Aspartam E951. Co mówią badania naukowe o tym, czy jest szkodliwy?

Aspartam to nieodżywcza substancja słodząca (NNS), o której jest głośno z uwagi na ilość kontrowersji i przeprowadzonych badań na przestrzeni lat. Sprawiło to, że nawet Światowa Organizacja Zdrowia (ang. World Health Organizaton; WHO) uznała aspartam za najlepiej przebadaną substancję słodzącą.

🔎 Powyższe jednak okazało się zbyt małą siłą dowodów, by organizacja mogła uznać aspartam za z całą pewnością bezpieczny bądź szkodliwy. Efektem tego było zaklasyfikowanie przez WHO i IARC aspartamu jako potencjalnie rakotwórczego (grupa 2B). Nie oznacza to szkodliwości tego związku, jednak stanowisko organizacji, że należy dla bezpieczeństwa trzymać się bezpiecznych dawek. Wynosi ona 40 mg / kg masy ciała [33]

Dlaczego stosuje się aspartam w żywności?

Słodzik ten zyskał na sławie jako substancja intensywnie słodząca, dostarczająca mniej kcal niż cukier (sacharoza). Co ciekawe, uznano ją za bezkaloryczną, a ma tyle samo kcal co cukier, czyli 4 kcal/g. Sęk w tym, że użycie małej ilości aspartamu mocno wpływa na intensywność smaku, bo jest aż do 200 razy słodszy od cukru! Czyli mniej więcej 1 łyżeczka cukru dostarczy 16 kcal, a adekwatna do jej słodyczy szczypta aspartamu dostarczy ich tylko 0,1. 

Aspartam jest najczęściej występującą substancją słodzącą wśród napojów gazowanych i niegazowanych (Sękalska, 2007). Przykładem większej kampanii jest hasło reklamowe „maksimum smaku, zero cukru” głoszone przez producenta Coli, pod którym ukrywa się zamiennik sacharozy, jakim jest aspartam. Produkt prezentowany przez firmę musiał być jak najbardziej zbliżony do tego z zawartością cukru, ale przy tym go nie zawierać. Według badań to właśnie aspartam ma tego typu właściwości (Sękalska, 2007). 

W napoju typu cola oznaczona ilość aspartamu wynosiła prawie 588 mg/l więc stanowiła ok. 98% dopuszczalnego poziomu, który wynosi 600 mg/l. Co ciekawe przeciętna zawartość aspartamu w napojach wynosi od 400 do 800 mg/l. Choć najlepszą słodycz napoju określana jako dość słodka, czy też słodka uzyskuje się już przy stężeniu 400 mg/l (Sękalska, 2007). 

Aspartam to najczęściej oceniana substancja słodząca w Europie, a ich spożycie oszacowano w 16 różnych recenzowanych publikacjach oraz w jednej opinii naukowej EFSA (Martyn i in., 2018).

Czy zatem aspartam rzeczywiście jest szkodliwy dla zdrowia?

W tym artykule poznasz genezę aspartamu, czym jest i do jakiej grupy należy. Dowiesz się o głównych kontrowersjach i przypisywanym mu negatywnego wpływu na organizm. Ponadto artykuł przedstawi Ci produkty spożywcze i napoje, w których się go stosuje, a także jak wpływa na choroby cywilizacyjne tj. cukrzyca, otyłość czy choroby pokarmowe.

SPIS TREŚCI

1. Skąd się wziął aspartam?
2. Syntetyczne substancje słodzące 
3. Właściwości i metabolizm aspartamu
4. Gdzie spotkamy aspartam?
5. Czy aspartam jest bezpieczny? 
6. Aspartam i związane z nim kontrowersje
   • Nowotwory
   • Objawy neurofizjologiczne
   • Zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD)
   • Stwardnienie rozsiane
   • Napady padaczkowe
   • Mikrobiom jelit
7. Wpływ aspartamu na zdrowie
   • Glukoza i insulina
   • Cukrzyca
   • Otyłość
   • Fenyloketonuria
8. Podsumowanie
9. FAQ

Skąd się wziął aspartam?

Wynalazcą aspartamu jest James M. Schlatter, który przez przypadek odkrył jego słodki smak. W 1965 roku wspomniany mężczyzna pracował nad lekiem na wrzody dla firmy farmaceutycznej G.D. Searle & Co. w siedzibie Skokie w stanie Illinois. Wbrew przepisom BHP postanowił spróbować pozostały proszek na palcu i smak przypadł mu do gustu! (Nill, 2000).

W 1974 po wykazaniu przez G.D. Searle & Co. przeprowadzonych licznych badań nad aspartamem, wspomniana firma otrzymała zgodę Agencji Żywności i Żywienia (ang. Food and Drug Administration; FDA) na używanie go jako dodatek do żywności. Jednakże w 1977 zauważono pewne niedociągnięcia ze strony firmy, a przeprowadzone badania przez FDA wykazały wątpliwość, co do uczciwości wszystkich przekazanych badań na temat bezpieczeństwa aspartamu. Po wielu kolejnych badaniach i kontrowersjach z tym związanych, w 1981 roku otrzymano ostateczną zgodę Komisarza FDA i rozpoczęto produkcję aspartamu w firmie farmaceutycznej, w której pracował wynalazca (Nill, 2000). 

FDA postawiło jednak 3 warunki:

• Na etykiecie musi być informacja o fenyloalaninie dla osób chorujących na fenyloketonurię
• informacja o tym, aby nie używać słodzika stołowego do gotowania i pieczenia (aspartam rozkłada się pod wpływem długotrwałego ciepła, przez co traci swoją słodycz)
• jeśli aspartam miał znajdować się w produkcie z zastosowaniem dietetycznym np. niskokalorycznym, musi mieć specjalne oznaczenie zgodnie z przepisami FDA (Nill, 2000).

Aspartam występował pod marką NutraSweet. W roku 1985 firma została przejęta przez Monsano Co. W 1992 roku amerykański patent na produkcję aspartamu wygasł, dzięki czemu produkcją zajęły się też inne zagraniczne firmy farmaceutyczne. Produkcja aspartamu odbywa się m.in. w Szwajcarii, Niemczech czy też w Chinach (Encyclopedia of Chicago, 2005).

Światowy rynek słodzików wzrastał o 5,1% rocznie w latach 2008-2015. Spożycie napojów słodzonych słodzikami przez dorosłych Amerykanów w latach 2003-2004 wzrosło z 21,1% do 24,9% w latach 2009-2010 (Walbolti i Koh, 2020).

Szacuje się, że aspartam stosowany jest w ponad 90 krajach w więcej niż 6000 produktów spożywczych i napojach (Magnuson i in., 2008).

CIEKAWOSTKA, a przy tym jedna z kontrowersji

Firmy, które prawdopodobnie najwięcej zyskały z wprowadzenia aspartamu to firmy produkujące dietetyczne napoje bezalkoholowe. Co ciekawe, gdy firma produkująca aspartam zgłaszała do FDA kolejno o rozszerzenie użycia aspartamu w produktach, to właśnie te firmy, chciały opóźnić proces zmiany głównego cukru na aspartam. Narodowe Stowarzyszenie Napojów Bezalkoholowych (ang. National Soft Drink Association; NSDA), które reprezentuje wspomniane firmy, wysłało do FDA zawiadomienie, które wyrażało wątpliwości co do zdolności aspartamu do utrzymywania swojej słodyczy w wysokich temperaturach i przez dłuższy czas. 

Mniej oficjalnie mówi się, że próba opóźnienia zatwierdzenia była związana z kosztami, na które firmy nie były gotowe oraz że Coca cola i Pepsi obawiały się, że konkurent 7-Up, wykorzysta to, podkręcając swoją dobrze działającą kampanię o braku sztucznych składników i kofeiny. Dodatkowo mogło to skutkować brakiem odpowiednio szybkiego kontrataku ze strony Pepsi i Coca Coli.

Syntetyczne substancje słodzące 

W zasadzie wyróżnia się trzy główne grupy słodzików: naturalne, poliole i syntetyczne. Spośród trzech wymienionych grup to właśnie słodziki syntetyczne są najczęściej stosowanymi substancjami słodzącymi. Nie dostarczają dużo kalorii, a dodają oczekiwany słodki smak. Aspartam należy właśnie do tej grupy (Czajkowska-Mysłek, 2016). 

Nazwa	Symbol E	Słodycz w odniesieniu do sacharozy (= 1)	Dopuszczalne dzienne spożycie – ADI (mg/kg m.c./dzień)	Rok zatwierdzenia (EFSA)*	Rok ostatniej ewaluacji (EFSA)
acesulfam K	E950	200	0-9	1984	2000
aspartam	E951	180-200	0-40	1984	2013
kwas cyklaminowy i jego sole Na i Ca	E952	30	0-7	1984	2000
neohesperydyna DC	E959	1900	0-5	1988	1988
sacharyna i jej sole Na, K i Ca	E954	300-500	0-5	1977	1995
sukraloza	E955	600	0-15	2000	2000

*EFSA (ang. European Food Safety Authority) – Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności

Tabela 1. Wykaz syntetycznych substancji intensywnie słodzących oraz warunków ich stosowania w żywności (Czajkowska-Mysłek,2016)

Właściwości i metabolizm aspartamu

Metabolizm aspartamu

Aspartam składa się z dwóch aminokwasów L-fenyloalaniny i kwasu L-asparaginowego, które są hydrolizowane i wchłaniane w przewodzie pokarmowym. Tam jest metabolizowany do kwasu asparaginowego (40%), fenyloalaniny (50%) oraz niewielkiej ilości metanolu (10%). Następnie są one wchłaniane w błonie śluzowej (Czarnecka i in., 2021).

• Kwas asparaginowy jest aminokwasem występującym w białkach. 
• Fenyloalanina to aminokwas tworzący białka, występujący w wielu produktach spożywczych tj. mięsa czy produkty mleczne.
• Metanol podczas hydrolizy aspartamu powstaje w ilości ok. 0,1 g na każdy gram spożytego aspartamu. Występuje m.in. w owocach i warzywach, ale też jest naturalnie wytwarzany przez organizm (Młyński, 2021). 

W jakich produktach znajduje się aspartam?

Tak naprawdę aspartam można spotkać w wielu produktach spożywczych, np. w tych, w których producent chce uzyskać niższą kaloryczność produktu.

Czy aspartam jest bezpieczny?

Bezpieczeństwo aspartamu (i nie tylko) jest aktualizowana za pomocą danych z badań toksykologicznych, chemicznych oraz biologicznych. Określane jest też ADI, czyli najprościej dopuszczalne dzienne spożycie. Poniżej w tabelce przedstawiona jest definicja ADI w celu pokazania, jak istotna jest ta wartość w bezpieczeństwie i dopuszczeniu do żywności.

🔎 Zgodnie ze wspólnym stanowiskiem WHO, FAO i IARC dane o braku rakotwórczości aspartamu są wciąż niewystarczające, dlatego jest on zaklasyfikowany na chwilę obecną jako potencjalnie rakotwórczy i nie powinno przekraczać się zalecenej dawki 40 mg / kg masy ciała.

Duże obawy sprawiał skład aspartamu, a właściwie obecność fenyloalaniny, kwasu asparaginowego i metanolu. Dlatego też EFSA ocenił bezpieczeństwo obecności tych trzech produktów metabolizmu aspartamu (EFSA, 2013).

Fenyloalanina: tylko w przypadku fenyloketonurii może powodować zaburzenia.

Metanol: eksperci EFSA stwierdzili, że metanol pochodzący z aspartamu stanowi niewielką część całkowitej ekspozycji na metanol.

Kwas asparaginowy: eksperci EFSA nie znaleźli żadnych dowodówna neurotoksyczne działanie aspartamu i stwierdzili, że kwas asparaginowy, pochodzący z aspartamu nie budzi żadnych obaw.

Aspartam i związane z nim kontrowersje

Od samego początku, mimo wielu badań, aspartam budził wiele kontrowersji w związku z chorobami i efektami ubocznymi. Zatem przed jakimi oskarżeniami musiał bronić się aspartam?

Nowotwory

Jest to najpowszechniejszy i najczęściej powielany temat. Cały czas poruszany jest aspekt bezpieczeństwa aspartamu pod względem rakotwórczości. Wynika to z licznych badań, które mają rozbieżne wyniki. Ponadto przy niektórych z nich na przemian podważane są sposoby i metody wykonania tych badań.

Przeprowadzono dużo badań dotyczących bezpieczeństwa aspartamu w zakresie kancerogenności, lecz sposób przeprowadzenia badań był poddawany krytyce. Każde kolejne badanie wprowadzało pewnego rodzaj konsternację, z uwagi na sprzeczność wniosków.

Często też negatywne wyniki wiązały się z nieprawidłowym wykonaniem badań, np. zastosowanie zbyt dużej dawki aspartamu niż człowiek jest w stanie dostarczyć z pożywieniem. Ostatecznie jednak znaczna większość badań wskazuje na bezpieczeństwo aspartamu w zakresie rakotwórczości, aczkolwiek nadal doszukuje się niejasności na ten temat.

🔎 Aktualnie aspartam uznany jest przez WHO i IARC za substancję potencjalnie rakotwórczą (grupa 2B), a dalsze badania nad substancją trwają nadal. Z tego powodu dla bezpieczeństwa nie należy przekraczać dawki 40 mg / kilogram masy ciała.

Objawy neurofizjologiczne

Aspartam został postawiony pod znakiem zapytania w związku z problemami poznawczymi i behawioralnymi. Problemy miały dotyczyć objawów neurofizjologicznych tj. bóle głowy, migreny, drgawki, drażliwość, niepokój, depresja, bezsenność czy problemy z nauką (Choudhary, Lee, 2018).

Odpowiedzialny za to miał być podniesiony poziom fenyloalaniny i kwasu asparaginowego w mózgu po spożyciu aspartamu. Ponadto zarzucono aspartamowi działanie jak stresor chemiczny, czyli wpływ na wysoki poziom kortyzolu w osoczu i nadprodukcję wolnych rodników. Konsekwencją tego może być zwiększona podatność mózgu na stres oksydacyjny, a to z kolei może negatywnie wpłynąć na zdrowie behawioralne.

Okazuje się, że aspartam w badaniach wykazuje pewien wpływ na ww. objawy. Z tym, że wykazano to przy dużej dawce (przedawkowanie). Informacje te pochodzą tylko z przeprowadzonych badań na szczurach (Choudhary, Lee, 2018).

Z drugiej jednak strony aspartam może być skuteczny w wypłukiwaniu toksyn i zapobieganiu histologicznym i morfologicznym uszkodzeniom nerki wywoływanym przez ochratoksynę A, która hamuje syntezę białek. Ochronny wpływ na nefrotoksyczność może być związana m.in. z dostarczaniem fenyloalaniny, która konkuruje z ochratoksyną A, ponieważ są do siebie podobne strukturalnie (Ardalan, Tabibi, Attari, Mahdavi, 2017).

Zaburzenie ze spektrum autyzmu (ASD)

Związek między aspartamem, a ASD (ang. Autism Spectrum Disorder) zauważono w roku 1983, kiedy to wzrost ASD zbiegł się ze wzrostem spożycia dietetycznych napojów gazowanych z popularnym aspartamem (Czarnecka i in, (2021).

Domniemany wpływ aspartamu na ASD miał być związany z procesem metabolizowania metanolu, w którego efekcie miało dojść do dezaktywowania DNA i RNA, czyli zmian, które zauważono w mózgach osób cierpiących na ASD. Przeprowadzone badania jednak wykazały, że sam aspartam nie wywołuje autyzmu (Walton i Monte, 2015). 

Metanol był obecny wcześniej w innych produktach tj. warzywach z puszki czy dymie papierosowym i nie skutkowało to wyższym odsetkiem ASD. Ponadto Pepsi Cola na jakiś czas usunęła ze swoich napojów aspartam, co nie wpłynęło na zmniejszenie wskaźnika autyzmu w Stanach Zjednoczonych (Parker i in. 2017). 

Spożycie metanolu na każdy gram spożytego aspartamu to ok. 0,1 g, czyli znacznie mniejsza ilość niż przyjmowana z różnych produktów spożywczych w codziennej diecie, np. soku pomidorowego czy soku z winogron  (Młyński, 2021). 

Stwardnienie rozsiane

Spekulacje na temat stwardnienia rozsianego dotyczyły toksyczności kwasu mrówkowego, który jest przekształcony z metanolu podczas rozkładu aspartamu. 

W sprawie tego zarzutu wypowiedziało się samo Kanadyjskie Towarzystwo Stwardnienia Rozsianego w Medical Update Memo, odrzucając spekulacje i zarzuty dotyczące negatywnego wpływu aspartamu na stwardnienie rozsiane. Swoją wypowiedź oparli na badaniach, które wykazały, że dostarczanie organizmowi dużych ilości pokarmów i napojów zawierających aspartam, sprawiają niewielkie zmiany poziomu metanolu i kwasu mrówkowego we krwi (Multiple Sclerosis Trust, 2008).

Napady padaczkowe

W związku z tymi oskarżeniami przeprowadzono badania na osiemnastu osobach z napadami padaczkowymi, które spożywały aspartam. Badana grupa (16 dorosłych i 2 dzieci) otrzymywała pożywienie zawierające aspartam w wyższej dawce niż zalecana – 50 mg/kg oraz pożywienie bez dodatku tego słodzika, czyli zastosowano tzw. efekt placebo. 

Wynikiem był brak wpływu aspartamu na napady padaczkowe. Uznano, że napady te nie różniły się częstotliwością od zastosowanego placebo (Rowan i in., 1995).

Mikrobiom jelit

Aspartam oraz jego produkty rozkładu nie oddziałują z mikroflorą okrężnicy. Aspartam po spożyciu ulega hydrolizie enzymatycznej w przewodzie pokarmowym oraz w komórkach wewnątrz błony śluzowej jelit, dzięki peptydazie i esteraz jelitowych. Produkty trawienia aspartamu tj. L-fenyloalanina, kwas asparaginowy i metanol, szybko są wchłaniane w dwunastnicy i jelicie czczym, przez co nie ma kontaktu z okrężnicą.

Produkty rozkładu aspartamu są przedstawiane w podobny sposób, jak w przypadku wchłaniania produktów żywieniowych tj. owoców, warzyw, nabiału czy mięsa. Z tym, że aspartam wypada ze znacznie niższymi stężeniami niż produkty z wymienionych grup żywieniowych (Plaza-Diaz J. i in., 2020). 

Badania przeprowadzone na gryzoniach uznawane są za wątpliwe przez możliwość wpływu braków żywieniowych. To oznacza, że zmiany w mikrobiocie jelitowej mogły być spowodowane przez dostarczanie zbyt małej ilości błonnika, węglowodanów, tłuszczu czy białka, a nie stricte aspartamu. Wątpliwość też wzbudzają inne badania potwierdzające efekt, w których to aspartam miał wpływ na znaczący wzrost Bifidobacterium i Blautia cocoides. Z tym że stosowany słodzik oprócz aspartamu był wzbogacony w maltodekstrynę (Plaza-Diaz J. i in., 2020). 

Aspartam według specjalistów (EFSA, FDA, Codex Alimentarius) jest bezpieczny i dobrze tolerowany, jeśli będzie zachowana dopuszczalna dawka spożycia.

Wpływ aspartamu na zdrowie

Zdania i badania są podzielone na temat ich szkodliwego wpływu na organizmy ludzi  i zwierząt, ale bezkaloryczność sztucznych substancji słodzących wpływa pozytywnie na walkę z nadwagą, otyłością, ale też wspomaga leczenie cukrzycy i próchnicy zębów (Sękalska, 2007).

Glukoza i insulina

Aspartam został przetestowany pod względem poposiłkowego poziomu glukozy i insuliny. W wyniku tego zauważono, że istnieje istotny wpływ na poziom glukozy i insuliny we krwi po posiłku z aspartamem i sacharozą.

20 minut po spożyciu posiłku z aspartamem poziom glukozy był niższy niż po posiłku z sacharozą. Wpływ na to mogło mieć dostarczenie organizmowi mniejszej ilości węglowodanów i kalorii. Podobna sytuacja miała miejsce w przypadku poposiłkowego poziomu insuliny. 20 minut po spożyciu posiłku z aspartamem był znacznie niższy niż z sacharozą (Anton i in., 2010). 

Dietetyczna cola słodzona aspartamem również nie wykazała wpływu na podwyższenie poziom glukozy i insuliny (Maersk i in., 2012). Spożywanie napoju przez 12 tygodni z aspartamem wykazało identyczny wynik, czyli napój z aspartamem nie wpłynął na poziom insuliny u osób dorosłych niechorujących na cukrzycę (Bonnet i in., 2018)

Cukrzyca

Wynalezienie aspartamu było  korzystne, chociażby ze względu na ciągły wzrost zachorowalności na cukrzycę, która jest coraz powszechna na całym świecie. Ponad 30 milionów Amerykanów choruje na cukrzycę, a 84 milionów ma stan przedcukrzycowy. Ponad 10% wydatków na opiekę zdrowotną w Stanach Zjednoczonych i Europie dotyczy właśnie cukrzycy (Walbolt i Koh, 2020). Osoby chorujące na cukrzycę typu 1 mają większą tendencję do wybierania produktów z zawartością słodzików, ale nie przekraczają dopuszczalnej dziennej dawki (Wierzbicka i in. 2011).

Aspartam stosowany w napoju owocowym przez 12 tygodni u osób zdrowych i szczupłych nie wpłynął na poziom glikemii, więc nie powinno być problemu, w kontrolowaniu glikemii spożywając aspartam (Higgins, Considine, Mattes, 2018). 

W przypadku osób chorujących na cukrzycę typu II aspartam i jego metabolity również zostały uznane za bezpieczne, a wpływ na poziom glukozy był znikomy (Choudhary, 2018). 

Otyłość

W 2009 roku odsetek otyłości wynosił 29,7%, a w roku 2015 już 32,4% (Walbolti i Koh, 2020). Sprawia to, że “cukier bez cukru” tj. aspartam ma sens w diecie osoby otyłej, bo dostarczy mniej energii (Anton i in., 2010).

Mimo dostarczenia niższej wartości energetycznej posiłku nie wpływa to negatywnie na uczucie sytości. Uczucie głodu i sytości po spożyciu posiłku czy napoju z aspartamem jest identyczne, jak po tym z sacharozą. Mimo różnicy ponad 200 kcal. Oznacza to, że mimo dostarczonej z sacharozy wyższej kaloryczności, która odpowiada przekąsce, nie zwiększył się poziom sytości.

Co prawda nie udowodniono, że aspartam wspomaga odchudzanie, ale nie sprzyja zwiększaniu masy ciała (Higgins, Considine, Mattes, 2018). Aczkolwiek trzeba zwrócić uwagę, że aspartam jako substancja intensywnie słodząca znacznie wpływa na podaż mniejszej ilości energii, a jak dobrze wiemy odpowiednio niższa kaloryczność w diecie, skutkuje utratą masy ciała (Nadolsky, 2021).

🔎 Trzeba jednak zaznaczyć, że nowe badania potrafią być rozbieżne z wcześniejszymi obserwacjami. Badanie z 2023 roku [34] wykazało, że długotrwałe spożycie aspartamu lub napojów dietetycznych może zwiększać ilość tłuszczu wisceralnego, mięśniowego i podskórnego oraz ryzyko otyłości, niezależnie od jakości diety lub spożycia kalorii. Wyniki sugerują, że zamiast zaleceń krajowych dotyczących zastępowania dodanego cukru sztucznymi słodzikami, powinno się rozważać inne alternatywy, ponieważ obie opcje mogą mieć konsekwencje zdrowotne.

Fenyloketonuria

Aspartam może być bezpiecznie spożywany przez osoby zdrowe, ale od samego początku jest uznawany za zagrożenie dla osób z fenyloketonurią. Osoby chorujące na tę chorobę mają zaburzony metabolizm fenyloalaniny, przez co powinny unikać dostarczania jej do organizmu. 

Wymagane jest, aby na etykietach produktów żywieniowych i napojów było odpowiednie oznaczenie obecności fenyloalaniny, ale niestety nie jest na nich deklarowana ilość tego składnika (Newbould i in. 2021). Dlatego ze względu na zawartość fenyloalaniny w aspartamie należy uważać na spożycie tego słodzika przez osoby chorujące na fenyloketonurię (Newbould i in. 2021). 

Podsumowanie

Aspartam to substancja intensywnie słodząca tj. słodzik syntetyczny, który jest 180-200 razy słodszy od sacharozy, dzięki czemu mniejsza ilość dostarcza więcej słodyczy niż cukier (sacharoza). Ponadto dostarcza mniejszą wartość energetyczną, przez co może być stosowany w produktach dietetycznych typu zero czy light. 

Aspartam był poddawany wielu badaniom dotyczącym m.in.: nowotworów (w tym mózgu, NHL, krtani, piersi itd.), objawów neurofizjologicznych, zaburzeń ze spektrum autyzmu, stwardnienia rozsianego czy też wpływu na mikrobiom jelit, cukrzycę, otyłość. Ostatecznie rozporządzenie o wprowadzenie aspartamu do żywności zostało zatwierdzone kolejno przez wiele organizacji zajmujących się bezpieczeństwem żywności i ludzi (np. FDA, EFSA, WHO). Liczne badania wykazały bezpieczeństwo aspartamu dla wszystkich przedstawianych dolegliwości w dopuszczalnej dawce 40 mg/kg m.c./d. Wyjątkiem jest fenyloketonuria, w której należy uważać na dostarczanie niemetabolizowanej przez organizm fenyloalaniny. 

Dzisiaj aspartam jest wciąż jednym z najbardziej popularnych słodzików na świecie. Z uwagi na potencjalne działania niepożądane zaleca się ostrożność i nieprzekraczanie ADI (Młyński, 2021).

Najczęstsze pytania:

Bibliografia:

1. Ahmad S.Y., Friel J., Mackay D. (2020). Effect of sucralose and aspartame on glucose metabolism and gut hormones, Nutrients, 78(9), 725-746
2. Anton S. D. i in. (2010).  Effects of stevia, aspartame, and sucrose on food intake, satiety, and postprandial glucose and insulin levels, Appetite, 55(1), 37-43
3. Ardalan M. R., Tabibi H., Attari V. E., Mahdavi A. M. (2017). Nephrotoxic Effect of Aspartame as an Artificial Sweetener: a Brief Review, Iranian Journal of Kidney Diseases, 11(5), 339-343
4. Bonnet F. i in. (2018). Consumption of a Carbonated Beverage with High-Intensity Sweeteners Has No Effect on Insulin Sensitivity and Secretion in Nondiabetic Adults, The Journal of Nutrition, 148(8), 1293-1299
5. Bueno-Hernández N. i in. (2019), Review of the scientific evidence and technical opinion on noncaloric sweetener consumption in gastrointestinal diseases, Gastroenterol Mex, 84(4), 492-510
6. Choudhary A. K. (2018). Aspartame: Should Individuals with Type II Diabetes be Taking it?, Current diabetes reviews, 14(4), 350-362
7. Choudhary A. K., Lee Y. Y. (2018). Neurophysiological symptoms and aspartame: What is the connection?, Nutritional neuroscience, 21(5), 306-316
8. Czajkowska-Mysłek A. (2016). OCENA ZAWARTOŚCI SUBSTANCJI INTENSYWNIE SŁODZĄCYCH W SŁODZIKACH W TABLETKACH, Postępy Nauki i Technologii Przemysłu Rolno-Spożywczego, 71(1), 52-64
9. Czarnecka K. i in. (2021). Aspartame-True or False? Narrative Review of Safety Analysis of General Use in Products, Nutrients, 13(6), 1957
10. Encyclopedia of Chicago (2005). Searle (G. D.) & Co. Pobrane z http://www.encyclopedia.chicagohistory.org/pages/2839.html
11. European Food Safety Authority (2013). EFSA completes full risk assessment on aspartame and concludes it is safe at current levels of exposure. Pobrano z https://www.efsa.europa.eu/en/press/news/131210
12. Gajda-Wyrębek J., Jarecka J. (2017). Ocena bezpieczeństwa substancji dodatkowych przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności, Hygeia Public Health, 52(1), 16-20
13. Government of Canada (2005). Aspartame, Sugar Substitutes. Pobrano z https://www.canada.ca/en/health-canada/services/food-nutrition/food-safety/food-additives/sugar-substitutes/aspartame-artificial-sweeteners.html
14. Haighton L., Roberts A., Jonaitis T., Lynch B. (2019). Evaluation of aspartame cancer epidemiology studies based on quality appraisal criteria, Regulatory Toxicology and Pharmacology, 103(1), 352-362
15. Higgins K. A., Considine R. V., Mattes R. D. (2018). Aspartame Consumption for 12 Weeks Does Not Affect Glycemia, Appetite, or Body Weight of Healthy, Lean Adults in a Randomized Controlled Trial, The Journal of Nutrition, 148(4), 650-657
16. Maersk M. i in. (2012). Satiety scores and satiety hormone response after sucrose-sweetened soft drink compared with isocaloric semi-skimmed milk and with non-caloric soft drink: a controlled trial, European Journal of Clinical Nutrition, 66, 523-529
17. Magnuson B. i in. (2008). Aspartame: A Safety Evaluation Based on Current Use Levels, Regulations, and Toxicological and Epidemiological Studies, Critical Reviews in Toxicology, 37(8), 629-727
18. Martyn D., i in. (2018). Low-/No-Calorie Sweeteners: A Review of Global Intakes, Nutrients, 10(3), 357
19. Multiple Sclerosis Trust (2018). Aspartame. Pobrano z https://mstrust.org.uk/a-z/aspartame

22. Nadolsky K. Z. (2021). COUNTERPOINT: Artificial Sweeteners for Obesity-Better than Sugary Alternatives; Potentially a Solution, Endocrine Practice, 27(10), 1056-1061
23. Newbould E. i in. (2021). Accidental Consumption of Aspartame in Phenylketonuria: Patient Experiences, Nutrient, 13(2), 707
24. Nill A.G. (bdw.). The History of Aspartame, HLS Student Papers, 1-52. Pobrano 29 stycznia 2022 z https://dash.harvard.edu/bitstream/handle/1/8846759/Nill,_Ashley_-_The_History_of_Aspartame.pdf
25. Parker W. i in. (2017). The role of oxidative stress, inflammation and acetaminophen exposure from birth to early childhood in the induction of autism, Journal of International Medical Research, 45(2), 407-438
26. Plaza-Diaz J. i in. (2020). Plausible Biological Interactions of Low- and Non-Calorie Sweeteners with the Intestinal Microbiota: An Update of Recent Studies, Nutrients, 12(4), 1153
27. Rowan A. J. i in. (1995). Aspartame and Seizure Susceptibility: Results of a Clinical Study in Reportedly Sensitive Individuals, Epilepsia, 36(3), 270-275
28. Sękalska B. (2007). ZAWARTOŚĆ SZTUCZNYCH SUBSTANCJI SŁODZĄCYCH – ASPARTAMU, ACESULFAMU-K I SACHARYNIANU SODU W NAPOJACH DIETETYCZNYCH, ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 3(52), 127-138
29. Smolik R. (2019). Centrum Szkoleń Sportowych, Zdrowie 1(1). Pobrano z https://szkoleniacss.com/szkodliwosc-aspartamu-co-mowi-nasz-aktualny-stan-wiedzy/
30. Walbolti J., Koh Y. (2020). Non-nutritive Sweeteners and Their Associations with Obesity and Type 2 Diabetes, Journal of Obsesity & Metabolic Syndrome, 29(2), 114-123 
31. Wierzbicka E. i in. (2011). OCENA SPOŻYCIA Z DIETĄ SZTUCZNYCH SUBSTANCJI SŁODZĄCYCH W WYBRANEJ GRUPIE MŁODZIEŻY Z CUKRZYCĄ TYPU 1, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 3, 305-312
32. Wikoff D.S. i in. (2020). Lack of potential carcinogenicity for aspartame – Systematic evaluation and integration of mechanistic data into the totality of the evidence, Food and Chemical Toxicology, 135(1)
33. Aspartame hazard and risk assessment results released, WHO, https://www.who.int/news/item/14-07-2023-aspartame-hazard-and-risk-assessment-results-released, dostęp: 14.07.20-23
34. Steffen, B. T., Jacobs, D. R., Yi, S. Y., Lees, S. J., Shikany, J. M., Terry, J. G., … & Steffen, L. M. (2023). Long-term aspartame and saccharin intakes are related to greater volumes of visceral, intermuscular, and subcutaneous adipose tissue: the CARDIA study. International Journal of Obesity, 1-9.

• Data pierwotnej publikacji: 13.02.2022
• Data ostatniej aktualizacji: 4.08.2023