 | 61-96 zł | zazwyczaj proponowane jest 4-10% węglowodanów, 70-90% tłuszczu, 15-21% białka zdarzają się warianty 15-18% węglowodanów, 58-60% tłuszczu, 25-30% białka, które wciąż nazywane są „keto” niektórzy producenci słusznie wymieniają przeciwwskazania i ostrzegają przed odwodnieniem i niedoborami sodu, potasu, magnezu (i podkreślają konieczność samodzielnego ich uzupełniania) nie wszystkie firmy podają ilość makroskładników i przeciwwskazania do stosowania diety dieta ketogenna służy do leczenia epilepsji opornej na leki (co wymaga powtarzalnego rozkładu makroskładników bez odchyleń) i często jest bezzasadnie stosowana przez osoby zdrowe ze względu na panującą modę |
| Dieta: keto wege+fish, keto wegetariańska z rybą | 1500, 2200, 3000 | 3 | 72 zł za 2200 kcal | zarówno przy tej, jak i powyższej diecie, producenci ostrzegają przed samowolnym stosowaniem ich przez osoby z cukrzycą typu 1 lub 2, zwłaszcza przy stosowaniu niektórych grup leków |
| Dieta: keto IF (keto intermittent fasting – post przerywany) | 1500, 1800, 2000, 2200, 2500 | 3 | 85 zł; w firmie bez opcji 2000 kcal 72 zł za 2200 kcal | dostępny wariant obejmuje 5% węglowodanów, 20% białka, 75% tłuszczu |
| Dieta: paleo, paleolityczna | 1500, 2000, 2500, 3000 | 3-5 | 89 zł | producenci eliminują gluten, nabiał, rośliny strączkowe, oleje roślinne poza kokosowym i oliwą dostępny wariant obejmuje 34% białka, 19% węglowodanów, 45% tłuszczu |
| Dieta: SIRT, sirtfood, sirtuinowa | Etap 1: 900-1000, etap 2: 1100-1500, etap 3: 1250-2000. | 4-5 (w tym koktajle oraz posiłki SIRT) | 82,95-107,20 zł zależnie od etapu | dieta ma na celu aktywować białka, jakimi są sirtuiny o ile produkty użyte w tej diecie nie budzą większych zastrzeżeń, niska wartość energetyczna może okazać się szkodliwa przebieg: stopniowo przechodzi się z trzech koktajli i jednego posiłku do trzech posiłków, przekąski i koktajlu dieta zawiera 20% tłuszczu, co może być ilością niewystarczającą (zwłaszcza dla kobiet) |
| Dieta: post, post leczniczy dr Dąbrowskiej, dieta wprowadzająca i wyprowadzająca | 700; 1000, 1200, 1500 (wprowadzająca i wyprowadzająca) | nie podano | 74-83 zł | nie jest to dieta zbilansowana niepolecana do długotrwałego stosowania |
| Dieta detoks sokowy, My Detox, My Clearing, zestaw sokowy, detoks (etap 1 lub 2), dieta sokowa, detox sokowo-koktajlowy, dieta „jem pomidory” | Jeden sok 350-400 ml to 50-278 kcal. Dostępne są też warianty o określonej wartości energetycznej: 1000, 1200, 1400, 1500, 1600, 1800, 1900, 2000, 2200, 2500. | 3-9 | 63-120 zł za dzień (około 1000 kcal) Za wariant 1900-2000 kcal: 69-109,20 zł | nie jest zbilansowana ani polecana do długotrwałego stosowania niektóre oferty, zamiast na sokach, opierają się na wegańskich zupach (lub częściowo posiłkach stałych) lub koktajlach z dodatkiem nabiału/zbóż jeden wariant proponuje część posiłków w normalnej postaci, a część w formie soków i koktajli |
| Dieta: sport, sport protein, sport carbo, sportowa, „Facet na Maxa”, „active”, „active pro”, „super active”, „pro active” | 800, 1000, 1200, 1250, 1300, 1400, 1500, 1750, 1800, 2000, 2100, 2200, 2500, 2600, 3000, 3100, 3500, 4000, 4500, 5000 | 3-7 | 61-105 zł | często w zestawie znajduje się shake proteinowy jako posiłek potreningowy energia pochodzi w 16-35% białka (w zwykłej diecie „sport” lub wariancie „protein”) 18% energii z białka i 52% z węglowodanów występuje w wariancie „carbo” istnieje możliwość zamówienia pojedynczych posiłków (np. pod nazwą gain) uwaga: niektóre diety zawierają 20% tłuszczu, co może być ilością zbyt małą zwłaszcza dla kobiet niektóre warianty są niskoglutenowe |
| Dieta: „no sweets” | 1200, 1500, 1800, 2000, 2500, 3000, 3500 | 5 | 73 zł | dieta stworzona z myślą o sportowcach nie zawiera posiłków słodkich, a jedynie wytrawne rozkład energii z makroskładników: 25% białka, 35% tłuszczu, 40% węglowodanów |
| Dieta: dla kobiet w ciąży, „fit mammy”, mama | 800, 1000, 1300, 1500, 1700, 1750, 1800, 2000, 2250, 2500, 3000 | 3-5 | 78-90 zł | dla kobiet w ciąży i/lub podczas laktacji niektóre firmy eliminują surowe mięso i ryby, niepasteryzowane produkty mleczne, surowe jaja oraz ostre i drażniące przyprawy inne firmy nie podają takiego opisu |
| Dieta: „płodność” | 1500, 1800, 2000, 2200, 2500 | 5+ „shot” | 117 zł | udział energii z makroskładników: 24% białka, 32% węglowodanów, 43% tłuszczu nie jest to model diety śródziemnomorskiej, najczęściej polecanej we wspieraniu płodności same produkty wykorzystane w przykładowym menu nie wzbudzają większych zastrzeżeń |
| Dieta: „junior” | rozmiar XS (1100-1200), S (1400-1500), M (1700-1800), L (2100-2200) | 4 | 63 zł za wariant L | pozbawiona ostrych przypraw z założenia opiera się na produktach zdrowych, a słodycze są „domowe” – np. naleśniki, racuchy, koktajle |
| Dieta: „summer vibes” | 1500 | 3 + napój | 56,90 zł za 1500 kcal | posiłki do spożycia na zimno przygotowana z myślą o osobach, które nie mają apetytu w gorące dni |
| Dieta: „made by chef” | 1500, 2000, 2500 | 5 | 83,90 zł | producent deklaruje jakość posiłków porównywalną z daniami z restauracji |
| Dieta: office box standard, pakiet office, office, lunch box, dieta biurowa „Szybka Dama”, home office | 800, 900, 1000, 1100, 1200, 1250, 1300, 1350, 1500, 1800, 2000, 2500, 3000, 3500, 4000 lub 1100-1400 (rozmiar M) i 1400-1700 (rozmiar XL) | 3 | 56-102,40 zł | wiele firm oferuje diety typu office box jako wariant innych diet zawierający 3 posiłki |
| Dieta: office box vege, pakiet office wege, office wege, lunch box wege | 800, 900, 1000, 1100, 1200, 1250, 1300, 1350, 1500, 1800 lub 1100-1400 (rozmiar M) i 1400-1700 (rozmiar XL) | 3 | 66-69 zł za 1500 kcal, 56 zł za 1400-1700 kcal (XL) | bez mięsa, ryb i owoców morza są również dostępne warianty z rybami bez mięsa |
| Dieta: economy box, ekonomiczna | 1000, 1200, 1500, 1900, 2200 | 4 | 64 zł za 1900 kcal | niektóre opcje umożliwiają częściowe ograniczenie ilości mięsa lub całkowite jego wykluczenie (dieta ekonomiczna wege) |
Uwaga 1. Ceny dotyczą jednego zwykłego (nie próbnego) dnia diety z dostawą przy wyborze najmniejszej możliwej liczbie dni (różniącej się zależnie od firmy). Ceny w przeliczeniu na dobę przy wyborze coraz dłuższych pakietów ulegały obniżeniu w stosunku do wartości podanych w tabeli.
Uwaga 2. Wśród wariantów diet obejmujących samodzielny wybór menu znaleźć można diety wegetariańskie, niskowęglowodanowe, redukcyjne, SIRT, bez laktozy i/lub o obniżonej zawartości glutenu i inne. Wybrać można dostawę 3 lub 5 posiłków dziennie o bardzo zróżnicowanej wartości energetycznej zależnej od wybranego wariantu.
Uwaga 3. Wśród pakietów bez opcji wyboru menu czasem przy 3-4 posiłkach zestaw stanowi odpowiedni procent wybranego zapotrzebowania, nie wypełniając go w całości (co wiąże się z niższą ceną).
Opinie i doświadczenia użytkowników
Firmy, których ofertę przedstawiono w powyższej tabeli, w dniach 18-19.07.2024 miały oceny w zakresie 3,00-5,00/5 na portalach dietly.pl, cateromarket.pl, cateringi-dietetyczne.pl oraz w opiniach Google.
Konsumenci przy ocenie zwracają uwagę na aspekty pozytywne, takie jak:
- odpowiednie porcje, brak odczucia głodu, brak ochoty na podjadanie
- dobry sposób przyprawienia dań i ogólny smak
- różnorodność i ciekawe dania, stałe rozszerzanie bazy przepisów, możliwość wyboru dań z szerokiej oferty
- bezproblemowa i cicha dostawa, powiadomienia sms o zrealizowanej dostawie, punktualne dostawy
- jakość składników, świeżość, stosunek jakości do ceny, atrakcyjne w stosunku do konkurencji ceny
- szczelność opakowań, estetyczny wygląd dań
- miła obsługa, pomoc w doborze diety, bezproblemowy zwrot pieniędzy przy pomyłce firmy, dobry kontakt z firmą
- dostępność rabatów i programów lojalnościowych
- duża ilość warzyw
- dostępność aplikacji do wyboru dań z przypomnieniem o spożyciu posiłku, aplikacje z pełnymi składami dań
- możliwość wstrzymania dostaw lub ich przełożenia na kolejne dni
- opcja dostawy w wieczór poprzedzający zamiast nad ranem, opcja zmiany adresu dostawy
- osiągnięcie zamierzonej masy ciała lub celów treningowych przy dobrze dobranej wartości energetycznej i rodzaju diety
- wygoda związana z brakiem gotowania/sprzątania/planowania i oszczędnością czasu
- odpowiednia liczba posiłków słodkich w stosunku do wytrawnych
- możliwość wykluczenia określonych składników z diety
- opcja wyboru opakowań ekologicznych
- dobra kontrola glikemii po odpowiednim doborze diety
- wybór lokalnych surowców, wykorzystywanie sezonowości produktów
- dania bezmięsne w piątki
- brak całkowitego wykluczenia słodyczy w dietach odchudzających
- motywacja do zdrowego odżywiania z powodu smacznych posiłków, motywacja do jedzenia regularnego.
Do negatywnych aspektów diet pudełkowych opisanych w opiniach należały:
- dania mięsne w piątek (w niektórych grupach społecznych), zbyt duża liczba obiadów z mięsem w opcjach standardowych
- problemy z działaniem kodów rabatowych
- opóźnienia dostaw, pozostawianie paczek pod drzwiami do klatki, brak dostaw mimo zapłaty z powodu błędu
- pory dostaw niezgodne z deklarowanymi, duże zróżnicowanie godzin dostaw do tej samej osoby
- ryzyko kradzieży paczek z klatek schodowych przy dostawach nocnych i wczesnoporannych
- pomyłki kurierów (dzwonienie domofonem do sąsiadów) i ich głośne zachowanie podczas dostaw nocnych
- zły smak i zbyt mała/duża ilość przypraw, brak estetyki posiłków
- nieodpowiedni stosunek ceny do jakości
- brak odczucia sytości (małe porcje o dużej wartości energetycznej)
- mylenie rodzaju dostarczonej diety, niekompletne lub uszkodzone zamówienie, otrzymanie dań niezgodnych z przedstawionym na stronie firmy menu
- plastikowe opakowania niewspółmiernie duże do porcji, nieszczelne opakowania
- zwiędnięte warzywa i pleśń, piasek, skorupki jajek, włosy lub nawet owady w jedzeniu, przypadki zatruć pokarmowych, brak wkładów chłodzących w paczkach
- niezaangażowana obsługa infolinii
- bezskuteczne prośby o zmianę godziny/miejsca dostawy
- konieczność samodzielnego „składania” posiłków z dostarczonych składników (np. burgera)
- zbyt duża ilość pieczywa/kaszy/ryżu w stosunku do dodatków i sosów
- mała różnorodność potraw (zwłaszcza w dietach eliminacyjnych)
- niedogotowywanie/rozgotowywanie makaronu/kasz/ryżu, czerstwe pieczywo
- problemy techniczne z aplikacją do zgłaszania reklamacji
- pojawianie się w diecie produktów niezgodnych z założeniami (np. papryki w diecie łatwostrawnej, produktów z laktozą w bezlaktozowej)
- brak opisów dań (nawet w przypadkach diet wykluczających alergeny), pominięcie wskazania alergenu (przypadki reakcji alergicznych)
- zła jakość mięsa i niedokładne oczyszczenie z chrząstek/innych fragmentów
- problemy z otwieraniem paczek bez użycia noża
- zbyt mała ilość warzyw, za duża ilość tofu w dietach wege, zbyt duża ilość używanego cukru
- brak możliwości zmian dotyczących tylko jednej diety przy zamówieniu dwóch przez jedną osobę
- problemy z odzyskaniem pieniędzy mimo anulowania zamówienia lub z powodu błędów w aplikacji
- zbyt mała ilość białka w stosunku do deklarowanych w opisie diety wartości, brak zgodności między składem posiłków i deklarowaną zawartością np. białka
- takie samo menu na piątek i sobotę
- wysyłanie treści marketingowych mimo braku zgody
- płatność za dwie jednoczesne dostawy pod jeden adres jak za dwie osobne
- przypadki zakalców przy posiłkach w postaci ciast.
Rola dietetyka w wyborze diety pudełkowej
Dietetyk może być dla pacjenta świetnym wsparciem w wyborze diety pudełkowej. Po pierwsze, potrafi on racjonalnie ocenić zapotrzebowanie energetyczne oraz na makroskładniki pokarmowe. Umie również wskazać rodzaj diety odpowiedni dla danej osoby i wspólnie z nią przeanalizować jej skład. Jeśli pacjent korzysta już z cateringu dietetycznego, dietetyk może pomóc w ocenie zasadności i efektów stosowania danego wariantu.
Rolą dietetyka jest również edukowanie pacjentów w zakresie przeciwwskazań lub braku wskazań do stosowania danej diety. Dla przykładu osobom bez celiakii i nietolerancji glutenu należy wytłumaczyć, że nie jest on niczym szkodliwym, a po prostu białkiem zbóż. Pacjentom bez alergii i nietolerancji nie należy polecać diet eliminacyjnych. Osobom z niektórymi chorobami nerek odradzić trzeba diety sportowe ze względu na dużą zawartość białka. Diety „cud” jak posty i detoksy również mogą mieć konsekwencje szkodliwe i to dla ogółu społeczeństwa, o czym należy poinformować każdą osobę rozważającą ich stosowanie. Pacjentom należy również odradzać diety bardzo ubogoenergetyczne. Można zasugerować je na przykład jako uzupełnienie do posiłków szykowanych w ciągu dnia samodzielnie.
Całkowite spożycie energii prawie zawsze powinno przekraczać poziom podstawowej przemiany materii (PPM). Osobom z cukrzycą i insulinoopornością należy przedstawić zalecenia Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, aby uzasadnić brak konieczności niemal zupełnego wykluczania węglowodanów z diety [2]. Pacjentom z chorobami tarczycy należy zaś wskazać racjonalne warianty „diet dla zdrowej tarczycy”, w których nie stosuje się zbędnych wykluczeń produktów. Należy także tłumaczyć, że dieta z niskim indeksem lub ładunkiem glikemicznym nie musi być dietą ubogowęglowodanową i że ich rekomendowane dzienne spożycie wśród osób zdrowych to 45-65% wartości energetycznej [4]. Pacjentom z IBS trzeba uświadamiać, że dieta low-FODMAP jest przejściowym, nie stałym sposobem żywienia.
Z pewnością należy podejść do zapracowanego stylu życia lub braku możliwości samodzielnego gotowania z wyrozumiałością. Warto wziąć pod uwagę, że wiele osób nie lubi lub nie umie gotować posiłków skomplikowanych lub czasochłonnych. W informowaniu o zaletach i wadach diet pudełkowych należy zachować obiektywizm i szanować potrzeby oraz decyzje pacjenta, pomagając mu wybrać najlepszą możliwą opcję gotowych diet lub wspierać chęć samodzielnego gotowania. Warto nie polecać diet konkretnej firmy, a zrobić razem z pacjentem ich przegląd i zdecydować na podstawie opisów konkretnych wariantów. Przy chęci samodzielnego gotowania warto wskazać na możliwości takie jak wcześniejsze planowanie posiłków, robienie zakupów raz w tygodniu, gotowanie z wyprzedzeniem lub na 2-3 dni, możliwość dostawy zakupów spożywczych do domu.
Podsumowanie
Diety pudełkowe mają wiele zalet i wad. Ich popularność wzrosła szczególnie w okresie pandemii koronawirusa. Na rynku istnieje ponad 700 cateringów dietetycznych. Ofertę 24 firm omówiono w niniejszym artykule. Z pewnością przed decyzją o wybraniu konkretnego wariantu warto skonsultować się z wykształconym dietetykiem. Jego rolą powinna być ocena rozważanych opcji i obiektywne wskazanie zalet i wad decyzji o korzystaniu z diet pudełkowych. Przy chęci samodzielnego gotowania przez pacjenta warto wskazać mu rozwiązania, które usprawnią tę czynność i pozwolą na oszczędność czasu.
Bibliografia:
- Wywiad z właścicielem jednej z firm cateringowych: https://radio.opole.pl/607,485,firm-cateringowych-w-polsce-jest-ok-700-i-dostar
- Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2024 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego: https://ptdiab.pl/zalecenia-ptd/zalecania-aktywni-czlonkowie-2024
- Krzemińska Anna, AZT typu Hashimoto – profilaktyka żywieniowa i wsparcie dietą w chorobie, część 2, dostęp: 28.07.2024
- Przygoda, B., Jarosz, M., Sajór, I. (2020). Węglowodany. W: M. Jarosz, E. Rychlik, K. Stoś, J. Charzewska (red.), Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie (s. 134-147). Warszawa: Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny.
Przegląd i opinie dotyczą firm Maczfit, Body Chief, Diety od Brokuła, Pomelo, Dieta Pirata, Wysmakowani, Mój Catering, Tajm, Torba Smaku, Fit Micha, Paczka Smaku, Smart Diet, Ach Catering, Rukola, Fit-Catering, Fit Meal, Fit Dieta, MaragoFit, Activ Box, NutritionPro, Kuchnia Vikinga, Super Menu, Dieta Pomidor, Nice to fit you.
