Mleko wielbłądzie – alternatywa dla mleka krowiego?

Mleko wielbłądzie jest produktem, który stanowi zasadniczy składnik diety w kulturze Bliskiego Wschodu, Azji oraz Afryki. Napój o niezwykłych właściwościach uważany jest za dar od Boga i zajmuje ważny element religijny oraz kulturowy. Stosowanie mleka wielbłądziego w codziennej diecie znane jest z wielu doniesień historycznych oraz klinicznych, a jego korzyści medyczne potwierdzane są przez medycynę konwencjonalną. 

Mleko wielbłądzie ma barwę białą i można je spożywać świeże lub sfermentowane.  Jest białym płynem o słodkim zapachu i intensywnym, lekko słonym smaku. Jego skład jest uzależniony od wieku i rasy wielbłąda, pochodzenia geograficznego, liczny ocieleń, stadium laktacji, pobieranej roślinności oraz jakości dostępnej paszy i wody.

Skład mleka wielbłądziego

Pod względem składu odróżnia się zdecydowanie od mleka innych przeżuwaczy. Wielbłądzie mleko posiada wysoką zawartość wody oraz niską zawartość tłuszczu. Literatura podaje, że zawartość tłuszczu waha się od 1,2% do 6,4%. Zawartość krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych jest niższa od długołańcuchowych kwasów tłuszczowych.

Mleko wielbłądzie zawiera w swoim składzie kwas linolowy oraz nienasycone kwasy tłuszczowe, które wpływają normalizująco na poziom frakcji cholesterolu HDL oraz LDL we krwi.

Sucha masa stanowi od 8,17% do 14,30%, laktoza od 2,77% do 5,7%. Mleko zawiera od 2,15% do 5,57% białka. Do najważniejszych jego białek zaliczamy białka serwatkowe takie jak albuminy, laktoferynę oraz immunoglobuliny, które posiadają właściwości przeciwbakteryjne.

Wartość pH jest zbliżona do mleka krowiego oraz owczego – od 6,0 do 6,7 wartości wskaźnika. Jest bogatym źródłem sodu, potasu, cynku, magnezu, wapnia, żelaza, nienasyconych kwasów tłuszczowych, witamin z grupy B oraz rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E). W zależności od rasy zwierzęcia oraz fazy laktacji, wielbłądzie mleko charakteryzuje się wysoką zawartością niacyny oraz witaminy C – od 38 do 256 mg/l. Dla porównania mleko ludzkie zawiera około 35 mg/l, a krowie od 26 do 61 mg/l.

Alergia na białka mleka krowiego – czy mleko wielbłądzie może stanowić alternatywę?

Alergia na mleko krowie jest coraz częściej stawianą diagnozą w pierwszych latach życia dzieci. Zawiera ono białka serwatkowe oraz kazeinowe. Za najbardziej istotny alergen w mleku krowim uważana jest beta-laktoglobulina. Wśród zamienników dla mleka krowiego stosowane są mleka sojowe lub hydrolizaty z mleka krowiego. Badania pokazują, że od 10 do 20% dzieci nie toleruje także pochodnych produktów soi. Zaobserwowano także negatywny wpływ hydrolizatów na funkcjonowanie organizmu. Ze względu na istniejące dodatnie reakcje krzyżowe, dzieci uczulone na mleko krowie mogą także być uczulone na mleko kóz, owiec, klaczy oraz bawołów. 

Przeprowadzone badania nad mlekiem wielbłądzim oceniły jego przydatność  jako zamiennik dla dzieci z alergią na białko mleka krowiego. Badania obejmowały analizę molekularnych oraz immunologicznych podobieństw pomiędzy białkami mleka krowiego i wielbłądziego. Przedstawiono antygenową charakterystykę białek oraz ich immunologiczną reaktywność krzyżową. Wykazano, że białka mleka wielbłądziego posiadają odrębną strukturę i skład oraz liczne różnice antygenowe pomiędzy białkami w porównaniu do różnych gatunków zwierząt. Mleko wielbłądzie charakteryzuje się brakiem beta-laktoglobuliny oraz białek o mobilności elektroforetycznej. Stwierdzono, że jest ono najbardziej zbliżone składem do mleka ludzkiego i w największym stopniu zmniejsza reakcje alergiczne u dzieci.

Nietolerancja laktozy

Mleko wielbłądzie z swoim składzie zawiera także mniej laktozy niż mleko krowie. Badania prowadzone nad jego wpływem wśród pacjentów z nietolerancją laktozy wskazały, że z powodzeniem może stanowić zamiennik dla mleka krowiego. 

Mleko wielbłądzie pomocne w cukrzycy

Włączenie mleka wielbłądziego do diety pacjenta z cukrzycą typu 1 wspomaga kontrolę glikemii oraz naturalnie redukuje zapotrzebowanie na insulinę. W 1 litrze mleka wielbłądziego znajduje się około 52 IU insuliny, które w znacznym stopniu wpływa na jakość życia oraz kontrolę glikemii pacjenta. Prowadzone badania wykazały, że w przypadku cukrzycy typu 2, mleko wielbłądzie poprawia tolerancję glukozy oraz zmniejsza insulinooporność. Wpływa także na zmniejszenie parametru hemoglobiny glikowanej we krwi. W połączeniu z konwencjonalnym leczeniem stosowanie mleka wielbłądziego może przynosić skuteczny efekt hipoglikemiczny.

🔎 Mleko wielbłądzie ma również udowodnione działanie [9] w poprawie profilu lipidowego. Efekt ten jest szczególnie dobrze zweryfikowany przez naukowców w kontekście zdrowia pacjentów z cukrzycą typu 1.

Mleko wielbłądzie pomocne przy zaburzeniach autystycznych?

Autyzm jest zaburzeniem neurologiczno-rozwojowym, które charakteryzuje się upośledzeniem orientacji społecznej, utrudnionym komunikowaniem się oraz występowaniem zachowań powtarzalnych. Mleko wielbłądzie znalazło swoje zastosowanie w gronie pacjentów, u których został zdiagnozowany autyzm.

W przebiegu prowadzonych badań wykazano, że następstwem regularnego spożywania mleka wielbłądziego było ogólne wyciszenie oraz zmniejszenie częstotliwości występowania zachowań autodestrukcyjnych u chorych. Zwiększyło to możliwość skutecznego kontrolowania objawów behawioralnych. Poprawiło także jakość życia poprzez lepsze wysypianie się, zwiększenie motoryki ciała oraz świadomości przestrzennej. Polepszeniu uległ kontakt z pacjentami oraz funkcje układu pokarmowego. Regularne spożywanie mleka wielbłądziego skutkowało poprawą wyników testów poznawczych oraz behawioralnych. Uczeni podkreślają jednak, że potrzeba przeprowadzenia większych badań klinicznych.

Badacze wykazali, że pełni ono rolę także w zmniejszaniu skutków stresu oksydacyjnego. Wszystko dzięki regulacji poziomu enzymów przeciwutleniających oraz nieenzymatycznych związków przeciwutleniających. 

Remedium na biegunkę

Ze względu na dużą zawartość podstawowych składników mineralnych (wysoka zawartość sodu oraz potasu), mleko wielbłądzie może stanowić źródło pokarmu w stanach wymagających szczególnego odżywienia organizmu. Ze względu na cechy probiotyczne normalizuje ruchy jelit oraz może być stosowane w celu złagodzenia objawów związanych z występowaniem choroby Leśniowskiego-Crohna oraz biegunek spowodowanych przez rotawirusy.  Ułatwia prawidłowe trawienie, zwiększa wchłanianie składników odżywczych, redukuje wzdęcia oraz zaparcia.

Zastosowanie mleka w kosmetologii

Mleko wielbłądzie uznawane jest za luksusowy dodatek do kosmetyków ze względu na jego wyjątkowe właściwości. Zawarta w nim laktoza, czyli „cukier mleczny” jest składnikiem utrzymującym wilgoć oraz nawilżającym skórę.

Białka serwatkowe posiadają działanie antybakteryjne, przeciwwirusowe oraz przeciwgrzybicze oraz są odpowiedzialne za regenerację tkanek.

Występująca w mleku witamina C jest składnikiem niezbędnym w procesie produkcji kolagenu. Kolagen wzmacnia, uelastycznia oraz odpowiada za sprężystość skóry. Jest także przeciwutleniaczem, który ochrania skórę przed niebezpiecznym oraz niekorzystnym działaniem wolnych rodników.

Mleko wielbłądzie jest bogate w składniki mineralne, które spowalniają procesy starzenia się skóry oraz zapobiegają wypadaniu włosów. Preparaty z dodatkiem mleka wielbłądziego szybko się wchłaniają i odżywiają głębsze warstwy skóry. Wykazano, że jest uniwersalnym produktem dla osób borykających się z trądzikiem, łupieżem, łuszczycą oraz posiadających trudno gojące się rany na ciele. 

Bibliografia

1. Barłowska J., Litwińczuk Z., Pastuszka R., Alergenność mleka różnych gatunków zwierząt w porównaniu do kobiecego, Postępy Hig Med Dosw, 2016, 70, 1451-1459.
2. Bodkowski R., Czyż K., Dobrzański Z., Patkowska-Sokoła B., Biologiczne i technologiczne cechy mleka wielbłądziego, Przegląd hodowlany, 2014, 6, 18-20.
3. Grondkowska A., Kuźnicka E., Baktrian (Camelus bactrianus) i dromader (Camelus dromedarius) – różne formy użytkowania, Wiadomości Zootechniczne, 2014, 1, 82-91.
4. Hosseini S., Kiani M. A., Noras M. R., Taghipour A., Yousefi M., Nutritional and therapeutic characteristics of camel milk in children: a systematic review, Electronic Physician, 2015, 7, 7, 1523-1528.
5. Joilo K., Tegegne D., Chemical composition and medical values of camel milk, International Journal of research studies in biosciences, 2016, 4, 4, 13-25.
6. Kaskous S., Pfaffl M. W., Bioactive prooperties of minor camel milk ingredients – an overview, Journal of camel practice and research, 2017, 24, 1, 15-26.
7. www.biotechnologia.pl/kosmetologia/camel-milk-czyli-co-mleko-wielblada-robi-dobrego-dla-mojej-skory,14238 wejście 16.03.2020
8. www.mlekowielbladzie.pl wejście 16.03.2020
9. Khalid N, Abdelrahim DN, Hanach N, AlKurd R, Khan M, Mahrous L, Radwan H, Naja F, Madkour M, Obaideen K, Khraiwesh H, Faris M. Effect of camel milk on lipid profile among patients with diabetes: a systematic review, meta-analysis, and meta-regression of randomized controlled trials. BMC Complement Med Ther. 2023 Dec 4;23(1):438. doi: 10.1186/s12906-023-04257-5. PMID: 38049802.

• Data pierwotnej publikacji: 27.03.2020
• Data ostatniej aktualizacji o wyniki badań: 5.12.2023