Krzywa cukrowa (OGTT). Na czym polega test obciążenia glukozą?

Krzywa cukrowa OGTT (oral glucose tolerance test) to test obciążenia glukozą. Wykorzystywany jest do sprawdzania, jak organizm sobie radzi z przetwarzaniem dużej ilości cukrów. (Institute for Quality and Efficiency in Health Care, 2020). Krzywa cukrowa jest ustalana w teście na podstawie wyników z pobranych próbek krwi. Badanie ma swój schemat, próbki krwi są pobierane trzy razy w odstępach czasowych.  Badanie to wykonuje się w celu diagnozy stanu przedcukrzycowego, cukrzycy typu 1 i 2 oraz cukrzycy ciążowej. (Medicover, n.d.).

Jak się przygotować do badania? 

Na badanie należy przyjść na czczo. Przynajmniej osiem godzin przed badaniem trzeba powstrzymać się od jedzenia i picia innego niż woda. Warto także unikać mocnego wysiłku fizycznego dzień przed badaniem. Aby uzyskać najbardziej adekwatny wynik, na trzy dni przed badaniem warto zadbać o dostarczanie do organizmu przynajmniej 150 g węglowodanów. Nie należy ograniczać spożywania węglowodanów, mogłoby to sprawić, że wyniki będą nierzetelne. Badanie krzywej cukrowej jest czasochłonne i może trwać nawet 2,5 godziny. Więc warto zabrać ze sobą coś, czym będziemy mogli się zająć w tym czasie. (Laura, 2021). 

Ile trwa i jak przebiega badanie?

Badanie krzywej cukrowej (OGTT) trwa około 2,5 godziny. Pierwsza próbka krwi pobierana jest na czczo. Następnie pacjent wypija roztwór złożony z 75 g glukozy i 200-300 ml wody. (Grażyna, 2018). Roztwór ten należy wypić w ciągu 5 minut. W niektórych placówkach dopuszczalne jest dodanie kilku kropli soku z cytryny. Może to ułatwić przyjęcie bardzo słodkiego roztworu i zmniejszyć występowanie mdłości. Jednak nie wszędzie jest to możliwe. (Gutierrez & England, 2013). Druga próbka jest pobierana po godzinie od wypicia roztworu, a następna po dwóch godzinach. Po wypiciu roztworu mogą wystąpić u nas nieprzyjemne objawy, a aktywność fizyczna może ingerować w wyniki testu. Dlatego ważne jest pozostanie w pozycji siedzącej w trakcie badania. Podczas jego trwania pacjent może jedynie pić wodę. Po badaniu próbki są wysyłane do laboratorium, a wyniki możemy otrzymać już na następny dzień. 

Etapy diagnostyki cukrzycy

Pierwszym etapem według zaleceń Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego będzie sprawdzenie stężenia glukozy w krwi żylnej. Prawidłowa glikemia na czczo waha się między 70 mg/dl a 99 mg/dl. Jeśli jej stężenie wynosi 100-125 mg/dl może to oznaczać występowanie stanu przedcukrzycowego. W przypadku, gdy wynik wynosi więcej niż 125 mg/dl można podejrzewać cukrzycę. (Grażyna, 2018). Można także wyznaczyć tzw. glikemię przygodną. W tym przypadku próbkę można pobrać niezależnie od pory dnia i od zjedzonych posiłku. Jeśli badania wskazały nieprawidłowy wyniki i istnieje podejrzenie cukrzycy, należy wykonać badanie krzywej cukrowej (OGTT).

Wynik poniżej 140 mg/dl wskazuje prawidłową tolerancję glukozy a 140-199 mg/dl nieprawidłową. Natomiast wartości większe niż 200 mg/dl wskazują na występowanie cukrzycy. (PTD, 2017)

Kiedy badać krzywą cukrową?

Test obciążenia glukozą należy wykonać m.in. w przypadku występowania objawów wskazujących na rozwój cukrzycy. Najbardziej charakterystycznymi objawami będzie: wielomocz, wzmożone pragnienie, osłabienie, utrata masy ciała, zmiany ropne oraz stany zapalne. Badanie to należy także wykonać u osób znajdujących się w grupach ryzyka. Będą to osoby: powyżej 45. roku życia, z nadwagą, mało aktywnych, z występującą cukrzycą w rodzinie, ale także u osób z nieprawidłową glikemią na czczo. OGTT warto także wykonać u osób z przebytą cukrzycą ciężarnych, z nadciśnieniem tętniczym, z zespołem policystycznych jajników i chorobą układu sercowo-naczyniowego. Istotne jest powtarzanie badania raz w roku, jeśli znajdujemy się w grupie ryzyka. Osoby po 45 roku życia powinny kontrolnie badać krzywą cukrową co trzy lata. (Anna, 2007)

Krzywa cukrowa (OGTT) w ciąży

Badanie krzywej cukrowej OGTT jest rutynowym testem wykonywanym w trakcie ciąży.  Jest wykorzystywane do wykrycia cukrzycy ciążowej, która obejmuje około 10% ciężarnych kobiet. Powinno być wykonane między 24. a 28. tygodniem ciąży. Testu obciążenia glukozą może być zalecony przez lekarza we wcześniejszym stadium ciąży. Jest to zależne od występowania czynników ryzyka. Zwiększone ryzyko rozwinięcia się cukrzycy ciążowej obejmuje: występowanie cukrzycy we wcześniejszej ciąży, otyłość, wiek – powyżej 35 roku życia, choroby metaboliczne, jak i zespół policystycznych jajników. (Glucose Tolerance Test – Mayo Clinic, 2022). Prawidłowe wartości glikemii to: na czczo <92 mg/dl, po pierwszej godzinie <180 mg/dl a po drugiej <153 mg/dl. (Glucose Screening Tests During Pregnancy, n.d.-b). Należy pamiętać, że cukrzyca ciężarnych jest zagrożeniem w ciąży, jednak mija po porodzie. 

Możliwe niekorzystne objawy w trakcie badania lub wypiciu roztworu glukozowego

Test obciążenia glukozą ma kilka możliwych skutków ubocznych. Mogą one być związane m.in. z wypitym roztworem glukozowym lub z byciem na czczo przez cały okres badania. Skutki uczone obejmują: ból głowy, mdłości, wymioty bądź utratę przytomności. (Do I Need an Oral Glucose Tolerance Test?, 2016). Jeśli wystąpią wymioty, ważne, aby poinformować o tym lekarza bądź osobę, która przeprowadza test. Badanie będzie przerwane i pacjent będzie musiał powtórzyć je w inny dzień. (Obstetrics and Gynecology Associates of Hampton, 2022)

OGTT w diagnostyce akromegalii? 

Akromegalia polega na zbyt dużym wytwarzaniu hormonu wzrostu przez organizm. Jej główne objawy to obrzęk dłoni i stóp, powiększenie kości czaszki, twarzy, szczęki, dłoni i stóp oraz bóle stawów. Bandanie krzywej cukrowej służy także do diagnozowania tej choroby. Glukoza powinna powodować duże wyrzuty insuliny, a co za tym idzie obniżenie produkcji hormonu wzrostu. Test ten może zdiagnozować, czy dany organizm produkuje zbyt dużo tego hormonu. (Oral Glucose Tolerance Test – Acromegaly, n.d.).

Na badanie krzywej cukrowej należy przyjść na czczo, około 8 godzin po ostatnim posiłku. Jednak czas od ostatniego posiłku nie powinien być większy niż 14 godzin, ponieważ może to zakłócić wynik badania. Ze względu na długi czas trwania testu warto zabrać ze sobą np. książkę. Nie w każdej przychodni zagwarantowany jest roztwór glukozowy. Wymagane jest wtedy zakupienie przez pacjenta glukozy w aptece. Tak samo nie w każdej placówce jest dozwolone dodawanie soku z cytryny w celu zmniejszenia mdłości. Dlatego przed badaniem warto dopytać się o te aspekty w przychodni.

Bibliografia: 

1. Anna Czech, Władysław Grzeszczak (Przewodniczący Zespołu), Janusz Gumprecht. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. (2007). https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/viewFile/10304/8804
2. Do I need an oral glucose tolerance test? (2016, November 1). WebMD. https://www.webmd.com/diabetes/oral-glucose-tolerance-test 
3. Glucose screening tests during pregnancy. (n.d.). Mount Sinai Health System. https://www.mountsinai.org/health-library/tests/glucose-screening-tests-during-pregnancy 
4. Glucose tolerance test – Mayo Clinic. (2022, March 24). https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/glucose-tolerance-test/about/pac-20394296 
5. Grażyna Jolanta Iwanowicz-Palus, Agnieszka Maria Bień, Joanna Piechowska, Agnieszka Pieczykolan. (2018, Fab. 26). Zaburzenia gospodarki węglowodanowej u kobiet w okresie prokreacyjnym. Zakład Podstaw Położnictwa, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, https://pzp.umw.edu.pl/pdf/2018/8/4/313.pdf 
6. Gutierrez, A., & England, J. D. (2013). How to explore a patient with a chronic axonal polyneuropathy. In Handbook of Clinical Neurology (pp. 245–252). https://doi.org/10.1016/b978-0-444-52902-2.00014-x   
7. Institute for Quality and Efficiency in Health Care (IQWiG). (2020, October 22). Glucose tolerance tests: What exactly do they involve? InformedHealth.org – NCBI Bookshelf. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK279331/ 
8. Laura. (2021, December 20). Oral Glucose Tolerance Tests – The Woman’s Clinic. The Woman’s Clinic.  https://twc-ms.com/services/obstetrics/glucose-tolerance-test-1-hour-and-3-hour/ 
9. Medicover. (n.d.). Test obciążenia glukozą (OGTT) – kto powinien zrobić, normy, cena. Centrum Medyczne Medicover. https://www.medicover.pl/badania/test-obciazenia-glukoza-ogtt/
10. Obstetrics and Gynecology Associates of Hampton. (2022, January 20). DIABETES IN PREGNANCY | Obstetrics and Gynecology Associates of Hampton. https://www.obgynofhampton.com/gestationaldiabetes/ 
11. Oral Glucose Tolerance Test – Acromegaly. (n.d.). Cambridge University Hospitals. 
12. https://www.cuh.nhs.uk/patient-information/oral-glucose-tolerance-test-acromegaly/ 
13. Polskie Towarzystwo Diabetologiczne. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę. (2017). https://www.ptdiab.pl/images/docs/zalecenia/DK_Suplement_A_2017_calosc_makieta_bff.pdf