Badania wskazują, że różne rodzaje żywności są powiązane z ryzykiem występowania różnych udarów mózgu, jak wynika z największej analizy na ten temat, świeżo opublikowanej w „European Heart Journal”. Do tej pory większość analiz badała powiązanie między sposobem odżywienia się a ogólnie ryzykiem występowania udaru mózgu (wszystkie typy udaru łącznie) lub koncentrowała się wyłącznie na udarze niedokrwiennym. Jednak obecne badanie przy udziale ponad 418 000 osób w dziewięciu krajach europejskich oddzielnie badało udar niedokrwienny i udar krwotoczny. Co ważne, około 85% udarów ma charakter niedokrwienny, a 15% krwotoczny. W 2013 r. udar był drugą najczęstszą przyczyną zgonów na świecie.
Badanie wykazało, że chociaż wyższe spożycie owoców, warzyw, ogólnie błonnika pokarmowego, mleka, sera lub jogurtów wiązało się z niższym ryzykiem udaru niedokrwiennego, nie było istotnego związku z niższym ryzykiem występowania udaru krwotocznego. Za to wyższe spożycie jaj wiązało się z większym ryzykiem udaru krwotocznego, ale nie z udarem niedokrwiennym.
Dr Tammy Tong, pierwszy autor artykułu i epidemiolog żywieniowy w Nuffield Department of Population Health, University of Oxford (Wielka Brytania), komentuje, że najistotniejszym odkryciem jest to, że wyższe spożycie zarówno błonnika pokarmowego, jak i owoców i warzyw, było silnie związane z niższym ryzykiem występowania udaru niedokrwiennego, co potwierdza obecne żywieniowe wytyczne europejskie.
Szczegóły badania:
Naukowcy twierdzą, że związki między różnymi pokarmami a udarem niedokrwiennym i krwotocznym można częściowo wyjaśnić wpływem na ciśnienie krwi i profil lipidowy. Badacze przeanalizowali dane dotyczące 418 329 mężczyzn i kobiet w dziewięciu krajach (Dania, Niemcy, Grecja, Włochy, Holandia, Norwegia, Hiszpania, Szwecja i Wielka Brytania), którzy zostali zrekrutowani do dużego europejskiego badania (European Prospective Investigation on Cancer and Nutrition, EPIC) w latach 1992–2000. Uczestnicy wypełnili ankiety z pytaniami o dietę, styl życia, historię medyczną i czynniki społeczno-demograficzne, a ich obserwacja trwała średnio 12,7 lat. Uwzględniono także dane na temat stopnia aktywności fizycznej, pomiarów antropometrycznych, pomiarów ciśnienia krwi i profilu lipidowego.
Wszystkie analizy zostały dostosowane do wieku, występowania palenia i liczby wypalanych papierosów dziennie, zgłaszanej przez siebie historii występowania cukrzycy, nadciśnienia lub hiperlipidemii, wskaźnika aktywności fizycznej, statusu zatrudnienia, stopnia wykształcenia, aktualnego spożycia alkoholu, wskaźnika masy ciała oraz odpowiednio oszacowanego spożycia energii wraz z dietą. W tym czasie odnotowano 4281 przypadków udaru niedokrwiennego i 1430 przypadków udaru krwotocznego.
Analizowane grupy żywności obejmowały mięso i produkty mięsne (czerwone mięso, przetworzone mięso i drób), ryby i produkty rybne (chude ryba i tłuste ryby), produkty mleczne (w tym mleko, jogurty, sery), jaja, płatki zbożowe i produkty zbożowe, owoce i warzywa (razem i osobno), nasiona roślin strączkowych, orzechy i nasiona oraz błonnik pokarmowy (błonnik ogółem i płatki zbożowe, błonnik z owoców i warzyw).
Wyniki
Ogólnie, uczestnicy po udarze mieli nieco wyższe BMI i wyższe średnie spożycie alkoholu wśród osób pijących, ale ogólnie rzadziej byli osobami pijącymi. Częściej zgłaszali również intensywne palenie tytoniu, mieli wykształcenie zawodowe lub uniwersyteckie, byli na ogół mniej aktywni fizycznie, częściej bezrobotni, częściej chorowali na cukrzycę typu 2 lub nadciśnienie tętnicze oraz częściej zamieszkiwali na terenach Europy Północnej (Dania, Norwegia, Szwecja).
Średnio uczestnicy, u których wystąpił udar, zgłaszali niższe spożycie serów, płatków zbożowych i produktów zbożowych, owoców i warzyw, nasion roślin strączkowych, orzechów i nasion, ale za to wyższe spożycie czerwonego i przetworzonego mięsa oraz mleka. Zaobserwowano również regionalne różnice w spożyciu żywności. Na przykład wyższe spożycie owoców i warzyw było ogólnie zgłaszane w krajach Europy Południowej (Grecja, Włochy, Hiszpania), najwyższe spożycie mięsa odnotowano w Danii, a najwyższe spożycie jogurtów w Szwecji.
Całkowita ilość błonnika pokarmowego (w tym błonnika z owoców, warzyw, produktów zbożowych, roślin strączkowych, orzechów i nasion), którą spożywali badani, była wiązała się z największym potencjalnym zmniejszeniem ryzyka udaru niedokrwiennego. Każde 10 g więcej spożycia błonnika dziennie wiązało się z 23%-owym niższym ryzykiem. Same owoce i warzywa wiązały się z 13%-owym niższym ryzykiem na każde 200 g spożytych dziennie. Żadna żywność nie była powiązana ze statystycznie istotnym wyższym ryzykiem udaru niedokrwiennego.
Podsumowanie
Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne (ESC) i Regionalne Biuro Światowej Organizacji Zdrowia w Europie zalecają spożywanie co najmniej 400 g owoców i warzyw dziennie. ESC zaleca także spożycie 30-45 g błonnika dziennie. Według polskich norm z 2017 r. jest to powyżej 25 g dla osób dorosłych.
Naukowcy odkryli, że na każde dodatkowe 20 g jaj spożywanych dziennie przypada o 25% wyższe ryzyko udaru krwotocznego. Średnio duże jajo waży około 60 g. Spożycie jaj w badaniu EPIC było ogólnie niskie, średnio spożywano mniej niż 20 g dziennie.
Zalety badania to duża liczba osób badanych w kilku różnych krajach i długi okres obserwacji. Większość rodzajów żywności została uwzględniona w badaniu, chociaż informacje na temat sposobu odżywiania się zostały zebrane tylko w czasie, kiedy uczestnicy przystąpili do badania. Badanie miało charakter obserwacyjny.
Źródło: Aurora Perez-Cornago, Adam S Butterworth, Angela M Wood, Emanuele di Angelantonio, Nita G Forouhi, Fumiaki Imamura, Nicholas J Wareham, Elio Riboli, Dagfinn Aune, Kay-Tee Khaw, Julia Otten, Marcus Lind, Emily Sonestedt, Gunnar Engström, Conchi Moreno-Iribas, María-Dolores Chirlaque, Liher Imaz, Miguel Rodríguez-Barranco, Antonio Agudo, J Ramón Quirós, W M Monique Verschuren, Jolanda M A Boer, Rosario Tumino, Salvatore Panico, Sara Grioni, Giovanna Masala, Elisabete Weiderpass, Antonia Trichopoulou, Eleni Peppa, Anna Karakatsani, Heiner Boeing, Tilman Kühn, Verena Katzke, Anne Tjønneland, Anja Olsen, Kim Overvad, Christina C Dahm, Timothy J Key, Paul N Appleby, Tammy Y N Tong. The associations of major foods and fibre with risks of ischaemic and haemorrhagic stroke: a prospective study of 418 329 participants in the EPIC cohort across nine European countries. European Heart Journal, 2020; DOI:
