Acetylo L-karnityna w terapii osób starszych

Acetylo-L-karnityna (ALC) jest acetylowaną formą L-karnityny, występującą naturalnie w ludzkim organizmie. Uczestniczy w reakcjach syntezy poprzez udział w procesach trans-acetylacji. Bierze również udział w transporcie długołańcuchowych kwasów tłuszczowych z cytoplazmy do mitochondriów [1]. W odróżnieniu od L-karnityny, łatwo przekracza barierę krew-mózg, wpływając na procesy metaboliczne zachodzące w mózgu. Wykazuje działanie neuroprotekcyjne m.in. poprzez wpływ na procesy energetyczne zachodzące w mitochondriach i ich funkcje, działanie antyoksydacyjne, modulację neurotrasmitterów i białek oraz zmianę ekspresji genów [2].

Wykazano, że suplementacja ALC może istotnie zmniejszyć zmęczenie fizyczne i psychiczne u osób starszych i poprawić zarówno funkcje poznawcze jak i fizyczne [3]. Z kolei wyniki metaanalizy przeprowadzonej przez Veronesse i wsp. wykazały, że suplementacja ALC istotnie zmniejsza objawy depresji w porównaniu do placebo/braku interwencji, osiągając podobny efekt do tradycyjnie stosowanych leków przeciwdepresyjnych, lecz z mniejszą ilością skutków ubocznych, przy czym największą skuteczność suplementacji osiągnięto u osób starszych [4]. Wszystkie te przesłanki sugerują, że suplementacja ALC może wywierać korzystny wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne osób starszych.

Neuroprotekcyjne właściwości acetylo-l-karnityny

Starzenie wiąże się ze zmniejszoną zdolnością organizmu do radzenia sobie ze stresem środowiskowym. Jedną z wielu hipotez dotyczących procesu starzenia jest teoria wolnorodnikowa, według której w wyniku działania reaktywnych form tlenu dochodzi do nagromadzenia uszkodzeń makrocząsteczek takich jak DNA, białka i lipidy. W wyniku zmiany struktury chemicznej tych cząsteczek dochodzi do upośledzenia ich funkcji biologicznych [5].

Acetylo-L-karnityna zdobywa popularność jako suplement o właściwościach neuroprotekcyjnych i nootropowych. Wykazano, że ALC posiada kilka właściwości neuroprotekcyjnych. Przykładowo, ALC jest donorem grup acylowych, które mogą zostać wykorzystane do otrzymania energii, syntezy acetylocholiny, neutrotransmitterów i lipidów. Posiada właściwości przeciwzapalne i chroni komórki przed stresem oksydacyjnym, zwiększa aktywność czynnika wzrostu nerwów [6]. Zwiększa ekspresję białek szoku cieplnego zaangażowanych w ochronę mózgu przed stresem. Ponadto uczestniczy w regeneracji silnego przeciwutleniacza, glutationu oraz zmniejsza poziom cytokin prozapalnych. Wpływa pozytywnie na pracę układu cholinergicznego oraz zwiększa wydzielanie dopaminy [2].

Acetylo-L-karnityna a syndrom zmęczenia przewlekłego u osób starszych

Długotrwałe zmęczenie znacznego stopnia może być zarówno objawem towarzyszącym wielu chorobom (depresja, neurastenia, infekcje, stwardnienie rozsiane) jak i względnie izolowanym zespołem objawów o nieznanej etiologii, nazywanym zespołem przewlekłego zmęczenia [7].

Malaguarnera i wsp. Zbadali wpływ suplementacji ALC na symtomy przewlekłego zmęczenia na grupie 96 pacjentów w wieku 71-88 lat. Uczestników podzielono na dwie 48-osobowe grupy – jedna przyjmowała ALC a druga placebo. Badani spożywali 2g ALC lub placebo w postaci jednej porcji dziennie przez 180 dni. W grupie przyjmującej suplement wykazano istotne statystycznie obniżenie wartości niektórych parametrów zmęczenia przewlekłego w porównaniu z grupą placebo. Zaobserwowano spadek:

• bólów mięśni (-27% w grupie suplementującej ALC vs -3% w grupie otrzymującej placebo);
• przedłużającego się zmęczenia po wysiłku (-54% vs -4%);
• zaburzeń snu (-28% vs -4%);
• zmęczenia fizycznego (- 7 pkt. vs -,05 pkt.);
• zmęczenia psychicznego (-3,3 pkt. vs -0,6 pkt.)

Zaobserwowano również wzrost liczby punktów w teście MMSE, będącym narzędziem do oceny funkcji poznawczych. W teście można otrzymać 30 punktów, a za wynik prawidłowy uważa się 27-30 punktów. Średni wzrost liczby punktów w grupie otrzymującej ALC wynosił 3,4 podczas gdy w grupie otrzymującej placebo 0,5. Podczas trwania badania nie zaobserwowano skutków ubocznych. Wyniki pracy sugerują, że suplementacja ALC może zmniejszać symptomy przewlekłego zmęczenia u osób starszych, przyczyniając się tym samym do poprawy ich jakości życia. Należy jednak podkreślić, że potrzeba kolejnych badań w tym kierunku [3].

Zastosowanie acetylo-l-karnityny w terapii depresji

Depresja jest powszechną chorobą i dotyczy około 350 milonów ludzi na świecie. W 2010 roku depresja była drugą przyczyną niepełnosprawności na świecie. Wiąże się z obniżoną jakością życia, zwiększonym ryzykiem zaburzeń psychicznych i śmiertelności.

Veronese i wsp. dokonali metaanalizy 9 randomizowanych badań kontrolnych dotyczących wpływu suplementacji ALC na objawy depresji. W badaniu uwzględniono 231 osób suplementujących ALC , 216 osób otrzymujących placebo oraz 20 osób bez interwencji. Uczestnicy najczęściej otrzymywali 3g ALC dziennie, a średni czas trwania badania wynosił 8 tygodni. Wykazano, że stosowanie ALC istotnie zmniejsza symptomy depresji (SMD=-1.10; 95%CI: -1.65 do -0.56; I2=86%).

W trzech randomizowanych badaniach kliniczno-kontrolnych uwzględnionych w tej metaanalizie i porównujących suplementację ALC z przyjmowaniem leków przeciwdepresyjnych wykazano podobną efektywność ALC w porównaniu z lekami przeciwdepresyjnymi (SMD=0.06; 95%CI: -0.22 do 0.34; I2=31%). Zaobserwowano również największy efekt antydepresyjny suplementacji ALC u osób starszych. Ponadto zaobserwowano istotnie niższe ryzyko efektów ubocznych w grupie otrzymującej ALC niż w grupie otrzymującej leki [4].

Profil lipidowy

🔎 W kontekście terapii osób starszych z hiperlipidemią, znaczenie acetylo L-karnityny może być szczególnie istotne. Meta-analiza z 2023 roku [8] wykazała, że suplementacja L-karnityną w dawce powyżej 2 g/dzień znacząco wpływa na profil lipidowy, obniżając poziomy całkowitego cholesterolu (TC), trójglicerydów (TG) oraz lipoprotein niskiej gęstości (LDL-C), jednocześnie zwiększając poziom lipoprotein wysokiej gęstości (HDL-C). Te zmiany mogą mieć szczególne znaczenie dla osób starszych, u których regulacja profilu lipidowego jest kluczowym elementem w zapobieganiu chorobom sercowo-naczyniowym i poprawie ogólnego stanu zdrowia. Suplementacja L-karnityny może być zatem wartościowym dodatkiem do terapii antyhiperlipidemicznej w tej grupie wiekowej.

Ciśnienie krwi

🔎 W przeprowadzonych badaniach [9] suplementacja L-karnityną u dorosłych nie miała istotnego wpływu na ciśnienie krwi. Niemniej jednak, konieczne jest przeprowadzenie więcej badań w tej dziedzinie na różnych grupach osób – w tym omawianych tu osobach starszych.

Podsumowanie

Podsumowując, acetylo-l-karnityna jest związkiem o działaniu wielokierunkowym. Obecnie trwają prace nad zastosowaniem ALC w terapii wielu zaburzeń związanych ze starzeniem się. Suplementacja ALC może przynieść korzyści w terapii zaburzeń poznawczych i depresji.

Bibliografia

1. Reddy, V. P., Mehta, J., & Aliev, G. (2015). Role of α-Lipoid Acid and Acetyl-L-Carnitine in Dementia. In Diet and Nutrition in Dementia and Cognitive Decline (pp. 955-962). Academic Press.
2. Jones, L. L., McDonald, D. A., & Borum, P. R. (2010). Acylcarnitines: role in brain. Progress in lipid research, 49(1), 61-75.
3. Malaguarnera, M., Gargante, M. P., Cristaldi, E., Colonna, V., Messano, M., Koverech, A., … & Motta, M. (2008). Acetyl L-carnitine (ALC) treatment in elderly patients with fatigue. Archives of gerontology and geriatrics, 46(2), 181-190.
4. Veronese, N., Stubbs, B., Solmi, M., Ajnakina, O., Carvalho, A. F., & Maggi, S. (2018). Acetyl-l-carnitine supplementation and the treatment of depressive symptoms: A systematic review and meta-analysis. Psychosomatic medicine, 80(2), 154-159.
5. Mikuła-Pietrasik, J., Niewiarowska, A., & Książek, K. (2015). Święty Graal biologii, czyli jak i dlaczego się starzejemy. Postępy Biochemii, 61(4), 344-355.
6. Ferreira, G. C., & McKenna, M. C. (2017). l-Carnitine and Acetyl-l-carnitine Roles and Neuroprotection in Developing Brain. Neurochemical research, 42(6), 1661-1675.
7. Calabrese, V., Scapagnini, G., Ravagna, A., Colombrita, C., Spadaro, F., Jodzio, K., & Treder, N. (2014). Poglądy na przewlekłe zmęczenie i jego wpływ na zachowanie w XIX wieku i na początku XX wieku [Ideas about chronic fatigue and its impact on behaviour in nineteenth century and at the beginning of the twentieth century]. Psychiatria i Psychoterapia, 10, 11-22.
8. Musazadeh V, Alinejad H, Esfahani NK, Kavyani Z, Keramati M, Roshanravan N, Mosharkesh E, Dehghan P. The effect of L-carnitine supplementation on lipid profile in adults: an umbrella meta-analysis on interventional meta-analyses. Front Nutr. 2023 Sep 4;10:1214734. doi: 10.3389/fnut.2023.1214734. PMID: 37727632; PMCID: PMC10506516.
9. Anaraki SR, Aali Y, Nikbaf-Shandiz M, Rasaei N, Khadem A, Bahari H, Khalse Z, Rastgoo S, Shiraseb F, Asbaghi O. The Effects of L-Carnitine Supplementation on Blood Pressure in Adults: A Systematic Review and Dose-Response Meta-Analysis. Clin Ther. 2023 Dec 14:S0149-2918(23)00432-0. doi: 10.1016/j.clinthera.2023.11.002. Epub ahead of print. PMID: 38101999.

• Data pierwotnej publikacji: 15.05.2019
• Data ostatniej aktualizacji o wyniki badań: 30.12.2023