Persymona (kaki, sharon) – właściwości i wartości odżywcze

Słodkie, apetyczne owoce persymony, znanej także pod nazwami kaki i sharon, są bogatym źródłem składników odżywczych, w tym wielu witamin, składników mineralnych, a także przeciwutleniaczy. Ten delikatny egzotyczny owoc pochodzący z Chin dotarł także do Japonii a w połowie XIX wieku do Kalifornii, gdzie jest szeroko uprawiany. Owoce te rosną na drzewach dorastających do 8 metrów na terenach o klimacie umiarkowanym o łagodnych zimach i średnio gorących latach.

Spis treści:

1. O persymonie i jej odmianach
2. Właściwości prozdrowotne
3. Persymona a odchudzanie
4. Jak wybierać persymony?
5. Jak przechowywać persymony?
6. Zastosowanie kulinarne
7. Bibliografia

Persymona, kaki, szaron – jej odmiany

Drzewa persymon klasyfikuje się na dwa szczepy – te dające owoce cierpkie, gdy są niedojrzałe oraz pozbawione cierpkości na wszystkich etapach dojrzewania. Odmiany o cierpkich owocach najczęściej uprawiane są w Japonii. Cechuje je bardzo wysoka zawartość gorzkich w smaku tanin i przed spożyciem muszą dobrze dojrzeć tak, aby ich miąższ osiągnął konsystencję miękkiej galaretki. Odmiany pozbawione cierpkości zawierają znacząco mniej tanin i mogą być jedzone w niepełnej dojrzałości. Wtedy ich miąższ jest dość twardy, chrupiący, zbliżony do konsystencji jabłka. Cierpkość z owoców może być usuwana, przez traktowanie owoców dwutlenkiem węgla bądź alkoholem.

W porze owocowania drzewa, w zależności od odmiany, wydają wiele owoców o różnych kształtach. Znaleźć można formy kuliste, sercowate, spłaszczone do  podłużnych przypominających cukinię. Owoce różnią się także pod względem wielkości. Mogą być niewielkie jak śliwki lub dorastać do prawie pół kilograma. Kolor owoców także jest niejednorodny. Występują formy żółto-pomarańczowe do ciemnopomarańczowo-czerwonych. Owoce są w całości jadalne oprócz nasion i kielicha kwiatowego

Zdrowotne właściwości persymony

• Persymony zawierają wiele związków prozdrowotnych takich jak flawonoidy, polifenole i przeciwutleniacze – jak katechiny, gallokatechiny, a także ważny czynnik przeciwnowotworowy – kwas betulinowy.  Katechiny są znane z działania przeciwinfekcyjnego i przeciwzapalnego, a także przeciwkrwotocznego
• Świeże owoce zawierają także wiele przeciwutleniaczy, takich jak beta-karoten, likopen, luteina, zeaksantyna i kryptoksantyna. Związki te mają działanie przeciwwolnorodnikowe. Zmniejszają tym samym powstający w organizmie stres oksydacyjny, opóźniając procesy starzenia i powstrzymując rozwój wielu schorzeń.
• Zeaksantyna, ważny karotenoid, wchłaniany jest w strukturę plamki żółtej oka, gdzie działa ochronnie na strukturę, przeciwdziałając rozwojowi zwyrodnieniu plamki ocznej, występującej w starszym wieku
• Sharony są także bardzo dobrym źródłem witaminy C – kolejnego silnego przeciwutleniacza. Regularne spożywanie produktów bogatych w tę witaminę pomaga wzmocnić odporność, a także działa przeciw substancjom prozapalnym.
• Poza wcześniej wymienionymi witaminami owoce persymony zawierają znaczne ilości witamin z grupy B (w tym kwas foliowy oraz witaminę B6), będących kofaktorami wielu przemian enzymatycznych.
• Świeże owoce persymon zawierają wiele składników mineralnych, takich jak potas, magnez, miedź oraz fosfor. Magnez jest kofaktorem enzymu dysmutazy ponadtlenkowej, wykazującej silne działanie przeciwwolnorodnikowe. Także miedź wykazuje działanie przeciwutleniające, ponieważ jest jednym z czynników niezbędnych do pracy enzymów takich jak oksydaza cytochromowa czy dysmutaza ponadtlenkowa. Miedź uczestniczy także w procesie powstawania czerwonych ciałek krwi.

Persymona a odchudzanie

Owoce persymony są produktami niskoenergetycznymi (zawierają około 70 kcal / 100 g.). Prawie nie zawierają tłuszczów, jednak są one bardzo dobrym źródłem błonnika pokarmowego. Sprawia to, że są bardzo dobrym wyborem dla osób na diecie odchudzającej.

Co ciekawe, przeprowadzono badanie, które sugerowało, że polifenole z persymony mogą poprawiać gospodarkę poziomu glukozy we krwi po posiłku [1].

Jak wybierać persymony?

Odmiany persymon o cierpkich owocach zbierane są jako jeszcze niedojrzałe ale w pełni ukształtowane. Powinny one być pozostawione w temperaturze pokojowej do osiągnięcia pełnej dojrzałości. Odmiany o owocach pozbawionych cierpkości gotowe są do zbioru, kiedy odpowiednio się wybarwią i lekko zmiękną. Obie odmiany powinny być zrywane z użyciem ręcznego sekatora z pozostawieniem kielicha kwiatowego z zachowaniem należytej ostrożności, aby nie uszkodzić dość delikatnego miąższu owocu.

Wybierając odpowiedni owoc, należy zwrócić uwagę na jego barwę – powinna być żółtawo-pomarańczowa. Skórka nie powinna nosić śladów uszkodzeń oraz obicia. Suszone owoce persy mony są także dostępne w handlu, przy ich wyborze należy się kierować podobieństwem do suszonych moreli.

Przechowywanie owoców

Dojrzałe owoce khaki odmian o cierpkich owocach mogą być przechowywane w chłodni przez wiele miesięcy, natomiast odmiany pozbawione cierpkości są znacznie mniej trwałe i mogą być przechowywane przez kilka dni w temperaturze pokojowej.

Propozycje podania owoców sharona

Persymony mogą być spożywane w postaci świeżej, suszonej czy po obróbce termicznej. Świeże owoce mogą być podawane w ćwiartkach podobnie jak jabłko. Konsystencja owocu może być różna – od jędrnego po gąbczasty smak  -zazwyczaj jest bardzo słodki.

Owoce suszone używane są do gotowania, ciast i puddingów sałatek oraz jako dodatek do płatków śniadaniowych. Suszone owoce stanowią świetną przegryzkę lub jako deser. Owoce fermentowane wykorzystuje kuchnia koreańska do wytwarzania octu.

W Polsce dostępność owoców persymony jest coraz większa. W handlu przeważają owoce odmian cierpkich, które po osiągnięciu dojrzałości są bardzo smaczne i mogą stać się wartościowym dodatkiem do urozmaiconej diety.

Bibliografia:

1. Takemori, K., Akaho, K., Iwase, M., Okano, M., & Kometani, T. (2022). Effects of Persimmon Fruit Polyphenols on Postprandial Plasma Glucose Elevation in Rats and Humans. Journal of nutritional science and vitaminology, 68(4), 331–341. https://doi.org/10.3177/jnsv.68.331

• Data pierwotnej publikacji: 17.01.2014
• Data ostatniej aktualizacji o wyniki badań: 3.09.2022