Zgaga? Nie bagatelizuj problemu!

Choroba refluksowa przełyku to schorzenie, które charakteryzuje się patologicznym zarzucaniem (refluksem) treści żołądkowej do przełyku. Wraz z połkniętym wcześniej pokarmem, do przełyku wraca również wytworzony w żołądku kwas solny (HCl) oraz enzymy trawienne, które powodują pieczenie, czyli tak zwaną zgagę (uczucie pieczenia za mostkiem).
W krajach wysoko rozwiniętych objawy refluksu występują codzienne u około 5-10% populacji.

Objawy

Głównymi objawami dla tej choroby oprócz zgagi jest: puste odbijanie, utrudnione przechodzenie pokarmu z jamy ustnej przez przełyk do żołądka (dysfagia), zwracanie resztek pokarmów oraz nudności. U niektórych osób choroba refluksowa daje również takie objawy jak: przewlekłe zapalenie gardła i krtani, chrypka, zmiana barwy głosu, przewlekły kaszel oraz ból w klatce piersiowej. Częstość występowania schorzenia wzrasta wraz z wiekiem u kobiet jak i u mężczyzn.  

Patogeneza choroby refluksowej

Przyczyną powstania choroby refluksowej może być: nieprawidłowa czynność dolnego zwieracza przełyku, zaburzenia w opróżnianiu żołądka, otyłość oraz ciąża. Choroba refluksowa może również powstać wskutek przebiegu innych chorób np. cukrzycy, chorób związanych z przewlekłym nadużywaniem alkoholu. Przyjmowanie leków stosowanych w chorobie niedokrwiennej serca, nadciśnieniu tętniczym oraz w chorobach płuc może powodować powstawanie refluksu. Zaburzenia hormonalne i stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych ma istotne znaczenie w powstawaniu tej choroby.  Na skutek tej choroby dochodzi do cofania się treści pokarmowej z żołądka do przełyku, co prowadzi do zaburzenia równowagi pomiędzy czynnikami atakującymi i chroniącymi błonę śluzową przełyku. Wynikiem tego jest podrażnienie ścian i stan zapalny przełyku. W chorobie refluksowej przełyku zarzucanie treści pokarmowej z żołądka do przełyku jest częste, długotrwałe i niezależne od spożywanych posiłków. Może występować w ciągu dnia jak i w nocy.

Pierwsze objawy – co robić?

W razie wystąpienia objawów refluksu warto, a nawet należy zmodyfikować styl życia, a szczególnie sposób odżywiania się. Modyfikacja stylu życia powinna obejmować unikanie dźwigania ciężarów, nie wykonywanie aktywności fizycznej bezpośrednio po jedzeniu oraz rezygnację z noszenia odzieży mocno uciskającej brzuch.

Choroba refluksowa i dieta

Spożywane posiłki powinny być mniejsze, i należy je zaplanować od 4 do 5 w ciągu dnia. Posiłki nie powinny być gorące, tak aby nie podrażniały przełyku, oraz nie należy ich popijać nadmierną ilością płynów, ponieważ zwiększa to ilość treści pokarmowej, co ułatwia jej cofanie się. Należy posiłki spożywać bez pośpiechu oraz w spokojnej atmosferze oraz unikać przyjmowania pozycji leżącej bezpośrednio po posiłkach przez około 2 godziny. Ostatni posiłek należy zjeść najpóźniej 3 godziny przed snem. Wskazane jest także odstawienie używek: alkoholu i papierosów. Palenie papierosów powoduje nasilenie dolegliwości związanych z refluksem, a ponadto wpływa w sposób negatywny na perystaltykę jelit.

Produkty dozwolone w chorobie refluksowej

• Mleko i jego przetwory oraz zamienniki mleka: maślanka, mleko 0,5% i 1,5%, mleko skondensowane, jogurty do 2% tłuszczu, sery twarogowe chude, serek homogenizowany, słodka śmietanka, napój owsiany, sojowy, ryżowy.
• Mięso, wędliny, ryby : chude mięso (wołowina, cielęcina, drób), wędliny (drobiowe, wołowe, chude wieprzowe), ryby( leszcz, okoń, sandacz, dorsz, morszczuk, sola).
• Jaja: gotowane (na miękko, na twardo), jajecznica na parze.
• Tłuszcze: masło, masło klarowane, oleje roślinne (olej rzepakowy, lniany, z pestek dyni, z wiesiołka, sezamowy, sojowy, oliwa z oliwek).
• Produkty zbożowe: pieczywo (jasne, razowe, typu graham), kasze (jęczmienna, jaglana, kuskus, owsiana, bulgur), ryż (biały, paraboliczny, jaśminowy), płatki (owsiane, jaglane, orkiszowe, ryżowe), makarony (pszenne, orkiszowe, jaglane, ryżowe).
• Warzywa: wszystkie oprócz: pomidorów i jego przetworów, cebuli, czosnku, poru,  szparagów, karczochów i warzyw strączkowych.
• Owoce: wszystkie oprócz: cytrusów, jabłek i bananów.
• Przyprawy: wszystkie oprócz: papryki ostrej, chilli, curry, pieprzu, musztardy i chrzanu.
• Napoje: woda mineralna niegazowana, „słaba” herbata, herbaty ziołowe i owocowe.

Należy unikać mocnej kawy i  herbaty, napojów gazowanych, naparu z mięty, octu, cukru oraz słodyczy.

Jako obróbkę termiczną najlepiej wybierać: gotowanie, duszenie bez uprzedniego obsmażania, pieczenie w folii aluminiowej lub pergaminie.   

Literatura:

1. Włodarek D., i in., 2015, Dietoterapia. PZWL.
2. Pitchford P., 2016, Odżywianie dla zdrowia. Galaktyka.
3. Bujko J., 2008, Podstawy dietetyki . SGGW Warszawa.