Pomelo. Wartość odżywcza i właściwości prozdrowotne owocu szczęścia

Pomelo jest największym owocem cytrusowym należącym do rodziny Rutaceae. W sprzyjających warunkach dojrzały owoc osiąga nawet do 30 cm średnicy [1]. Pomelo możemy spotkać pod wieloma nazwami, m.in.: chiński grejpfrut, szadok, pomarańcza olbrzymia, pumelo czy pompela. W Chinach postrzegane jest jako owoc szczęścia [2].

Spis treści:

1. Historia pochodzenia
2. Odmiany
3. Uprawa
4. Wartości odżywcze
5. Właściwości prozdrowotne
   1. Antyoksydanty
   2. Zdrowie skóry
   3. Przeciwbakteryjne i przeciwzapalne
   4. Starzenie się
   5. Układ sercowo-naczyniowy
   6. Przeciwnowotworowe
6. Zastosowania pomelo
7. Jak wykorzystać skórkę pomelo?
8. Czym różni się pomelo od grejpfruta?
9. Jak jeść pomelo?
10. Zastosowanie w kuchni
11. Pomelo w pytaniach i odpowiedziach

Historia pochodzenia owocu

Pomelo pochodzi z Azji Południowo-Wschodniej. W Malezji odmiana znana jako Limau Bali została wprowadzona w 1884 roku. Stało się to za sprawą Sir Hugh Low. Przywiózł on sadzonki drzew owocowych z Holenderskich Indii Wschodnich (tereny dzisiejszej Indonezji) [3]. Sadzonki zostały rozprowadzone po Malezji i posadzone w stanach Penang i Perak. Do dzisiaj miasto Tambun w regionie Perak słynie z uprawy pomelo.

Odmiany pomelo

Pomelo z Tambun charakteryzuje się kulistymi, lekko spłaszczonymi u nasady owocami i grubą skórką. Odznacza się również niską kwasowością. W zależności od odmiany miąższe różnią się smakiem (słodki do kwaśnego). Różnią się także kolorem (biały, żółtawy lub różowy). Pomelo o miąższu białym znane są pod nazwą Tambun White, a te o odcieniu różowym – Tambun Pink [4]. Pomelo Tambun White jest najpopularniejszym rodzajem ze względu na soczystość, słodycz i wyśmienity smak [5].

Odmiana chińska (Shatian) ma typowy kształt gruszki, z żółtymi lub różowymi woreczkami sokowymi i grubą skórką. Odmiana z Tajlandii wyróżnia się mniejszymi i bardziej kulistymi owocami [4].

Uprawa pomelo

Pomelo jest obecnie jednym z pięciu najczęściej uprawianych i spożywanych owoców cytrusowych, obok pomarańczy, mandarynki, cytryny oraz grejpfruta [6].

Do rozmnażania pomelo stosuje się technikę nazywaną odkładem powietrznym, w Malezji lepiej znaną jako „marcotting”. Jest to proces ukorzeniania pędów, które wciąż są przyczepione do rośliny rodzicielskiej. Pędy otacza się najczęściej torfem i owija folią. Wytwarzane przez nie korzenie są odcinane. Zasadzenie ich w gruncie powoduje dalszy samodzielny wzrost rośliny. Dzięki zastosowaniu tej techniki gałązki nowych drzew nie wytwarzają cierni i szybciej kwitną [3]. 

Kiedy trwa sezon na pomelo?

Drzewa mogą produkować owoce przez cały rok. Pełne rozwinięcie się owoców z pąków kwiatowych zajmuje około pięciu miesięcy. Kwiaty pomelo są duże i fioletowe. Czasami można spotkać też kwiaty białe. Hodowcy wolą przygotowywać drzewa do zbiorów na kilka tygodni przed Chińskim Nowym Rokiem i Świętem Środka Jesieni. W tych okresach pomelo są cenione jako prezenty i można je sprzedawać po najwyższych cenach.

Pielęgnacja drzew pomelo

Okresowe przycinanie 10-20% liści jest ważne dla prawidłowego rozwoju rośliny. Ma ono na celu poprawę przenikania światła słonecznego i cyrkulację powietrza w koronach. Gałęzie wystawione na więcej światła słonecznego wyprodukują więcej kwiatów.

Pnie drzew są zwykle bielone wapnem gaszonym. Rozwijające się owoce są często owijane gazetami jako ochrona przed poparzeniem słonecznym i muszkami owocowymi. Wokół każdego drzewa do nawożenia umieszczane są worki z obornikiem kurzym [7].

Wartości odżywcze pomelo

Pomelo zawiera wiele witamin i składników mineralnych. Jest doskonałym źródłem witaminy C. Dzięki pomelo dostarczysz do swojego organizmu również niewielkie ilości tiaminy, ryboflawiny, niacyny i witaminy B6. Głównym składnikiem mineralnym występującym w pomelo jest potas. Ten cytrus jest również źródłem fosforu, miedzi, żelaza, wapnia, magnezu oraz cynku [8].

Jedno pomelo (ok. 609 g) dostarcza 6 g błonnika. Większość ludzi powinna dążyć do spożycia co najmniej 25 gramów błonnika dziennie [9]. Spożycie pomelo przyczynia się do zaspokojenia tej potrzeby. Jedna porcja owocu ze skórką (100 g) zawiera 38 kcal.

W pomelo znajdują się także niezbędne związki bioaktywne, zwłaszczaflawonoidy. Należą do nich neohesperydyna, hesperydyna, naringenina oraz naringina. Występują one w dużych ilościach w soku owocowym [10].

Kumaryny to kolejna grupa związków bioaktywnych obecnych w tych owocach cytrusowych. Znane są przede wszystkim ze swoich właściwości przeciwnowotworowych [11], przeciwzapalnych [12] oraz chroniących wątrobę [13].

W pomelo znajdziemy również kwasy fenolowe, garbniki oraz karotenoidy. Karotenoidy są odpowiedzialne za złocistożółte i różowo-czerwone kolory miąższu owoców i skórki pomelo [14]. Związki te nie tylko przyczyniają się do atrakcyjności owoców. Wykazują również działanie przeciwutleniające i przeciwnowotworowe [15].

Właściwości prozdrowotne

Źródło antyoksydantów

Przeciwutleniacze w owocach tropikalnych obejmują polifenole, karotenoidy i witaminy. Przynoszą one korzyści zdrowotne wykraczające poza podstawowe odżywianie [16]. W pomelo znajdziemy takie antyoksydanty jak karoten i beta-karoten, kwas askorbinowy, alkaloidy, flawonoidy, glikozydy flawonowe oraz rutynę.

Karotenoidy zawarte w pomelo mają pozytywny wpływ na układ odpornościowy poprzez tworzenie witaminy A. Retinol wspomaga także zdrowie oczu oraz kształtowanie kości [15].

Flawonoidy pobudzają aktywność enzymów o funkcji ochronnej w wątrobie. Zapobiegają również uszkodzeniu materiału genetycznego. Antyoksydanty neutralizują wolne rodniki, które są kluczowym czynnikiem sprzyjającym rozwojowi nowotworów i miażdżycy [17].

Zdrowie skóry

Pomelo zawiera niezbędne aminokwasy, które pomagają budować komórki skóry. Tłumią także wszelkie zaczerwienienia i obrzęki, które mają tendencję do rozwoju na skórze narażonej na trudne warunki środowiskowe. Zawarte w nim flawonoidy pomagają zredukować trądzik, blizny i ciemne plamy oraz podrażnienia skóry [18].

Działanie przeciwzapalne i przeciwdrobnoustrojowe

Olejki eteryczne wytwarzane ze skórki pomelo mogą pełnić rolę naturalnych środków przeciwdrobnoustrojowych do potencjalnego zastosowania w żywności. Kilka badań wykazało ich skuteczność przeciwko Staphylococcus aureus i Escherichia coli [19]. Są to jedne z najczęstszych patogenów przenoszonych przez żywność.

Zapobieganie starzeniu się

Przeciwutleniacze, w tym witamina C, mogą zapobiegać uszkodzeniom skóry powodowanym przez szkodliwe wolne rodniki. Pomagają w ten sposób zachować młodzieńczy wygląd [18].

Według raportu z 2013 r. opublikowanego w EXCLI Journal, pomelo może również zmniejszać tworzenie zaawansowanych produktów końcowych glikacji [20]. W ten sposób zapobiega powstawaniu przebarwień i plam na skórze.

Uważa się, że wysoki poziom witaminy B1, cynku i innych składników odżywczych, które można znaleźć w owocach pomelo, poprawia kondycję włosów i pomaga zapobiegać łupieżowi [21]. 

Pozytywny wpływ na układ sercowo-naczyniowy

Pomelo jest dobrym źródłem potasu, który odpowiada za prawidłowe napięcie mięśni, w tym mięśnia sercowego. Obniża ciśnienie krwi w naczyniach krwionośnych, zapewniając odpowiednie krążenie krwi i dotlenienie narządów. Potas jest odpowiedzialny również za redukcję stężenia „złego” cholesterolu LDL i naturalnie zwiększa stężenie „dobrego” cholesterolu HDL. Spożywanie pomelo zapobiega zawałom serca i udarom mózgu oraz zmniejsza ryzyko miażdżycy [22].

Działanie przeciwnowotworowe

Jedno z badań na myszach wykazało, że ekstrakt ze skórki pomelo hamował wzrost guza. Dodatkowo wzmacniał układ odpornościowy i zabijał komórki rakowe [23]. Ponadto udowodniono, że naringenina obecna w pomelo zabija komórki raka prostaty i trzustki. Ten przeciwutleniacz może także hamować rozprzestrzenianie się raka płuc [24, 25, 26].

Różne zastosowania pomelo

Pomelo ze względu na bogate walory smakowe jest składnikiem wielu tradycyjnych dań kuchni azjatyckiej. W Tajlandii soczysty miąższ pomelo jest kluczowym elementem tradycyjnej sałatki yam som oh. Pomelo towarzyszy rozdrobniony kokos, krewetki, orzechy ziemne i sos tajski.

W Malezji owoc występuje w świątecznej potrawie z surowej ryby, znanej jako yee sang. W Chinach liście drzew pomelo oraz skórki owoców gotuje się i dodaje do kąpieli. Rytualne obmycie w wodzie nasączonej tymi składnikami ma oczyścić organizm i zmyć pecha.

Białe kwiaty rośliny wydzielające zapach jaśminu są zbierane przez Wietnamczyków oraz Balijczyków i wykorzystywane jako ofiary dla bóstw. W Malezji do tego celu używa się tylko owoców.

Aromatyczne kwiaty są wykorzystywane do produkcji perfum. W wielu azjatyckich domach skórki pomelo są umieszczane w kuchniach i łazienkach. Zapewniają przyjemny, odświeżający zapach [3]. 

Jak wykorzystać skórkę z pomelo?

Pomelo ma najgrubszą skórkę spośród wszystkich owoców cytrusowych. Stanowi ona nawet do 30% masy świeżych owoców [27]. Spożywanie pomelo powoduje nagromadzenie się dużych ilości skórek owocu. Są one usuwane jako odpad lub produkt uboczny bez uwzględnienia ich potencjalnej wartości odżywczej. Skutkuje to nieefektywnym wykorzystaniem zasobów i gruntów [28].

Skórka z pomelo znalazła zastosowanie jako adsorbent do czyszczenia układów olejowych z wytworów korozji czy produktów starzenia się oleju, takich jak żywice [29]. Przekształcenie skórki z pomelo do materiałów absorbujących pozwala również na wchłanianie barwników azowych wykorzystywanych do procesów produkcyjnych.

Zastosowanie naturalnego adsorbentu przyczynia się do ochrony zbiorników wodnych przed zanieczyszczeniem szkodliwymi substancjami odprowadzanymi przez przemysł [30].

Badania wykazały, że skórka z pomelo jest doskonałym źródłem pektyn [31]. Gąbczasta biała część skórki (albedo) może zawierać do 20% całkowitej pektyny w owocu. Pektyna ze względu na właściwości żelujące, emulgujące oraz zagęszczające ma szerokie zastosowanie w przemyśle spożywczym. Obecność cukrów prostych oraz wysoka zawartość pektyn sprawiają, że skórki z pomelo są atrakcyjnym surowcem do biokonwersji na etanol [32].

Olejek eteryczny

Jednym z najważniejszych produktów ubocznych przetwarzania cytrusów są olejki eteryczne. Cytrusowe olejki eteryczne są bogate w aromatyczne substancje lotne i są powszechnie uznawane za bezpieczne. Mają szerokie zastosowanie w kosmetyce oraz farmacji. Są dodawane do napoi oraz używane jako aromaty spożywcze [33]. Ponadto olejki eteryczne zawierają związki bioaktywne o właściwościach przeciwzapalnych  i przeciwdrobnoustrojowych [34, 35].

Żywność fortyfikowana

Skórki z pomelo są również wykorzystywane do produkcji żywności fortyfikowanej. Do zbadania dobroczynnych właściwości skórki cytrusów wykorzystano wzbogacony skórką z pomelo makaron ryżowy [36]. Wykazano, że zastosowanie skórki z pomelo jest zgodne z ideą, że włączenie produktów bogatych w błonnik może zwiększyć zawartość błonnika w niektórych produktach spożywczych. Pokarm bogaty w błonnik sprzyja zdrowiu jelit poprzez stymulację wzrostu pożytecznych drobnoustrojów w przewodzie pokarmowym [37]. Skórka z pomelo jest wykorzystana również jako dodatek do herbaty. Produkuje się z niej również kandyzowaną skórkę owocową oraz marmoladę [38].

Czym różni się pomelo od grejpfruta?

Pomelo i grejpfrut to dwa różne owoce. Można je łatwo pomylić, biorąc pod uwagę ich podobny rozmiar, kolor i smak. Oba owoce należą do rodziny cytrusów i są dobrym źródłem witaminy C oraz przeciwutleniaczy.

Owoc pomelo jest największym ze wszystkich owoców cytrusowych. Pomelo wielkością przypomina arbuza czy kantalupę. Grejpfrut jest krzyżówką słodkiej pomarańczy i pomelo. Jest mniejszy od pomelo i rozmiarem przypomina pięść.

Owoce różnią się barwą. Grejpfrut posiada pomarańczową skórkę i różowe lub czerwonawe zabarwienie miąższu. W przypadku pomelo skórka i miąższ zwykle cechują się odcieniem jasnej zieleni lub bladej żółci. Pomelo ma również grubszą skórkę niż grejpfrut i jest od niego słodsze.

Pomelo pochodzi z Malezji, a konkretnie z Azji Południowo-Wschodniej. Natomiast grejpfruty po raz pierwszy uprawiano na terenach półtropikalnych Stanów Zjednoczonych – głównie na Florydzie i w Południowej Kalifornii [39].

Jak przygotować pomelo do zjedzenia?

Przed spożyciem owocu należy obrać go ze skórki. Za pomocą ostrego noża odcinamy „czapkę” owocu. Następnie nacinamy owoc u jego nasady i przesuwamy ostrzem ku dołowi, dzieląc skórkę na 6-8 części. Każdą część skórki odsuwamy od mięsistego wnętrza. Miąższ składa się z kilku segmentów osłoniętych błoną. Cząstki pomelo najlepiej rozdzielić palcami i zdjąć z nich białą błonkę. Warto też pozbyć się pestek. Tak obrane pomelo można pokroić na mniejsze kawałki i spożyć na surowo.

Zastosowanie w kuchni

Pomelo świetnie komponuje się z innymi owocami tropikalnymi, takimi jak banan i ananas. Możesz przyrządzić z niego sałatki owocowe i te z dodatkiem warzyw czy orzechów. Miksując miąższ z lodem, uzyskamy orzeźwiające smoothie. Pomelo można kandyzować, otrzymując w ten sposób dodatek do ciast czy deserów. Robi się z niego również marmoladę. Jest dobrym dodatkiem do dań rybnych i owoców morza. Świetnie smakuje w połączeniu z miecznikiem lub krewetkami. Z soku z pomelo można przygotować marynatę lub sos sałatkowy. Jeśli wykorzystujesz przepis, w którym znajduje się grejpfrut czy nawet pomarańcza, możesz zastąpić je pomelo.

Przepis na sałatkę z jarmużu, komosy ryżowej i pomelo

Składniki:

• 1/3 szklanki soku z cytryny
• 1/3 szklanki oliwy z oliwek
• 1 łyżka syropu klonowego
• sól i pieprz
• 1 szklanka komosy ryżowej
• 2 szklanki wody
• 65 g posiekanych migdałów
• 1 mała czerwona cebula
• 1 pomelo
• ok. 500 g jarmużu
• 120 g pokruszonego sera feta

Sposób przygotowania:

1. Przygotuj sos sałatkowy. Wlej sok z cytryny, oliwę z oliwek i syrop klonowy do małej miski. Dokładnie wymieszaj i dopraw do smaku solą i pieprzem.
2. Ugotuj komosę ryżową. Wsyp komosę ryżową do garnka i zalej ją wodą. Gotuj na dużym ogniu do momentu wrzenia. Następnie zmniejsz płomień i gotuj na małym ogniu przez około 15 minut. W tym czasie komosa ryżowa powinna wchłonąć całą wodę. Pozostaw do ostygnięcia.
3. Rozgrzej małą patelnię i upraż na niej migdały. Proces prażenia powinien trwać 3 do 5 minut. Na koniec odstaw do wystygnięcia.
4. Posiekaj drobno czerwoną cebulę i jarmuż. Pomelo obierz i pokrój na małe kawałki. Wszystkie składniki wsyp do miski. Dodaj ugotowaną komosę ryżową, uprażone migdały i pokruszony ser feta. Dokładnie wymieszaj i całość polej wcześniej przygotowanym dressingiem. Gotową sałatkę możesz przechowywać w lodówce do 3 dni. Smacznego!

Pomelo w pytaniach i odpowiedziach

Bibliografia:

1. Duan, P., Xu, X., Shang, Y., Gao, B., Li, F. (2017). Amine-crosslinked Shaddock Peel embedded with hydrous zirconium oxide nano-particles for selective phosphate removal in competitive condition. J. Taiwan Inst. Chem., 80, 650–662.
2. Puglisi, I., De Patrizio, A., Schena, L., Jung, T., Evoli, M., Pane, A., Cacciola, S.O. (2017). Two previously unknown Phytophthora species associated with brown rot of Pomelo (Citrus grandis) fruits in Vietnam. PLoS One, 12(2), e0172085.
3. Ng, C. (2015). Pomelo-Citrus maxima-the indigenous mega-citrus of South-East Asia. UTAR Agriculture Science Journal (UASJ), 1(3).
4. Mabberley, D.J. (1997). A classification for edible Citrus (Rutaceae). Telopea, 7(2), 167-172.
5. Department of Agriculture Malaysia (2013). Fruit Crops Statictics. Putrajaya, Malaysia.
6. Tocmo, R., Pena-Fronteras, J., Calumba, K.F., Mendoza, M., Johnson, J.J. (2020). Valorization of pomelo (Citrus grandis Osbeck) peel: A review of current utilization, phytochemistry, bioactivities, and mechanisms of action. Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety, 19, 1969–201.
7. Niu, J.Z., Hull-Sanders, H., Zhang, Y.X., Lin, J.Z., Dou, W., Wang, J.J. (2014). Biological control of anthropod pests in citrus orchards in China. Biological Control, 68, 15-22.
8. U.S. Department of Agriculture (2019). Pummelo, raw. Pobrano z https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/167754/nutrients
9. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego- Państwowy Zakład Higieny (2020). Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie. Pobrano z https://www.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2020/12/Normy_zywienia_2020web-1.pdf
10. Xu, G., Liu, D., Chen, J., Ye, X., Ma, Y., Shi, J. (2008). Juice components and antioxidant capacity of citrus varieties cultivated in China. Food Chem, 106, 545-551.
11. Ito, C., Fau, I. M., Ju-ichi, M., Sakamoto, N., Tokuda, H., Nishino, H., Furukawa, H. (2005). Antitumor-promoting activity of coumarins from citrus plants. Planta Medica, 71(1), 84–87.
12. Kirsch, G., Abdelwahab, B. A., & Chaimbault, P. (2016). Natural and synthetic coumarins with effects on inflammation. Molecules, 21(10), 1322.
13. Tian, D., Wang, F., Duan, M., Cao, L., Zhang, Y., Yao, X., Tang, J. (2019). Coumarin analogues from the Citrus grandis (L.) Osbeck and their hepatoprotective activity. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 67(7), 1937–1947.
14. Xu, C.-J., Fraser, P. D., Wang, W.-J., Bramley, P. M. (2006). Differences in the carotenoid content of ordinary citrus and lycopene-accumulating mutants. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 54(15), 5474–5481.
15. Fiedor, J., Burda, K. (2014). Potential role of carotenoids as antioxidants in human health and disease. Nutrients, 6(2).
16. Yi, L., Ma, S., Ren, D. (2017). Phytochemistry and bioactivity of Citrus flavonoids: a focus on antioxidant, anti-inflammatory, anticancer and cardiovascular protection activities. Phytochemistry Reviews, 16(3) , 479–511.
17. Hung, D.J., Ku, S.C., Tsan, C.C. and Chuan, L.H. (2010). Antioxidant  potentials  of  buntan  pumelo  (Citrus grandis  Osbeck)  and  its  ethanolic  and  acetified fermentation  products. Food  Chemistry, 118, 554-558.
18. Carr, A.C., Maggini, S. (2017) Vitamin C and Immune Function. Nutrients. 9(11), 1211
19. Aumeeruddy-Elalfi, Z., Gurib-Fakim, A., Mahomoodally, M.F. (2016). Chemical composition, antimicrobial and antibiotic potentiating activity of essential oils from 10 tropical medicinal plants from Mauritius. Journal of Herbal Medicine, 6(2), 88–95.
20. Farrar, M.D. (2016). Advanced glycation end products in skin ageing and photoageing: what are the implications for epidermal function? Exp Dermatol, 25(12), 947-948.
21. Almohanna, H.M., Ahmed, A.A., Tsatalis, J.P., Tosti, A. (2019). The Role of Vitamins and Minerals in Hair Loss: A Review. Dermatol Ther (Heidelb), 9(1), 51-70.
22. Czech, A., Zarycka, E., Yanovych, D., Zasadna, Z., Grzegorczyk, I., Kłys, S. (2020). Mineral Content of the Pulp and Peel of Various Citrus Fruit Cultivars. Biol Trace Elem Res, 193(2), 555-563.
23. Yu, J., Ji, H., Liu, A. (2018). Preliminary Structural Characteristics of Polysaccharides from Pomelo Peels and Their Antitumor Mechanism on S180 Tumor-Bearing Mice. Polymers (Basel), 10(4), 419.
24. Chang, H.L., Chang, Y.M., Lai, S.C., Chen, K.M., Wang, K.C., Chiu, T.T., Chang, F.H., Hsu, L.S. (2017). Naringenin inhibits migration of lung cancer cells via the inhibition of matrix metalloproteinases-2 and -9. Exp Ther Med., 13(2), 739-744.
25. Lim, W., Park, S., Bazer, F.W., Song, G. (2017). Naringenin-Induced Apoptotic Cell Death in Prostate Cancer Cells Is Mediated via the PI3K/AKT and MAPK Signaling Pathways. J Cell Biochem., 118(5), 1118-1131.
26. Park, H.J., Choi, Y.J., Lee, J.H., Nam, M.J. (2017). Naringenin causes ASK1-induced apoptosis via reactive oxygen species in human pancreatic cancer cells. Food Chem Toxicol., 99, 1-8.
27. Zain, N.F.M., Yusop, S.M., Ahmad, I. (2013). Preparation and characterization of cellulose and nanocellulose from pomelo (Citrus grandis) albedo. Journal of Nutrition & Food Sciences, 5(1), 1–4.
28. Zarina, Z., Tan, S. (2013). Determination of flavonoids in Citrus grandis (Pomelo) peels and their inhibition activity on lipid peroxidation in fish tissue. International Food Research Journal, 20(1), 313–317.
29. Chai, W., Liu, X., Zou, J., Zhang, X., Li, B.,Yin, T. (2015). Pomelo peel modified with acetic anhydride and styrene as new sorbents for removal of oil pollution. Carbohydr. Polym., 132, 245–251.
30. Argun, M.E., Güclü, D., Karatas, M. (2014). Adsorption of reactive Blue 114 dye by using a new adsorbent: pomelo peel. Journal of Industrial and Engineering Chemistry, 20(3), 1079–1084.
31. Chavan, P., Singh, A.K., Kaur, G. (2018). Recent progress in the utilization of industrial waste and by-products of citrus fruits: A review. Journal of Food Process Engineering, 41(8), e12895.
32. Marín, F.R., Soler-Rivas, C., Benavente-García, O., Castillo, J., Pérez-Alvarez, J.A. (2007). By-products from different citrus processes as a source of customized functional fibres. Food Chemistry, 100(2), 736–741.
33. Palazzolo, E., Laudicina, V.A., Germanà, M.A. (2013). Current and potential use of citrus essential oils. Current Organic Chemistry, 17, 3042–3049.
34. Amorim, J.L., Simas, D.L.R., Pinheiro, M.M.G., Moreno, D.S.A., Alviano, C.S., da Silva, A.J.R., Fernandes, P.D. (2016). Antiinflammatory properties and chemical characterization of the essential oils of four citrus species. PLoS One, 11(4), e0153643.
35. Mancuso, M., Catalfamo, M., Laganà, P., Rappazzo, A.C., Raymo, V., Zampino, D., Zaccone, R. (2019). Screening of antimicrobial activity of citrus essential oils against pathogenic bacteria and Candida strains. Flavour and Fragrance Journal, 34(3), 187–200.
36. Wandee, Y., Uttapap, D., Puncha-arnon, S., Puttanlek, C., Rungsardthong, V., Wetprasit, N (2014). Enrichment of rice noodles with fibre-rich fractions derived from cassava pulp and pomelo peel. International Journal of Food Science & Technology, 49(11), 2348–2355.
37. Slavin, J. (2013). Fiber and prebiotics: Mechanisms and health benefits. Nutrients, 5(4), 1417–1435.
38. Ihishara, M., Hikaru, T., Nobuyoshi, S., Takafumi, O. (2011). Furanocoumarins contents and cytochrome P450 3A(CYP3A) inhibitory activities of various processed fruit peel products: Outflow of 6′,7′-dihydroxybergamottin during processing treatment of peel. Yakugaku Zasshi, 131(5), 679–684.
39. Staughton, J. (2021). Pomelos: Benefits & How To Eat Them (Pummelo). Pobrano z https://www.organicfacts.net/health-benefits/fruit/pomelo.html