Physalis peruviana należy do rodziny psiankowatych Solanaceae i jest znana także jako miechunka, złota jagoda lub agrest cyprysowy. Jednym z jej największych producentów, eksporterów i konsumentów jest Kolumbia. Uprawia się ją także w Egipcie, RPA, Indiach, Nowej Zelandii, Wielkiej Brytanii, Kenii i Zimbabwe. [1]
Jak wygląda i smakuje miechunka?
To roślina tropikalna, o szpiczastych, smukłych, sercowatych i owłosionych liściach, żółtych kwiatach oraz pomarańczowych owocach. Kielichy kwiatów przypominają lampiony, w których środku znajduje się jadalny owoc, wyglądem przypominający mirabelkę. [2].
Owoce zbiera się w momencie, gdy kielich jest barwy bladobrązowej a jagoda złota lub jasnopomarańczowa. Ich smak można porównać do agrestu, pomidora, cytryny, truskawki czy pomarańczy. Nie należy zbierać zielonych, które są jeszcze niedojrzałe, ponieważ nie dojrzewają prawidłowo a co gorsze, mogą działać toksycznie. [3]
Skład i wartość odżywcza
Owoce zawierają około 80,97% wody, 13,22% węglowodanów, 3,16% lipidów i 1,85% białka. Skład ten może się różnić w zależności od miejsca uprawy. [4,5] Są one też pełne witamin, składników mineralnych oraz bioaktywnych metabolitów wtórnych. Jeżeli chodzi o kaloryczność to 100g (co odpowiada około 18 owoców) dostarcza 53 kcal. [6,7]
Wśród węglowodanów występują głównie trzy: sacharoza, fruktoza i glukoza.
Jeżeli chodzi o skład kwasów tłuszczowych, prezentuje się on następująco: 12,87% nasyconych, 10,71% jednonienasyconych i 73,78% wielonienasyconych. W największej ilości występuje kwas linolowy z rodziny omega-6 (ok. 72,42%).
Jeżeli chodzi o witaminy to miechunka jest dobrym źródłem witaminy C i zawiera także pewne ilości witaminy E, K oraz witamin z grupy B. Warto jeszcze napomnieć o znaczących ilościach prowitamin, a zwłaszcza karotenu.
Stwierdzono obecność wielu składników mineralnych, to znaczy: magnez, żelazo, wapń, cynk, sód, potas, miedź, mangan i inne. Głównym kwasem organicznym jest kwas cytrynowy, a poza nim występują także kwas jabłkowy i winowy.
Z owoców wyizolowano różne flawonoidy: mirycytynę, kwercetynę, kaempferol i rutynę. W składzie znajdują się także niektóre fitosterole, występujący w największej ilości – kampesterol, a oprócz: lanosterol, stygmasterol, β-sitosterol, avenasterole i ergosterol. Miechunka spośród wszystkich jagód, ma największe ilości terpenów. Są bogatym źródłem bioaktywnych metabolitów wtórnych, zawierają: witanolidy, fryzaliny, alkaloidy tropanowe i nortropanowe. [5,7-11].
Właściwości zdrowotne
Przeciwutleniacz
Dzięki zawartości w swoim składzie kwasu askorbinowego, tokoferolu, karotenów, flawonoidów i polifenoli, Physalis jest dobrym źródłem antyoksydantów. Ma zdolność zmiatania wolnych rodników. Przeciwutleniacze wchodzą z wolnymi rodnikami w reakcje, oddając im wolny elektron, którego im brakuje. W taki sposób zapobiegają uszkodzeniu komórek w organizmie, zapobiegając między innymi procesom starzenia się skóry. [12]
Działa przeciwnowotworowo
Chroni przed czynnikami nowotworowymi, np. przed nitrozoaminami pochodzenia nikotynowego. Wynika to z jego aktywności przeciwutleniającej oraz zawartości bioaktywnych metabolitów wtórnych. Wykazano, że związek 4βHWE znajdujący się w owocu jest potencjalną substancją antynowotworową i hamuje proliferację komórek. Badania pokazują, że jest potencjalnym czynnikiem chemioterapeutycznym i uszkadza DNA komórek raka płuc. Ekstrakty etanolowe z tego owocu wykazują dużą aktywność antyoksydacyjną i przeciwnowotworową, przez co wpływa także na raka jelita grubego i piersi. Z Physalis wyizolowano 7 witanolidów, wykazujących aktywność cytotoksyczną przeciw nowotworom płuc, sutka i wątroby. [7,13]
Chroni wątrobę
Badania pokazują, że ekstrakt z owoców działa ochronnie na wątrobę. Chroni ją między innymi przed kadmem i czterochlorkiem węgla. Zdolność ta wynika prawdopodobnie ze wzmocnionego działania antyoksydacyjnego lub hamowania cytochromu P450. [14]
Chroni przed toksycznym działaniem kadmu
Badania wykazały, że miechunka chroni przed neurotoksycznym działaniem kadmu. Może to wynikać z działania antyoksydacyjnego i antyapoptotycznego. [7]
Działa przeciwcukrzycowo
Stwierdzono, że ekstrakt z owoców poprawia wrażliwość na insulinę i ma duże znaczenie w działaniu przeciwcukrzycowym. Z badań wynika, że wiąże się to z hamowaniem enzymu węglowodanów. Widzi się duży potencjał w wykorzystaniu tego owocu do leczenia cukrzycy. [15]
Przeciwdziała hipercholesterolemii
Badania pokazują, że wytłoki z owoców obniżają poziom cholesterolu całkowitego, triacylogliceroli i frkacji cholesterolu LDL oraz zwiększają poziom frakcji cholesterolu HDL. [16]
🔎 Badaczom udało się także zidentyfikować biomarkery istotne dla zmniejszenia ryzyka chorób kardiometabolicznych w trakcie 3-tygodniowej interwencji [19].
Działa antybakteryjnie
Wykazano, że ekstrakt z Physalis, który zawierał mieszaninę fryzalin działa antybakteryjnie przeciw Mycobacterium tuberculosis, M. avium, M. kansasii, M. malmoense i M. intracellulare. Hamuje wzrost bakterii Bacillus subtilis, Escherichia coli, Pseudomonas solanacearum, Xanthomonas axonopodis pv. malvacearum, X. vesicatoria oraz różnych szczepów Staphylococcus aureus oraz Neisseria gonorrhoeae. [17,19]
Zastosowanie kulinarne
Owoce miechunki są najczęściej spożywane w formie świeżej. Mają też duży potencjał przetwórczy. Wykorzystuje się je między innymi do produkcji: soków, dżemów, sosów, galaretek, owoców w puszkach, win, proszku.
Często są wykorzystywane także do deserów, sałatek, koktajli owocowych, jako dodatek do gotowych dań, ciast, lodów i puddingów. Można owoc zanurzyć w czekoladzie lub innych glazurach czy wykorzystać jako dodatek do przekąsek.
Ze względu na swój atrakcyjny wygląd często jest wykorzystywany jako element dekoracyjny. Miechunka ma bardzo szerokie zastosowanie kulinarne. [12]
Wpływ obróbki na wartość odżywczą
Najczęstsze procesy jakim są poddawane owoce Physalis to: blanszowanie, suszenie, pasteryzacja oraz liofilizacja.
Blanszowanie stosuje się głównie, aby inaktywować enzymy i zniszczyć mikroorganizmy, co powoduje przedłużenie trwałości. Ten proces nie wpływa znacznie na zawartość składników odżywczych. Badania pokazują, że zarówno świeże, jak i blanszowane owoce mają dużą wartość odżywczą.
Suszenie wpływa przede wszystkim na zawartość witaminy C, która jest bardzo wrażliwa. W produkcie poddanym działaniu wysokiej temperatury zmniejsza się zawartość kwasu askorbinowego.
Pasteryzacja wpływa na przedłużenie trwałości produktu. Okazuje się, że pasteryzacja soku nie tylko przedłuża termin jego spożycia, ale jeszcze do tego poprawia właściwości organoleptyczne. Pasteryzowany sok natomiast ma mniejsze właściwości antyoksydacyjne, co jest spowodowane między innymi mniejszą zawartością witaminy C.
Liofilizacja to proces polegający na suszeniu sublimacyjnym uprzednio zamrożonych owoców. Jest lepsza od tradycyjnego suszenia pod kątem zachowania cennych składników. Wadą są wysokie koszty tej metody. [12]
Podsumowanie
Miechunka jest rośliną tropikalną o jadalnych, okrągłych i pomarańczowych owocach. Jej smak można porównać do agrestu, truskawki, cytryny, pomarańczy lub pomidora. Owoce mają bardzo dobrą wartość odżywczą. Nie dość, że zawierają duże ilości witamin, składników mineralnych i antyoksydantów, to jeszcze bioaktywnych metabolitów wtórnych. Dzięki temu posiada także szereg właściwości zdrowotnych.
Dlaczego warto ją spożywać? Działa przeciwutleniająco, przeciwnowotworowo, przeciwcukrzycowo i antybakteryjnie. Przeciwdziała hipercholesterolemii, chroni przed toksycznym działaniem kadmu oraz chroni wątrobę.
Bibliografia:
- Hassanien M F R, (2011) Physalis peruviana: A rich source of bioactive phytochemicals for functional foods and pharmaceuticals, Food Rev Int,27(3), 259-273.
- Zhang H, Cao CM, Gallagher R J, Day V W, Kindscher K, et al. (2015) Withanolides from Physalis coztomatl, Phytochem, 109, 147-153.
- Jaeger P. (2001) Study of the market for Rwandan Physalis in Europe, ADAR Agribusiness Centre, 17.
- Fischer G, Ebert G and Lüdders P. (2012) Production, seeds and carbohydrate contents of cape gooseberry (Physalis peruviana L.) fruits grown at two contrasting Colombian altitudes, J Appl Bot Food Qual, 81(1), 29-35
- Rodrigues E, Rockenbach I I, Cataneo C, Gonzaga L V, Chaves E S, et al. (2009) Minerals and essential fatty acids of the exotic fruit Physalis peruviana L., Food Sci Technol, 29(3), 642-645.
- https://ndb.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/173043/nutrients
- Agata K., Kusiak J., Stępień B., Bergier K., Kuźniak E. (2010) Postepy Hig Med Dosw (online), 64: 665-673
- Fischer G, Ebert G and Lüdders P, (1999) Provitamin A carotenoids, organic acids and ascorbic acid content of cape gooseberry (Physalis peruviana L.) ecotypes grown at two tropical altitudes, II ISHS Conference on Fruit Production in the Tropics and Subtropics 531, 263-268.
- Joshi K and Joshi I, (2015) Nutritional composition and biological activities of rasbhari: An Overview, Int J Recent Sci Res, 7(11), 7508-7512.
- Puente L A, Pinto-Muñoz C A, Castro E S and Cortés M. (2011) Physalis peruviana Linnaeus, the multiple properties of a highly functional fruit: A review, Food Res In, 44(7), 1733-1740.
- Sathyadevi M and Subramanian S. (2015) Extraction, isolation and characterization of bioactive flavonoids from the fruits of Physalis peruviana Linn extract, Asian J Pharm Clin Res, 8(1), 152-157.
- Singh, N., Singh, S., Maurya, P., Arya, M., Khan, F., Dwivedi, D., & Saraf, S.A. (2019). An updated review on Physalis peruviana fruit: Cultivational, nutraceutical and pharmaceutical aspects. Indian Journal of Natural Products and Resources, 10, 97-110.
- Yen CY, Chiu C-C, Chang FR, Chen J Y-F, Hwang CC, et al. (2010) 4β-Hydroxywithanolide E from Physalis peruviana (golden berry) inhibits growth of human lung cancer cells through DNA damage, apoptosis and G2/M arrest, BMC Cancer, 10(1), 46.
- Al-Olayan E M, El-Khadragy M F, Aref A M, Othman M S, Kassab R B, et al., The potential protective effect of Physalis peruviana L. against carbon tetrachloride-induced hepatotoxicity in rats is mediated by suppression of oxidative stress and downregulation of MMP-9 expression, Oxid Med Cell Longev, 2014, 2014, 1-12.
- Rey D P, Ospina L F and Aragón D M, (2015) Inhibitory effects of an extract of fruits of Physalis peruviana on some intestinal carbohydrases, Revista Colombiana de Ciencias Químico-Farmacéuticas, 44(1), 72-89.
- Ramadan M F. (2012) Physalis peruviana pomace suppresses highcholesterol diet-induced hypercholesterolemia in rats, Grasas Y Aceites, 63(4), 411-422.
- Pietro R.C., Kashima S., Sato D.N., Januário A.H., Franca S.C. (2000) In vitro antimycobacterial activities of Physalis angulata L. Phytomedicine, 7: 335–338
- Shariff N., Sudarshana M.S., Umesha S., Hariprasad P. (2006) Antimicrobial activity of Rauvolfia tetraphylla and Physalis minima leaf and callus extracts. Afr. J. Biotechnol. 10: 946–950
- Sierra, J. A., Escobar, J. S., Corrales-Agudelo, V., Lara-Guzmán, O. J., Velásquez-Mejía, E. P., Henao-Rojas, J. C., Caro-Quintero, A., Vaillant, F., & Muñoz-Durango, K. (2022). Consumption of golden berries (Physalis peruviana L.) might reduce biomarkers of oxidative stress and alter gut permeability in men without changing inflammation status or the gut microbiota. Food research international (Ottawa, Ont.), 162(Pt A), 111949. https://doi.org/10.1016/j.foodres.2022.111949
- Data pierwotnej publikacji: 11.06.2021
- Data ostatniej aktualizacji o wyniki badań: 8.04.2023
