Mleko acidofilne. Co to jest, jak wpływa na zdrowie i gdzie go kupić?

Mleko acidofilne jest produktem fermentowanym, wpływającym pozytywnie na zdrowie człowieka. Jednak spożycie tego typu produktów w społeczeństwie jest niewystarczające. Potwierdzają to badania dotyczące oceny nawyków żywieniowych spożycia fermentowanych napojów mlecznych. W jednym z nich przeprowadzonym przez Zołoteńką-Synowiec i innych w 2016 roku, pokazały, że zaledwie 2% ankietowanych deklarowało spożywanie mleka acidofilnego. [3]

Czym jest mleko acidofilne?

Mleko acidofilne zawdzięcza swoją nazwę bakterii Lactobacillus acidophilus, która powoduje jego fermentację. Znane było już na początku XX wieku, kiedy naukowcy (m.in. Ilija Miecznikow) badali jego korzystny wpływ na zdrowie człowieka. Dziś zaliczane jest do napojów mlecznych nowej generacji o określonych właściwościach prozdrowotnych. [1]

Istnieje kilka definicji stosowanych do opisu mleka acidofilnego.

Pierwsza z nich została opracowana przez FAO/WHO oraz FIL/IDF i mówi o tym, że mleko acidofilne jest to napój pozyskany w wyniku fermentacji przeprowadzonej przez mikroflorę o właściwościach probiotycznych tj. Bifidobacterium sp. (zawarte w naturalnej mikroflorze jelita grubego) lub Lactobacillus acidophilus (zawarte w naturalnej mikroflorze jelita cienkiego). W ostatnim dniu przydatności do spożycia zawartość bakterii Bifidobacterium sp. nie powinna być mniejsza niż 106 j.t.k/ml produktu, a szczepów bakterii Lactobacillus acidophilus 107 j.t.k/ml produktu. [1]

Natomiast według Polskiej Normy jest to napój sporządzony z mleka normalizowanego bądź odtłuszczonego, pasteryzowanego, ukwaszonego zakwasem sporządzonym ze szczepu czystych kultur Lactobacillus acidophilus, z dodatkiem cukru, lub bez jego dodatku. [1]

Niestety produkt ten charakteryzuje się silnym smakiem kwasu mlekowego i słabym aromatem. Wynika to z tego, że do jego produkcji wykorzystuje się bakterie homofermentatywne, które nie wytwarzają substancji aromatycznych, mają one jednak zdolność do silnego ukwaszenia mleka. Mleko acidofilne ma skrzep zwarty i równy, ewentualnie lekko ściągliwy. Dodatkowo ma ono bardzo krótki okres przydatności do spożycia. [1,2]

Właściwości. Korzyści płynące ze spożycia mleka acidofilnego

Badania donoszą o wielu korzyściach płynących ze spożycia mleka acidofilnego. Wynikają one przede wszystkim ze zdolności bakterii kwasu mlekowego do zasiedlania przewodu pokarmowego człowieka oraz z właściwości terapeutycznych szczepu probiotycznego użytego do produkcji tego produktu mleczarskiego.

Przypisywane są one głównie składowi białek, tłuszczy, witamin i minerałów. Dodatkowo proces fermentacji powoduję zwiększenie ilości makroskładników oraz nowych związków w produkcie – takich jak witaminy (A, E, B₁,B₂, B₆, B₁₂).

Jest wiele powodów, dla których powinniśmy zwiększyć ilości spożywanego przez nas mleka acidofilnego. Jednak najważniejszych z nich jest pięć.

5 kluczowych właściwości mleka acidofilnego dla zdrowia

Zdrowie serca

Utrzymanie zdrowego serca i kontrolowanie poziomu cholesterolu w surowicy krwi – żółć, płyn naturalnie występujący w organizmie składa się między innymi z cholesterolu. Probiotyki, rozkładając żółć, zapobiegają ponownemu wchłanianiu cholesterolu w jelitach, skąd może ponownie dostać się do krwi. Badania pokazują, że spożywanie napoju fermentowanego z probiotykami, jakim jest np. mleko acidofilne w okresie do 8 tygodni, obniżyło ilość całkowitego cholesterolu w organizmie o 4%, a frakcji LDL („zły cholesterol”) nawet o 5%. [5,6,8]

Nietolerancja laktozy

Zwiększenie trawienia laktozy u osób z nietolerancją. Badania wskazują, że szczepy bakterii, zawartych w mleku acidofilnym, mają zdolność do uwalniania laktazy (enzymu potrzebnego do trawienia laktozy), oraz pobudzają ściany jelit do jej wydzielania. [5,7,8]

Układ odpornościowy

Wzmocnienie układu odpornościowego. Bakterie probiotyczne zawarte w mleku acidofilnym wykazują tendencje do wzmocnienia układu odpornościowego, a tym samym do zmniejszenia ryzyka wystąpienia choroby oraz łagodzenia jej objawów. Badania przeprowadzone na dzieciach udowodniły, że u dzieci spożywających takie napoje występowanie gorączki spadło o 53%, a kaszlu o 41%. [5,6,8]

Układ pokarmowy

Zapobieganie rozmnażania się szkodliwych drobnoustrojów w przewodzie pokarmowym – szczepy bakterii Lactobacillus acidophilus mają zdolność do zwiększania ilości naturalnej mikroflory jelitowej, co przeciwdziała „zaleganiu” niepożądanych patogenów, które są odpowiedzialne np. za biegunki. [5,7,8]

Jelito drażliwe

Złagodzenie objawów zespołu jelita drażliwego. Badania wskazują, że napoje fermentowane, które zawierają jeden szczep bakterii probiotycznej (tak jest w przypadku mleka acidofilnego) łagodzą objawy zespołu jelita drażliwego. Spożywanie takiego napoju może zmniejszyć ból brzucha, a także wzdęcia występujące w tej chorobie. [5,7,8]

Inne korzyści zdrowotne

Innymi powodami dla których spożywanie mleka acidofilnego jest polecane są np.:

• zwiększenie wchłaniania witamin i składników mineralnych
• zmniejszenie ryzyka wystąpienia i złagodzenia objawów trądziku
• zapobieganie i pomoc w leczeniu infekcji pochwy
• szybsze zgubienie zbędnych kilogramów. [5,6,8]

Gdzie kupić mleko acidofilne?

Mleko acidofilne może być wytwarzane z różnych rodzajów mleka. Skutkiem tego jest to, że produkty końcowe różnych marek mogą mieć odmienny skład chemiczny, a co za tym idzie konsystencję, smak, jak również wartość odżywczą. Najczęściej jednak do produkcji tego napoju fermentowanego wykorzystywane jest mleko krowie. Rzadziej możemy znaleźć mleko acidofilne wykonane np. z mleka koziego. [5]

Według definicji Polskiej Normy do wyprodukowania mleka acidofilnego powinien być wykorzystywany tylko Lactobacillus acidophilus, aczkolwiek niektórzy producenci do produkcji dodają jeszcze szczepy innych probiotyków, czego efektem jest otrzymanie produktu o bardziej pożądanych cechach sensorycznych przez konsumenta. [5]

Napój ten jest produkowany zarówno przez duże mleczarnie, które rozprowadzają swoje produkty na całą Polskę, jak i przez małe zakłady zaopatrujące lokalny rynek. Mleko acidofilne może być jednak trudno dostępne w małych osiedlowych sklepach z podstawowymi produktami. Najlepiej jest go szukać w większych dyskontach, tam jest bardzo często dostępny. Oczywiście produkt ten dostępny jest również w Internecie.

Oprócz korzyści zdrowotnych ze spożycia mleka acidofilnego do jego zakupu zachęca także cena. W najpopularniejszych w Polsce dyskontach porcje 250 mililitrów mleka acidofilnego możemy najtaniej kupić już za 1,40 zł.

Najbardziej rozpowszechnionym mlekiem acidofilnym na polskich półkach jest to naturalne – bez dodatków owoców. Niemniej jednak można też znaleźć ten produkt o smaku truskawkowym, malinowym, żurawinowym, czy owoców leśnych.

Produkty mleczne fermentowane

Mleko jest dobrym źródłem najważniejszych składników odżywczych w diecie człowieka, jednak jest produktem łatwo psującym się. Fermentacja mleka bakteriami kwasu mlekowego (LAB) to jedna z najstarszych i najbardziej efektywnych metod zachowania cennych składników odżywczych w mleku. [1,4]

Napoje fermentowane są doceniane na całym świecie. Ich korzystny wpływ na zdrowie został zaobserwowany już w czasach starożytnych i cały czas, aż do dziś cieszą się one ogromną popularnością. Na początku XIX wieku laureat Nagrody Nobla, rosyjski uczony profesor Ilija Miecznikow zasugerował, że aby zapewnić sobie długowieczność człowiek powinien spożywać mleczne napoje fermentowane. [1,4]

Rodzaje napojów fermentowanych

Ze względu na mikroflorę użytą do produkcji napojów fermentowanych, można wyróżnić ich następujące typy [1]

• Fermentowane przez użycie mikroflory termofilnej – np. jogurt;
• Fermentowane przez użycie mikroflory mezofilnej – np. zsiadłe mleko, maślanka
• Fermentowane przez użycie mikroflory pochodzenia jelitowego – np. mleko acidofilne
• Fermentowane przez fermentację mieszaną, mlekową i alkoholową – np. kefir i kumys

Podsumowanie

Pomimo że mleko acidofilne w porównaniu z innymi napojami fermentowanymi jest znane człowiekowi stosunkowo krótko, to już zostały udowodnione jego liczne korzyści zdrowotne.

Należy pamiętać, że wszystko należy spożywać w odpowiednich ilościach. Zasada ta dotyczy wszystkich artykułów spożywczych – tak samo mleka acidofilnego. Zbyt duże spożycie probiotyków (również tych zawartych w tym produkcie mleczarskim) może prowadzić do kwasicy mleczanowej lub nawet do zapalenia mózgu. [5] Dlatego nasza dieta powinna być różnorodna.

Warto pamiętać słowa szwajcarskiego lekarza, prekursora medycyny nowożytnej Paracelsusa „Omnia sunt venena, nihil est sine veneno. Sola dosis facit venenum” co oznacza: „wszystko jest trucizną i nic nią nie jest. To dawka czyni, że dana substancja jest trucizną”.

Bibliografia:

1. Kudełka W. (2005): Charakterystyka mlecznych napojów fermentowanych w Unii Europejskiej oraz w Polsce. Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie. 678. 149 – 160.
2. Mojka K. (2013): Charakterystyka mlecznych napojów fermentowanych. Problemy Higieny i Epidemiologii. 94(4). 722 – 729.
3. Zołoteńka-Synowiec M., Malczyk E., Misiarz M., Wyka J., Całyniuk Z., Mełech M., (2016): Ocena nawyków żywieniowych dotyczących spożycia fermentowanych najpojów mlecznych wśród mieszkańców terenów pogranicznych Polski i Czech. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna. XLIX. 3. 685 – 689.
4. Kongo J. M., Malcata F. X. (2016): Acidophilus milk. Encyclopedia of Food and Health 6 – 14.
5. https://www.forummleczarskie.pl/RAPORTY/891/mleko-acidofilne-malo-znane-a-zdrowe w dniu  1.12.2020 r.
6. https://www.medicalnewstoday.com/articles/324194#side-effects-and-risks w dniu 1.12.2020r.
7. https://podyplomie.pl/medical-tribune/17077,nietolerancja-laktozy-zalecenia-dietetyczne?page=2 w dniu 1.12.2020 r.
8. https://www.healthline.com/nutrition/lactobacillus-acidophilus#TOC_TITLE_HDR_13 w dniu 2.12.2020