Karob (Ceratonia siliqua) jest rośliną zimozieloną, uprawianą od wieków w rejonie basenu Morza Śródziemnego, rosnącą również dziko. Inne jego nazwy to szarańczyn strąkowy lub ceratonia. Posiada owoce w postaci strąków, w środku których znajdują się nasiona. Oba składniki owoców wykorzystywane są w przemyśle spożywczym, gdzie możemy wyróżnić:
- melasę karobową – otrzymywaną ze strąków szarańczynu, mogącą stanowić substytut miodu, polew, czy syropów;
- proszek karobowy – pozyskiwany ze strąków, bez nasion (nie mylić z mączką z chleba świętojańskiego); posiada brązową barwę i czekoladowy zapach, a w smaku przypomina słodzone kakao;
- mączkę z chlebka świętojańskiego – pozyskiwaną z samych nasion Karobu, ma barwę biało-żółtą; w przemyśle stosowana jako zagęstnik i stabilizator (pod oznaczeniem E410 lub jako guma karobowa);
- strąki – sprzedawane w niezmienionej formie, można je spożywać na surowo, jako przekąskę (niektórzy podają, że owoc trzeba żuć przez dłuższą chwilę, aby poczuć słodki smak).
Skład karobu
Makroskładniki
Głównym składnikiem karobu są węglowodany, a zwłaszcza sacharoza(ok. 30 g/100 g proszku), mniej znajdziemy tam fruktozy (ok. 6 g) i glukozy(ok. 5 g). Błonnik może stanowić 27-50% całego produktu. Niewiele natomiast znajdziemy w karobie tłuszczu (ok. 1 g) i białka (ok. 3 g).
Składniki mineralne
Jeśli chodzi o składniki mineralne, w największej ilości zawiera wapń i potas (odpowiednio 3 i 1 g/100 g), nieco mniej magnezu i żelaza (60 i 3 mg), a także śladowe ilości sodu, niklu, manganu, miedzi i innych.
Związki przeciwutleniające
Największe zainteresowanie wzbudza jednak zawartość związków przeciwutleniających (nawet do 18% masowych), takich jak flawan-3-ole, katechina, epikatechina, epigallokatechina, kwas galusowy, gallusan epigallokatechiny i wiele innych.
Właściwości prozdrowotne karobu
Działanie antyoksydacyjne
Liczne polifenole znajdujące się w owocach rośliny wykazują silne działanie przeciwutleniające. Potwierdzają to badania, w których ekstrakty ze strąków podwyższały stężenie dysmutazy ponadtlenkowej (SOD), zmniejszały peroksydację lipidów, a nawet ograniczały niekorzystne zmiany indukowane podażą alkoholu. W badaniu, mającym sprawdzić potencjalne korzyści ze wzbogacania makaronu mączką karobową, wykazano, iż dodatek tego składnika w ilości 1-5% dwukrotnie zwiększa ilość fenoli i osiemnastokrotnie wzmacnia właściwości antyoksydacyjne.
Czyni to karob obiecującym składnikiem funkcjonalnym. W testach na szczurach z kolei, podaż karobu znacznie poprawiała zdolności organizmu do radzenia sobie z reaktywnymi formami tlenu.
Działanie przeciwbiegunkowe i przeciwzaparciowe
Mieszkańcy Turcji od wieków stosują karob w medycynienaturalnej, ze względu na jego właściwości łagodzące biegunki. Przeprowadzonowiele badań, w tym także na dzieciach (od 12 m.ż. do 4 lat), które wykazały znaczne skrócenie czasu trwania biegunki od 8 do nawet 130 godzin, przy dodatku proszku karobowego do mleka w ilości 5%.
Może za tym stać działanie detoksykacyjne karobu. Dodatkowo owoce szarańczynu wykazują właściwości antybakteryjne, co jest nie bez znaczenia przy biegunkach bakteryjnych i innych schorzeniach przewodu pokarmowego. Ekstrakt przygotowany na wodzie skutecznie radził sobie z bakteriami E.coli, S.aureus, P.aeruginosa, S.typhimirium i E.faecalis.
Z drugiej strony karob jest także źródłem błonnika, który będzie przeciwdziałał zaparciom i zwiększał uczucie sytości na dłużej. Włókno pokarmowe może także przeciwdziałać nowotworom jelita grubego.
Wpływ na układ sercowo-naczyniowy
Wspomniany już błonnik, a zwłaszcza jego frakcje rozpuszczalne w wodzie przyczyniają się do wiązania i usuwania z organizmu cholesterolu, przez co zmniejszają jego stężenie i działają ochronnie na naczynia i serce. Liczne polifenole będą dodatkowo hamować niekorzystne działanie związków prozapalnych i utleniających, a tym samym przeciwdziałać zmianom aterogennym i uszkodzeniom wolnorodnikowym.
Działanie przeciwzapalne a choroby przewodu pokarmowego
Wodny ekstrakt ze strąków ceratonii hamuje powstawaniecytokin i związków prozapalnych, takich jak IL-1-beta, TNF-alfa, którepowstają między innymi w zapaleniach jelit i przy chorobie wrzodowej żołądka, w związku z czym karob może łagodzić stan chorobowy.
W innej publikacji ekstrakt z owoców szarańczynu wpływał na regresję zmian wywołanych w śluzówce jelita przez nadmierną podaż alkoholu. Jest jednak jedno ale – badania były prowadzone na szczurach, w związku z czym nie mamy pewności, czy podobne działanie ma miejsce u ludzi.
Wpływ na gospodarkę węglowodanową
Redukcja poposiłkowego stężenia glukozy u chorych na cukrzycę typu II jest jednym z ważniejszych celów, a pomóc w tym ma hamowanie aktywności enzymów: alfa-glukozydazy i alfa-amylazy. Takie działanie wykazuje ekstrakt zarówno z liści jak i z owoców szarańczynu.
Ponadto uważa się, że pomocne w leczeniu cukrzycy są flawonoidy i gallotaniny, które to znajdują się m.in. w karobie. Istnieją także doniesienia, że związki zawarte w niedojrzałych strąkach rośliny hamują wchłanianie glukozy w przewodzie pokarmowym, a u szczurów zaobserwowano zmniejszenie glikemii i poprawę innych wskaźników biochemicznych.
Wpływ na mikrobiotę jelitową
🔎 Badanie dotyczące ekstraktu z chleba świętojańskiego [7] wykazało, że może on mieć pozytywny wpływ na mikrobiom jelitowy oraz metabolizm glukozy. Wyniki sugerują możliwość wykorzystania chleba świętojańskiego w tworzeniu nowych produktów funkcjonalnych i suplementów diety wspierających leczenie i zapobieganie chorobom przewlekłym, takim jak cukrzyca i otyłość.
Zastosowanie kulinarne
Próby z dodawaniem składników otrzymywanych z owoców szarańczynu do różnych produktów i potraw są obiecujące i mogą znacznie podnieść ich walory smakowe i prozdrowotne.
Gdzie kupić karob?
Melasę, mączkę czy proszek kupimy w każdym lepszym supermarkecie czy sklepie ze zdrową żywnością, warto zatem dać im szansę i zasmakować w „egzotycznych” dobrach.
Podsumowanie
Karob jest rośliną, o której każdy słyszał, ale o której właściwościach nie każdy zdaje sobie sprawę. Poza znanymi walorami smakowymi, jest także cennym źródłem minerałów, antyoksydantów i związków przeciwzapalnych, które mogą poprawiać jakość naszego życia i wspomagać w wielu powszechnych dolegliwościach.
Bibliografia:
- Kłobukowski F. i wsp.: Możliwości wykorzystania karobu (Ceratonia siliqua) w sektorze żywnościowym i żywieniowym., Problemy Rolnictwa Światowego 2018
- Rtibi K. i wsp.: Chemical constituents and pharmacological actions of carob pods and leaves (Ceratonia siliqua L.) on the gastrointestinal tract: A review., Biomedicine and Pharmacotherapy 2017
- Asgari Z. i wsp.: A Systematic Review of the Evidence for Use of Herbal Medicine for the Treatment of Acute Diarrhea., The Natural Products Journal 2012
- Durazzo A. i wsp.: Nutritional characterisation and bioactive components of commercial carobs flours., Food Chemistry 2014
- Kivcak B. i wsp.: Antimicrobial and Cytotoxic Activities of Ceratonia siliqua L. Extracts., Turkish Journal of Biology 2002
- Correia P.J. i wsp.: Biologically active compounds available in Ceratonia siliqua L. grown in contrasting soils under Mediterranean climate., Scientia Hotriculturae 2018
- Micheletti C, Medori MC, Bonetti G, Iaconelli A, Aquilanti B, Matera G, Bertelli M. Effects of Carob Extract on the Intestinal Microbiome and Glucose Metabolism: A Systematic Review and Meta-Analysis. Clin Ter. 2023 Nov-Dec;174(Suppl 2(6)):169-172. doi: 10.7417/CT.2023.2484. PMID: 37994761.
- Data pierwotnej publikacji: 22.10.2018
- Data ostatniej aktualizacji o wyniki badań: 21.01.2024
