Otyłość olbrzymia. Kiedy i dlaczego występuje, jak ją leczyć?

Światowa Organizacja Zdrowia uznała otyłość za jedno z dziesięciu największych zagrożeń dla zdrowia ludzkości, a dane epidemiologiczne pokazują, że osiąga ona już rozmiary światowej epidemii [1]. Od 1975 roku do 2016 roku odsetek osób dorosłych chorujących na otyłość wzrósł niemal trzykrotnie zarówno wśród kobiet, jak i mężczyzn. Również w Polsce co czwarta osoba zmaga się z otyłością. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia odsetek osób otyłych w Polsce wzrasta. W 1975 roku wynosił 10,7%. W roku 2016 wynosił 23,1%. W 1996 r. odsetek osób z otyłością i nadwagą wynosił 27,7%, w ciągu 8 lat wzrósł do 29,6%, a w 2009 osiągnął aż 53% [2, 3].

Ludzie często bagatelizują otyłość i nie klasyfikują jej jako poważnej choroby. Tymczasem otyłość, zwłaszcza patologiczna, wiąże się z występowaniem wielu chorób towarzyszących tj. choroby: układu krążenia (m.in. nadciśnienie tętnicze, zawał serca, udar mózgu), układu oddechowego (astma, obturacyjny bezdech senny), metaboliczne (cukrzyca typu 2, zaburzenia lipidowe), układu kostno-stawowego (zwyrodnienia stawów), niektóre nowotwory (m.in. jelita grubego, sutka, prostaty) i wiele innych. Ponadto zwiększa ryzyko przedwczesnych zgonów [4].

Spis treści:

1. Czym jest otyłość olbrzymia?
2. Jak klasyfikuje się otyłość?
3. Jakie są przyczyny otyłości olbrzymiej?
4. Zdrowotne konsekwencje otyłości olbrzymiej
5. Czy otyłość olbrzymią da się wyleczyć?
6. Jaka dieta przy otyłości olbrzymiej?
7. Otyłość olbrzymia a ciąża
8. Podsumowanie
9. Wnioski
10. Bibliografia

Czym jest otyłość olbrzymia?

Otyłość jest stanem charakteryzującym się zwiększeniem masy ciała poprzez wzrost ilości tkanki tłuszczowej (u mężczyzn powyżej 25%, a u kobiet powyżej 30% masy ciała) spowodowany hipertrofią lub/i hiperplazją adipocytów, czyli zwiększeniem rozmiarów komórek, które magazynują tłuszcz [5].

Natomiast otyłość olbrzymia to stan, w którym wskaźnik masy ciała BMI przekracza 40 kg/m². Mówi się o niej również wtedy, gdy zawartość tkanki tłuszczowej w organizmie jest większa niż 35% u mężczyzn i 50% u kobiet [5].

W jaki sposób klasyfikuje się otyłość olbrzymią?

Otyłość olbrzymią może sklasyfikować przy użyciu wskaźnika BMI lub WHR. Najpowszechniej stosowanym do oceny stopnia otyłości jest wskaźnik BMI (body mass index). Jest on najprostszym narzędziem do określenia, czy pacjent posiada prawidłową masę ciała, czy nie. Do jego obliczenia wykorzystuje się masę ciała oraz wzrost. Obliczamy go, dzieląc masę ciała (kg) przez wzrost do kwadratu (m²). Pełną klasyfikację otyłości zamieszczono poniżej w Tabeli nr 1.

Tabela 1. Klasyfikacja otyłości na podstawie BMI

BMI (kg/m2)	Klasyfikacja
<18.5	Niedowaga
18.5-24.9	Norma
25.0-29.9	Nadwaga
30.0-34.9	Otyłość I stopnia
35.0-39.9	Otyłość II stopnia
>40.0	Otyłość III stopnia (otyłość olbrzymia)

Drugim wskaźnikiem antropometrycznym wykorzystywanym w klasyfikacji otyłości olbrzymiej jest wskaźnik WHR (waist-hip ratio). Jest to miernik tzw. otyłości centralnej, czyli nadmiernego gromadzenia się tkanki tłuszczowej w okolicy brzusznej. Aby określić wskaźnik WHR, należy zmierzyć najwęższe miejsce w talii i najszersze miejsce w biodrach, a następnie podzielić obwód talii przez obwód bioder. Otrzymany wynik u kobiet nie powinien przekroczyć 0,8; natomiast u mężczyzn 0,9.

WHR = obwód talii (cm)/obwód bioder (cm)

Związek pomiędzy BMI a ilością tłuszczu w ciele waha się w zależności od wieku, płci oraz grupy etnicznej. Dodatkowo osoby o wyższej zawartości tkanki mięśniowej (np. kulturyści) będą mieć wysokie BMI, a wcale nie będą wyglądały na osoby z nadwagą czy otyłością.  Opracowano inne metody, które pozwalają dokładniej monitorować stopień nadwagi i otyłości w populacji [5].

W badaniach naukowych i specjalistycznych dla precyzyjnego określenia zawartości tłuszczu w ciele wykorzystuje się: tomografię komputerową, magne- tyczny rezonans jądrowy, rentgenowską absorpcjometrię podwójnej energii (DXA – dual energy X-ray absorp- tiometry), pomiar przewodnictwa elektrycznego ustroju (TOBEC) oraz bioimpedancję elektryczną (BIA) [5].

Jakie są przyczyny otyłości olbrzymiej?

Otyłość jest problemem, który można zauważyć nie tylko wśród dorosłych, ale również u dzieci. Istnieje wiele czynników predysponujących do otyłości. Problem z nadmierną masą ciała może rozpocząć się już w dzieciństwie. Zazwyczaj to matka decyduje o tym, co i ile zjada dziecko.

Dysfunkcjonalne zachowania żywieniowe wyniesione z domu rodzinnego prowadzą w najbardziej skrajnej postaci do rozwoju otyłości olbrzymiej. Rodzina i środowisko najbliższych, stanowią istotny czynnik profilaktyki bądź rozwoju otyłości wśród dzieci czy dorosłych. Osoby otyłe często wybierają jako pierwszą kurację odchudzającą jedną z wielu modnych diet alternatywnych bez świadomości konsekwencji zdrowotnych ich stosowania.

Dodatkowym problemem jest nagradzanie się jedzeniem. Problem ten można zauważyć już w dzieciństwie, kiedy to rodzice nagradzają swoje pociechy tabliczką czekolady za dobre oceny. W dorosłym życiu takie osoby często postępują podobnie. Stres, ciągły brak czasu, dużo obowiązków na głowie… Te wszystkie problemy są tuszowane przez jedzenie. Jedzenie, zwłaszcza to wysokokaloryczne, daje nam poczucie ulgi i chwilę relaksu. Czynność jedzenia może stanowić próbę zaspokojenia potrzeb psychologicznych, formę rozładowania stresu [6].

Otyłość jest złożonym przewlekłym zaburzeniem o wieloczynnikowej etiologii, obejmującym genetykę, hormony, dietę i środowisko. Dieta często jest kluczowym czynnikiem, który sprzyja gromadzeniu się nadmiernej tkanki tłuszczowej. Sama tkanka tłuszczowa jest swego rodzaju „narządem”, który produkuje różne hormony. Nadmiar tkanki tłuszczowej powoduje stan zapalny w organizmie i zaburzenia gospodarki hormonalnej.

Dieta wysokotłuszczowa powoduje nadmierne gromadzenie się tkanki tłuszczowej i osłabia układ odpornościowy. Nasycone kwasy tłuszczowe oraz tłuszcze trans powodują wzrost poziomu CRP (jest to białko pojawiające się we krwi jako konsekwencja stanu zapalnego) oraz IL-6 we krwi (jest to cząsteczka, która inicjuje odpowiedź zapalną) [7]. Nie tylko tłuszcze, ale również nadmierne spożycie węglowodanów może powodować otyłość olbrzymią. W jednym z badań wykazano, że spożywanie węglowodanów o wysokim indeksie i ładunku glikemicznym przyczynia się do wzrostu poziomu białka CRP [8].

Zdrowotne konsekwencje otyłości olbrzymiej

Problem otyłości jest zjawiskiem niekorzystnym, gdyż przyczynia się do zwiększonej chorobowości i śmiertelności. Światowa Organizacja Zdrowia zakwalifikowała otyłość do przewlekłych chorób niezakaźnych, obok takich chorób jak: choroby układu krążenia, cukrzyca, nowotwory i niektóre choroby przewodu pokarmowego.

Do konsekwencji zdrowotnych otyłości należą:

• Zwiększone ryzyko zgonów,
• Częstsze występowanie chorób sercowo-naczyniowych: nadciśnienia tętniczego, niewydolności serca, choroby niedokrwiennej serca, serca płucnego, zatorowości płucnej, udarów mózgu i żylaków kończyn dolnych,
• Cukrzyca typu 2,
• Nowotwory,
• Zwyrodnienie stawów,
• Choroby przewodu pokarmowego np. kamica żółciowa, stłuszczenie i marskość wątroby,
• Zespół obturacyjnego bezdechu nocnego,
• Zaburzenia funkcjonowania układu rozrodczego,
• Zmiany skórne,
• Powikłania urologiczno-nefrologiczne
• Powikłania psychosocjologiczne [9].

W opublikowanym w 2009 r. badaniu Prospective Studies Collaboration, w którym uczestniczyło 900 000 osób, stwierdzono, iż najniższe ryzyko zgonów występowało przy wskaźniku BMI 22,5 – 25 kg/m2. Zwiększenie BMI o 5 kg/m2 wiązało się ze wzrostem zgonów ogółem o 30%, zgonów naczyniowych o 40%, zgonów z powodu cukrzycy, chorób nerek i wątroby o 60-120% i zgonów nowotworowych o 10%. U otyłych ze wskaźnikiem 30-35 kg/m2 przeżycie było o 2-4 lata krótsze, a przy wskaźniku 40-45 kg/m2 o 8-10 lat krótsze [10].

Czy otyłość olbrzymią da się wyleczyć?

Leczenie nadmiernej masy ciała metodami zachowawczymi, do których zalicza się zmianę nawyków żywieniowych oraz zwiększenie aktywności fizycznej, jak również farmakoterapię, zwykle pozwalają na utratę 5–15% nadmiernej masy ciała. Osiągnięte rezultaty na ogół są krótkotrwałe, a w przypadku występowania otyłości olbrzymiej zwykle niewystarczające dla osiągnięcia znaczącej poprawy stanu zdrowia chorego [11].

Europejskie wytyczne w zakresie chirurgicznego leczenia otyłości olbrzymiej wskazują, iż obecnie chirurgia bariatryczna jest najskuteczniejszą metodą leczenia chorych z otyłością, u których BMI przekracza 40 kg/m2 lub 35 kg/m2 ze współistniejącymi schorzeniami, typowymi dla przewlekle utrzymującej się nadwagi [11].

Nazwa dziedziny, jaką jest chirurgia bariatryczna, pochodzi od greckich słów „ba- ros” -waga (masa ciała) oraz „iatrikos” — sztuka uzdrawiania. Głównym celem chirurgicznego leczenia otyłości jest redukcja masy ciała i chorób towarzyszących otyłości, do których zalicza się choroby układu krążenia.

W 2005 roku, dzięki wspólnemu wysiłkowi głównych europejskich towarzystw naukowych aktywnych na polu leczenia otyłości został powołany zespół ekspertów nazwany Bariatryczno-Naukową Grupą Badawczą (BSCG). Opracowali wytyczne dotyczące leczenia otyłości olbrzymiej. Udowodniono, że chirurgia bariatryczna jest najskuteczniejszą metodą leczenia chorych z otyłością olbrzymią. Wyniki ostatnich wieloletnich badań wykazały istotną redukcję śmiertelności u chorych po operacjach bariatrycznych, a także zmniejszenie ryzyka rozwinięcia kolejnych chorób towarzyszących. Dzięki chirurgicznemu leczeniu otyłości zmniejsza się stopień wykorzystania opieki zdrowotnej i obniża jej bezpośrednie koszty. Zatem kto może być dopuszczony do zabiegu bariatrycznego?

Wskazania do operacji bariatrycznych

Chorzy w wieku 18–60 lat:

1. z BMI ≥ 40 kg/m2;
2. z BMI 35–40 kg/m2 z chorobami towarzyszącymi, w przypadku których wywołany chirurgicznie ubytek masy ciała spowoduje ich poprawę lub ustąpienie (np.: zaburzenia metaboliczne, choroby sercowo-oddechowe, zwyrodnieniowe choroby stawów, problemy psychologiczne związane z otyłością) i tym podobne.
3. powyższe wartości BMI odnoszące się do aktualnie stwierdzanego bądź udokumentowanego w przeszłości. Należy podkreślić, że:
   1. utrata masy ciała w wyniku intensywnego leczenia przed operacją (chorzy, którzy osiągnęli poziom BMI poniżej wymaganego do operacji) nie jest przeciwwskazaniem do planowanej operacji bariatrycznej;
   2. chirurgia bariatryczna jest wskazana u chorych, którzy zaczęli ponownie tyć po znaczącym ubytku masy ciała w wyniku leczenia zachowawczego [12].

Przeciwwskazania charakterystyczne dla chirurgii bariatrycznej

1. Brak właściwej opieki medycznej.
2. Brak możliwości uczestnictwa w wieloletniej opiece pooperacyjnej.
3. Niestabilne zaburzenia psychiczne, ciężka depresja, zaburzenia osobowości, chyba że leczenie operacyjne będzie zalecane przez psychiatrę doświadczonego w leczeniu otyłości.
4. Nadużywanie alkoholu lub uzależnienie od leków.
5. Choroby zagrażające życiu w krótkim czasie.
6. Niezdolność do sprawowania opieki nad samym sobą lub brak możliwości długookresowego wsparcia rodzinny lub otoczenia [12].

Celem leczenia dietetycznego po interwencji chirurgicznej jest zmniejszenie masy ciała, które można osiągnąć poprzez ograniczenie podaży produktów wysokoenergetycznych, a tym samym wytworzenie deficytu energetycznego. Dodatkowo warto zadbać o tym, aby dieta była pełnowartościowa i dobrze zbilansowana pod względem witamin i minerałów. Dokładny schemat postępowania został przedstawiony w tabeli poniżej (Tabela 2.) [14].

Tabela 2. Schemat żywienia po zabiegach bariatrycznych opracowany przez University of Nevada School of Medicine (2010) [13].

Aktywność fizyczna – ważny element w leczeniu otyłości olbrzymiej

W profilaktyce oraz leczeniu nadwagi i otyłości ważny element stanowi aktywność fizyczna. Poza ułatwieniem redukcji masy ciała, poprzez pogłębianie ujemnego bilansu energetycznego, przyczynia się do ustępowania powikłań otyłości (zwłaszcza cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego, zaburzeń lipidowych). Zapobiega utracie masy mięśniowej, zmniejszając tym samym ryzyko efektu jo-jo. [15].

Aktywność fizyczna zwiększa wydatek energetyczny, co sprzyja zmniejszaniu masy ciała. Dodatkowe korzyści wynikające ze zwiększonej aktywności fizycznej, to:

• redukcja masy tkanki tłuszczowej, wzrost masy mięśni i kości;
• zmniejszenie wywołanego dietą niepożądanego obniżenia spoczynkowego wydatku energetycznego;
• obniżenie wysokiego stężenia insuliny, poprawa tolerancji glukozy i profilu lipidów;
• obniżenie spoczynkowego i wysiłkowego ciśnienia tętniczego krwi oraz tętna;
• poprawa sprawności/tężyzny (fitness) [16].

Jaką aktywność fizyczną wybrać?

Ze względu na znaczne obciążenie powierzchni stawowych kończyn dolnych i kręgosłupa, u osób z nadmierną masą ciała (BMI > 35) w pierwszej kolejności zaleca się ćwiczenia w wodzie oraz jazdę na rowerze. Są to dla tych osób najbezpieczniejsze formy aktywności fizycznej, podczas których powierzchnie stawowe kończyn dolnych są odciążane.

Formy aktywności fizycznej w pełni obciążające kończyny dolne (szybki marsz, trucht, wchodzenie po schodach itp.) są również zalecane, pod warunkiem że nie wiążą się z ryzykiem zaostrzenia zmian zwyrodnieniowych narządu ruchu. Jest to zależne od stopnia otyłości, wieku pacjentów, zaawansowania procesów zwyrodnieniowych narządu ruchu i reakcji pacjentów na proponowaną formę aktywności ruchowej [16].

Trening marszowy jest zdecydowanie najprostszą i najbardziej dostępną formą ćwiczeń aerobowych, umożliwia łatwe dawkowanie adekwatne do wieku i tolerancji wysiłkowej ćwiczącego. Nie można go polecać wszystkim otyłym osobom ze względu na możliwość występowania u nich zmian zwyrodnieniowo-wytwórczych stawów kończyn dolnych. Warto zaznaczyć, że marsz powoduje spalenie podobnej ilości kalorii, co bieg na tym samym dystansie [16].

W przypadku pacjentów z otyłością olbrzymią (BMI≥40) aktywność ruchową należy zalecać ostrożnie, pod nadzorem medycznym i rehabilitacyjnym Najbezpieczniejszym rodzajem aktywności w tej grupie, o ile nie występują przeciwwskazania, są ćwiczenia w wodzie. Jeśli pacjent nigdy wcześniej nie wykonywał żadnej aktywności fizycznej, należy wprowadzać ją stopniowo w życie. Warto zaczynać od najprostszych ćwiczeń [15].

Jaka dieta przy otyłości olbrzymiej?

Redukcję masy ciała można uzyskać różnymi sposobami. Oprócz operacji bariatrycznej warto zadbać o prawidłową dietę. Przygotuje ona osoby z otyłością olbrzymią zarówno do samej operacji, jak i będzie niezbędna w dalszym leczeniu. Najlepszym rozwiązaniem jest dieta niskoenergetyczna. Powinna ona dostarczać wszystkich niezbędnych składników, ale jej kaloryczność powinna być obniżona.

Przygotowując dietę niskokaloryczną, należy wziąć pod uwagę indywidualne cechy pacjenta: zarówno metaboliczne, jak i antropometryczne, takie jak: wiek, stopień otyłości, towarzyszące schorzenia i metody ich leczenia, a także dotychczasowe metody terapii otyłości. Do najważniejszych zasad diety niskokalorycznej należą:

• Dieta ta powinna być o obniżonej kaloryczności. Przy obliczaniu zapotrzebowania kalorycznego należy pamiętać, aby wartość diety nie była niższa niż podstawowa przemiana materii (PPM).
  Aby zmniejszyć masę ciała o 0,5–1 kg w ciągu tygodnia, należy zredukować podaż energii o 600–1000 kcal dziennie.
• Ustalenie zapotrzebowania na białko (0,8–1 g/kg należnej masy ciała lub 20–25% dobowego zapotrzebowania energetycznego). Dobrym źródłem białka są: jaja kurze, chude mięso, ryby oraz nabiał.
• Ustalenie zapotrzebowania na tłuszcz (25% dobowego zapotrzebowania energetycznego). Tłuszcze należy spożywać w postaci surowej jako np. dodatek do surówek. Należy ograniczyć smażenie do minimum. Dobrym źródłem tłuszczu są oleje roślinne, orzechy, nasiona, pestki, awokado.
• Ustalenie zapotrzebowania na węglowodany (uzupełnienie zapotrzebowania energetycznego). Warto włączyć do swojej diety produkty pełnoziarniste (brązowy ryż, pełnoziarnisty makaron czy grube kasze) oraz o niskim indeksie glikemicznym. Należy ograniczyć słodycze, napoje słodzone, soki czy inne wyroby cukiernicze do minimum.
• Wyeliminuj z diety produkty typu fast food oraz inne gotowe potrawy, które nie posiadają dobrego składu.
• Spożycie błonnika ustala się w stosunku do kaloryczności diety, najczęściej na poziomie 20–30 g na dobę.
• Należy pamiętać o prawidłowym nawodnieniu (minimum 2 litry dziennie).
• Warto zadbać o regularność posiłków. Spożywaj niewielkie objętościowo i mało kaloryczne posiłki o regularnych porach (4-5 posiłków, co 3-4 godziny).
• Nie należy objadać się tuż przed snem. Ostatni posiłek powinien być spożyty około 2-3 godziny przed snem.
  Warto zwrócić uwagę na sam sposób spożywania posiłków. Podczas jedzenia należy skupić się na tym, co jemy. W porze posiłku najlepiej jest wyłączyć telewizor, odstawić na chwilę telefon i skupić się na posiłku [17, 18].

Otyłość olbrzymia a ciąża

Otyłość jest wynikiem zaburzenia równowagi energetycznej, czyli procesów przyswajania, magazynowania i wydatkowania energii. Może prowadzić do wielu powikłań i jest szczególnie niebezpieczna dla kobiet, które chcą zajść w ciążę, jak i tych, które już w ciążę zaszły.

Otyłość może przyczynić się do zaburzeń płodności już w okresie dojrzewania dziewcząt. W jednym z badań wykazano, że jeżeli kobieta w wieku 18 lat ma indeks masy ciała (BMI, body mass index) > 25 kg/m2, to znacznie zwiększa się u niej ryzyko zaburzeń miesiączkowania i jajeczkowania, a co za tym idzie, ma ona mniejszą szansę na pomyślne spontaniczne macierzyństwo niż jej rówieśniczka o mniejszej masie ciała [19, 20]. Problemy na tym się nie kończą.

Otyłość może przyczynić się do wielu powikłań i wpływać niekorzystnie na życie dziecka już poza organizmem matki. U otyłych kobiet w ciąży stwierdza się większą predyspozycję do wystąpienia powikłań położniczych (poronienie, nadciśnienie indukowane ciążą, stan przedrzucawkowy, a nawet rzucawka).

Wśród takich pacjentek częściej zdarzają się także powikłania zakrzepowe, zapalenia pęcherzyka żółciowego, cukrzyca, zaburzenie wewnątrzmacicznego rozwoju lub przeciwnie — makrosomia płodów [19]. Nadmierny przyrost masy ciała zwykle staje się otyłość poporodowa prowadząca do chorób układu krążenia, takich jak nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa i zawał serca.

Otyłość olbrzymia wiąże się istotnie z występowaniem cukrzycy kobiet w ciąży, a w starszym wieku z cukrzycą typu 2 oraz niektórych nowotworów, w tym raka endometrium i raka sutka [19].

Podsumowanie

Otyłość jest chorobą, która powstaje w następstwie zaburzenia bilansu energetycznego, czyli długotrwałego dostarczania do organizmu pod postacią pokarmu nadmiaru energii, przekraczającego ilość energii wydatkowanej przez organizm.

Otyłość olbrzymią możemy nazwać wtedy, gdy wskaźnik masy ciała BMI przekracza 40 kg/m². Otyłość, zwłaszcza patologiczna, wiąże się z występowaniem wielu chorób towarzyszących tj. choroby: układu krążenia, układu oddechowego oraz zaburzenia metaboliczne. Głównymi czynnikami sprzyjającymi nadmiernej masie ciała są: siedzący tryb życia, stres, życie w ciągłym biegu, zajadanie emocji, ale również nawyki żywieniowe, jakie funkcjonowały w naszym domu rodzinnym.

Tak naprawdę wiele czynników ma wpływ na rozwój otyłości u ludzi. W przypadku otyłości olbrzymiej złotym standardem leczenia jest operacja bariatryczna, leczenie farmakologiczne oraz prawidłowa dieta.

Jeśli to możliwe należy wprowadzić aktywność fizyczną, która będzie sprzyjać redukcji masy ciała. Aktywność fizyczna wpływa również na poprawę nastroju, co sprzyja całemu procesowi odchudzania.

Otyłość olbrzymia może stanowić również poważnym problem dla kobiet, które starają się o dziecko. Wpływa ona nie tylko na zajście w ciążę, przebieg ciąży, poród, ale również może mieć negatywne konsekwencje w przyszłości potomstwa.

Wnioski

Otyłość jest uważana za jedno z dziesięciu największych zagrożeń dla zdrowia ludzkości, a dane epidemiologiczne pokazują, że osiąga ona już rozmiary światowej epidemii. Otyłość olbrzymia dotyka zarówno kobiet, jak i mężczyzn.

Otyłość olbrzymią może sklasyfikować przy użyciu wskaźnika BMI lub WHR. Najpowszechniej stosowanym do oceny stopnia otyłości jest wskaźnik BMI. Zgodnie z klasyfikacją Światowej Organizacji Zdrowia (WHO, World Health Organization) o otyłości mówimy wtedy, gdy BMI ≥ 30 kg/m2, a o otyłości olbrzymiej, gdy BMI ≥ 40 kg/m2.
Otyłość jest złożonym przewlekłym zaburzeniem o wieloczynnikowej etiologii, obejmującym genetykę, hormony, dietę i środowisko.

Dieta jest bardzo ważnym aspektem leczenia otyłości olbrzymiej. Powinna być ona dobrze zbilansowana oraz niskoenergetyczna.

Otyłość olbrzymia wiąże się z licznymi powikłaniami i stanowi poważny problem. Przyczynia się przede wszystkim do chorób sercowo-naczyniowych i cukrzycy typu 2, które zwiększają ryzyko przedwczesnej śmierci.

Obecnie w leczeniu otyłości stosuje się różne metody terapeutyczne. W pierwszej kolejności prowadzi się leczenie zachowawcze obejmujące zmianę stylu życia, na którą składają się przede wszystkim zmiana nawyków żywieniowych (stosowanie diety ubogoenergetycznej) i zwiększona aktywność fizyczna.

Jeżeli leczenie zachowawcze nie przynosi efektów, pacjent może być zakwalifikowany do operacji bariatrycznej.
Dieta połączona z aktywnością fizyczną daje najlepsze rezultaty w redukcji masy ciała. Aktywność ruchową należy zalecać ostrożnie, pod nadzorem medycznym i rehabilitacyjnym Najbezpieczniejszym rodzajem aktywności w tej grupie, o ile nie występują przeciwwskazania, są ćwiczenia w wodzie.

Otyłość olbrzymia prowadzi do wielu powikłań. Może przyczynić się do zaburzeń płodności już w okresie dojrzewania dziewcząt. U otyłych kobiet w ciąży stwierdza się większą predyspozycję do wystąpienia powikłań położniczych (poronienie, nadciśnienie indukowane ciążą, stan przedrzucawkowy, a nawet rzucawka).

Bibliografia:

1. Boniecka I., Szczygieł B., Paśnik K. (2009) Wybrane cechy trybu życia pacjentów z otyłością olbrzymią zakwalifikowanych do operacji bariatrycznych. Roczn. PZH 60 (3): 279-284.
2. WHO: Overweight and obesity. https://www.who.int/gho/ncd/risk_factors/overweight_obesity/obesi- ty_adults/en/
3. Rynkowska S., Tąpolska M., Owecki M. (2019) Epidemiologia otyłości w Polsce i na świecie. Postępy biologii komórki. 46 (3): 235-242.
4. Buchwald H. (2005) Consensus Conference Statement: Bariatric surgery form morbid obesity: Health implications for patients, health professionals, and third-party payers. J. Am. Coll. Surg, 200, 593-604.
5. Wąsowski M., Walicka M., Marcinowska-Suchowierska E. (2013) Otyłość – definicja, epidemiologia, patogeneza. Postępy Nauk Medycznych. 26(4): 301-306.
6. Grabowska A. i in. (2020) Czy nadwagę mamy we krwi? Pacjent z otyłością olbrzymią, czynniki prowadzące do otyłości. Forum Medycyny Rodzinnej. 14(4): 181-188.
7. Lee H., Lee W. S., Choue R. (2013) Obesity, Inflammation and Diet. Pediatr Gastroenterol Hepatol Nutr. 16(3): 143-152.
8. Levitan EB, Cook NR, Stampfer MJ, Ridker PM, Rexrode KM, Buring JE, et al. (2008) Dietary glycemic index, dietary glycemic load, blood lipids, and C-reactive protein. 57:437–443.
9. Kłosiewicz-Latoszek L. (2010) Otyłość jako problem społeczny, zdrowotny i leczniczy. Probl Hig Epidemiol, 91(3): 339-343
10. Prospective Studies Collaboration. (2009) Body-mass index and cause-specific mortality in 900 000 adults: collaborative analyses of 57 prospective studies. Lancet, 373: 1083-96.
11. Kuczyńska B., Biczysko M., Bogdański P. (2012) Chirurgiczne leczenie otyłości olbrzymiej i zaburzeń metabolicznych. Forum Zaburzeń Metabolicznych, 3(2): 61–69.
12. Fred M. i in. (2007) Wytyczne europejskie w zakresie chirurgicznego leczenia otyłości olbrzymiej. International Journal of Obesity, 31: 569–577 — publikacja Nature Publishing Group.
13. Kulick D., Hark L., Deen D. (2010) The bariatric surgery patient: a growing role for registered dietitians. J. Am. Diet. Assoc. 110: (4): 593–599.
14. Jastrzębska M., Ostrowska L. (2010) Zalecenia dietetyczne po zabiegach bariatrycznych. Forum Zaburzeń Metabolicznych, 1(4), 201–209-203.
15. Narodowy Program Zdrowia. Aktywność fizyczna- ważny element w leczeniu otyłości. Opublikowane na Sposób żywienia, stan odżywienia i aktywność fizyczna (https://dieta.wum.edu.pl).
16. Plewa M., Markiewicz A. (2007) Aktywność fizyczna w profilaktyce i leczeniu otyłości. Forum Medycyny Rodzinnej, 1(1), 35–44.
17. Brończyk-Puzoń A. i in. (2014) Algorytm leczenia otyłości. Forum Medycyny Rodzinnej 8(5): 211–216.
18. Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej. Jaka dieta w otyłości? Zalecenia i jadłospis do pobrania. Pobrano z: ncez.pzh.gov.pl
19. Lech M. M. (2010) Otyłość a ciąża, poród i stan zdrowia w późniejszym okresie życia kobiety. Forum Zaburzeń Metabolicznych, 1(1), 37–45.
20. Rich-Edwards J.W., Goldman M.B., Willet W.C. i in. (1994) Adolescent body mass index and infertility caused by ovualtory disorder. Am. J. Obstet. Gynecol. 171: 171–177.