Omega-3 dla dzieci. Dlaczego jest ważne i jak je uzupełniać

Tłuszcze stanowią najbardziej skoncentrowane źródło energii. 1 gram tłuszczu dostarcza organizmowi 9 kcal. Poza funkcją energetyczną są źródłem witamin rozpuszczalnych w tłuszczach A, D, E i K oraz niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych. Do tych ostatnich należy grupa kwasów omega-3, do której zaliczamy kwas linolenowy (ALA), będący prekursorem do syntezy kwasów dokozaheksanenowego (DHA) oraz eikozapentaenowego (EPA).

Organizm nie ma zdolności do syntetyzowania NNKT, z tego powodu związki te muszą być dostarczane z dietą (1).

Jak są zbudowane kwasy tłuszczowe? Otóż są związkami zbudowanymi z łańcucha węglowodorowego z grupami karboksylową (-COOH) i metylową (-CH3) na końcach. Ze względu na obecność wiązania podwójnego w cząsteczce można podzielić kwasy na nasycone, w których nie ma wiązania podwójnego i nienasycone, w którym jest jedno lub więcej podwójnych wiązań.

Kwasy z grupy omega- 3 należą do grupy kwasów tłuszczowych nienasyconych, ponieważ mają wiązanie podwójne, a swoją nazwę zawdzięczają temu, że wiązanie to znajduje się przy trzecim atomie węgla, licząc od grupy metylowej.

Kwas ALA (alfa-linolenowy), który możemy znaleźć w oleju rzepakowym, kukurydzianym, lnianym, sojowym lub orzechach włoskich. Kwas ten jest w organizmie przekształcany w DHA lub EPA w wyniku działania enzymów: elongazy i desaturazy. Kwasy te różnią się pomiędzy sobą budową chemiczną- EPA składa się z 20 atomów węgla i 5 wiązań podwójnych, natomiast DHA z 22 atomów węgla i 6 nienasyconych wiązań. Z kwasu eikozapentaenowego pod wpływem działania enzymów, powstają prostacykliny, prostaglandyny, tromboksany i leukotrieny, nadające właściwości antyagregacyjnych, przeciwzapalnych i zmniejszających nadmierną kurczliwość naczyń krwionośnych (2).

W jakich produktach możemy znaleźć omega-3 i w jakich dawkach przyjmować

Kwasy omega- 3, zwłaszcza jego długołańcuchowe frakcje DHA i EPA występują w dużych ilościach w algach oraz fitoplanktonie morskim. Głównym źródłem tego składnika w diecie człowieka są ryby i zwierzęta morskie odżywiające się właśnie planktonem lub innymi rybami (1).

WHO określiła, że prawidłowe spożycie kwasów omega-3 mieści się w granicach 0,3-0,5 g/ dobę (3). Zaleca się, aby spożywać 1-2 porcji tłustej ryby morskiej na tydzień (szczególnie bogate w omega- 3 to łosoś, śledź i makrela).

Poziom EPA i DHA znacząco różni się pomiędzy poszczególnymi gatunkami oraz zależy od stanu fizjologicznego ryb, akwenu połowu czy pory roku. Przykładowo, ryby z zimnych mórz północnych mają wyższą zawartość EPA, a z południowych charakteryzują się wyższą zawartością DHA (4).

Warto zwrócić uwagę na możliwe zanieczyszczenia metylortęcią i dioksynami oraz wybierać odpowiednie gatunki ryb. Kumulacja zanieczyszczeń jest większa u dużych, długożyjących ryb np. tuńczyk, rekin, merlin. Poza tym lepiej sięgać po te z akwenów naturalnych niż hodowlanych oraz unikać ryb drapieżnych. Większe ryzyko zatrucia dotyczy spożycia niektórych ryb wędzonych np. wędzonych łososi bałtyckich i wędzonych szprotek (zatrucie diotoksyną), czy wędzonych śledzi (zatrucie metalami ciężkimi). Hodowlanego łososia norweskiego charakteryzuje najmniejszy poziom zanieczyszczeń (5).

Dobrym źródłem omega- 3 jest TRAN otrzymywany z wątroby dorsza atlantyckiego i innych ryb z rodziny dorszowatych. Jest bogaty w kwasy tłuszczowe, głównie nienasycone w tym EPA, DHA a także witaminy A i D. Owoce morza takie jak krewetki, kraby, ostrygi oraz glony stanowią kolejne bogate źródło kwasów n-3.

Za najcenniejsze źródło omega- 3 uznaje się olej ekstrahowany z wątroby rekina żyjącego w okolicy Tasmanii i Nowej Zelandii, który dodatkowo ma aktywne biologiczne substancje takie jak alkiloglicerole i skwalen, nadających mu właściwości immunostymulujących (1).

Omega-3 dla dzieci. Rola w diecie i zapotrzebowanie

Prawidłowa podaż omega-3 z dietą jest niezbędna w każdym wieku, jednak ze szczególnym uwzględnieniem okresu ciąży, laktacji i wieku rozwojowego. Szczególnie kwas DHA jest niezwykle istotny w okresie rozwijającego się płodu i dziecka. Zaleca się, aby kobiety w ciąży i karmiące suplementowały DHA w dawce 200 mg/dzień, a w przypadku niskiego spożycia ryb 400-600 mg DHA dziennie.

Niemowlęta

U niemowląt suplementacja DHA może być korzystna wtedy, gdy spożycie z pokarmem jest niewystarczające. Nie zaleca się dodatkowej suplementacji omega-3 u niemowląt karmionych piersią, gdyż mleko matki w pełni pokrywa zapotrzebowanie na ten składnik.

Dzieci do 3. roku życia

U dzieci do 3. roku życia dzienna dawka omega-3 wynosi 150-200 mg/d. U tych, które nie spożywają regularnie ryb, należy rozważyć suplementację (5). Oleje roślinne dostarczają zarówno omega-3, jak i omega-6. Warto jednak uwzględnić w diecie te bogate w ALA, który jest prekursorem omega-3 – olej lniany, rzepakowy, sojowy.

W przypadku podaży NNKT z dietą niezwykle istotna jest proporcja omega- 3 do omega-6. Optymalny stosunek wynosi 5:1 i umożliwia optymalne wykorzystanie związków przez organizm, zapewniając prawidłowe działanie. Zbyt wysokie spożycie omega-6 nad omega- 3 może skutkować stanem zapalnym, alergią, niekorzystnym działaniem proagregacyjnym i zablokowaniem przemiany i działania omega- 3 (2). Wykazano, że omega 3 są niezbędne do prawidłowego rozwoju układu nerwowego oraz funkcji poznawczych u dzieci (6).

Omega- 3, a rozwój u dzieci

Omega-3 u dzieci, a zdrowie mózgu

Prawidłowe odżywianie się odgrywa niezwykle istotną rolę w prawidłowym rozwoju dziecka, już od wieku prenatalnego i warunkuje prawidłowy rozwój funkcji poznawczych, uczenie się i odpowiednie zachowanie w okresie dorastania (7).

Kwasy z grupy omega-3, zwłaszcza DHA odgrywają bardzo ważną rolę w rozwoju mózgu u dzieci zarówno w aspekcie budowy anatomicznej jak i jego funkcji. Kwas DHA występuje w wysokim stężeniu w istocie szarej mózgu, stanowiąc około 15-20% lipidów mózgu i jest głównym składnikiem błon neuronów i ma wpływ na przewodnictwo nerwowe i procesy zachodzące w mózgu (7).

Spożywanie omega-3 w odpowiedniej ilości podczas ciąży przez matkę jest niezbędne do prawidłowego rozwoju płodu, a ich zawartość w mleku jest zależna od ich zawartości w diecie kobiety. Wykazano, że regularne spożycie ryb przez matki podczas ciąży jest pozytywnie skorelowane z wyższym ilorazem inteligencji u potomstwa i mniejszym ryzykiem zespołu nadpobudliwości psychoruchowej- ADHD (3).

Ponadto odpowiednie spożycie omega-3, zwłaszcza DHA podczas ciąży jest niezbędne do prawidłowego rozwoju siatkówki oka, wchodząc w skład fotoreceptorów, wpływa na percepcję wrażeń wzrokowych (7). Niedobór DHA u niemowląt może przyczynić się do obniżenia ostrości widzenia, zdolności uczenia się w wieku późniejszym, a nawet zaburzać proces mielinizacji komórek nerwowych (4).

Przeprowadzono badania dotyczące zachowania i problemów wychowawczych u dzieci z niedoborem omega-3 i wpływie suplementacji. Wykazano, że suplementacja omega- 3 przez okres 6 miesięcy u dzieci skutkowała w ocenie rodziców spadkiem agresywnych, antyspołecznych zachowań (8).

Wiele badań potwierdziło związek pomiędzy omega- 3 a wystąpieniem zaburzeń nastroju i depresji. W przeprowadzonym badaniu opublikowanym w Nutritional Neuroscience wykazano, że 35-dniowa suplementacja omega- 3 zmniejszyła zachowania lękowe, agresywne i depresyjne w grupie badanych (6).

Autyzm

Istnieją dowody naukowe na to, że niedobór kwasów tłuszczowych oraz ich niezbilansowanie może mieć negatywne skutki u potomstwa. Zwiększa także ryzyko wystąpienia neurorozwojowych zaburzeń (9). Autyzm to neurorozwojowe zaburzenie, które występuje u więcej niż 1% dzieci.

Charakteryzuje się zaburzeniem w komunikacji między z ludźmi, powtarzającymi się zachowaniami i ograniczonymi zainteresowaniami. Nie ma dowodu naukowego na skuteczność terapii łagodzącej główne objawy autyzmu, jednak często korzysta się z terapii uzupełniających, w tym suplementacją kwasami omega- 3 (10). U dzieci z autyzmem zanotowano niższy poziom omega-3 niż u dziećmi bez stwierdzonego ASD (10).

Według badań suplementacja kwasami omega- 3 jest bezpieczna i może być korzystna u dzieci z autyzmem, jednak wymaga to przeprowadzenia większej ilości badań, by w pełni potwierdzić skuteczność takiego działania (11).

Omega-3 i ADHD

ADHD, czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi to rozwojowe zaburzenie układu nerwowego mające znaczący wpływ na jakość życia. Szacuje się, że ADHD występuje u 7,2% dzieci na świecie (dane z 2015 roku) (12). Charakterystyczne dla jednostki są nieodpowiednie do wieku trudności ze skupieniem uwagi, impulsywność i nadpobudliwość. Dzieci z ADHD mają często problem z wykonywaniem poleceń oraz są niespokojne.

Dzieci z ADHD mają niższe poziomy DHA i EPA oraz wysoki stosunek omega-6 do omega-3, co jest ściśle powiązane z wystąpieniem objawów, jak i ich nasileniem (13). Według badania opublikowanego w European Psychiatry omega-3 może złagodzić objawy ADHD u dzieci, zwłaszcza u jednostek bardzo impulsywnych i niestabilnych emocjonalnie i zachowawczo (14).

Omega-3 u dzieci w aspekcie IQ

Udowodniono, że suplementacja DHA u matek ma istotną rolę w rozwinięciu umiejętności rozwiązywania problemów i zadaniowości u ich dzieci. Mało tego, w badaniu przeprowadzonym przez Swanson i wsp. (7) umiejętności poznawcze u dzieci, których mamy przyjmowały suplementy EPA+DHA oraz koordynacja ręka-oko były znacznie wyższe niż u tych dzieci, których mamy nie suplementowały tego składnika.

Według badania opublikowanego w Child Psychology and Psychiatry istnieje powiązanie pomiędzy poziomem omega-3 a IQ. Dzieci, których matki jadły regularnie ryby w zaawansowanej ciąży miały wyższe IQ niż dzieci, których matki nie spożywały tego składnika w tym okresie (15). Suplementacja omega-3 u dzieci miała istotny wpływ na przyspieszenie zdolności przetwarzania informacji, lepszą percepcję wzrokową oraz lepszą zdolność skupiania uwagi (16).

Wpływ omega-3 na odporność

Na prawidłowy rozwój i funkcję układu immunologicznego u dzieci wpływa wiele czynników, w tym dieta. Szczególnie istotną rolę grają tu wielonienasycone kwasy tłuszczowe z grupy omega-3, znane ze swoich immunomodulujących właściwości.

Na polskim rynku powszechne są produkty dla dzieci wzbogacone o omega-3 takie jak przetwory mleczne, płatki śniadaniowe czy mleko modyfikowane dla niemowląt. Wykazano, że suplementacja mieszanek dla dzieci kwasami omega-3 zmniejsza częstość infekcji u niemowląt. Potomstwo karmione piersią otrzymuje od matki odpowiednią ilość kwasów omega-3, dlatego suplementacja jest zalecana tylko u dzieci niekarmionych piersią (17).

Kwasy omega-3 biorą udział w prawidłowej odpowiedzi organizmu na stan zapalny. DHA i EPA są przekształcane w tzw. mediatory prowygaszeniowe np. rezolwiny w odpowiedzi na stan zapalny. Wraz z innymi molekułami zwalczają reakcję zapalną i przyspieszają proces gojenia, a niedobór omega-3 może skutkować w opóźnionej i nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego na zapalenie (18).

Omega-3 wspomagają prawidłowe funkcje układu immunologicznego poprzez wspomaganie działania fagocytozy przez makrofagi i neutrofile oraz różnicowanie się limfocytów T (19). Badania naukowe wskazują również na pozytywny wpływ suplementacji omega-3 przez matkę na mikrobiom i funkcję układu immunologicznego u potomstwa. Odpowiednia podaż omega-3 jest również związana ze zmniejszonym ryzykiem wystąpienia cukrzycy typu 1 u dziecka.

Omega-3 a zdrowie skóry i alergie

Spożywanie oleju rybnego przez matkę podczas ciąży oraz przez niemowlę podczas pierwszego roku życia zmniejsza ryzyko wystąpienia alergii w starszym wieku (3). Wykazano, że suplementacja DHA+EPA u matki jest związana z niższym poziomem komórek odpowiadających za odpowiedź immunologiczną i zmniejsza ryzyko wystąpienia IgE zależnych chorób alergicznych jak egzema czy alergia pokarmowa (7). Wykazano również, że suplementacja olejem rybim bogatym w DHA i EPA przez okres 10 miesięcy łagodzi objawy astmy oskrzelowej u dzieci.

Omega-3 w prewencji otyłości i chorób sercowo-naczyniowych?

Kwasy omega-3 mają właściwości antyzapalne i działają profilaktycznie na wystąpienie stresu oksydacyjnego. Wykazano, że odpowiedni poziom DHA i EPA ma działanie protekcyjne na wystąpienie zmian miażdżycowych poprzez modyfikacje w syntezie eikozanoidów, hamowania adhezji płytek i redukcji poziomu cholesterolu. Ponadto zmniejsza ryzyko wystąpienia incydentów wieńcowych, zawału serca w późniejszym wieku i wystąpienia przewlekłych chorób serca (7).

Zaobserwowano również prewencyjne działanie omega-3 w wystąpieniu cukrzycy typu 2 w wieku późniejszym. Niski poziom omega-3 i wysoki omega-6 w fosfolipidach błon komórkowych mięśni szkieletowych jest związany ze zwiększeniem oporności na insulinę, predysponując do rozwoju cukrzycy. Dodatkowo omega- 3 wykazuje hamujące działanie na lipogenezę, co zmniejsza ryzyko wystąpienia otyłości (4).

Omega- 3 a depresja dziecięca

Często mówi się, że odpowiednia zawartość omega- 3 w diecie matki jest pozytywnie skorelowana z obniżeniem ryzyka wystąpienia depresji poporodowej. Jednak jak kwasy te oddziałują na dzieci? Omega-3 według badań opublikowanych w American Journal of Psychiatry mogą mieć korzystny wpływ na leczenie dziecięcej depresji (20).

Ponadto suplementacja omega-3 może być korzystna w łagodzeniu objawów choroby dwubiegunowej i działać profilaktycznie w wystąpieniu chorób psychicznych.

Omega-3 obniża poziom agresji

🔎 Badanie z Agression and violent behaviour [22] wykazało, że dzieci i dorośli, przyjmujący suplementy omega-3, takie jak olej rybny, lub spożywający pokarmy bogate w te kwasy tłuszczowe, mogą być mniej podatne na agresywne i gwałtowne zachowania. Naukowcy z University of Pennsylvania odkryli, że suplementy omega-3 zmniejszyły agresję o 30%, niezależnie od wieku i płci, wpływając zarówno na agresję reaktywną, jak i proaktywną.

Skutki niedoboru omega- 3 w ciąży i u potomstwa

Szczególnie narażone na niedobór DHA są dzieci urodzone przedwcześnie. Wynika to przede wszystkim ze skrócenia trzeciego trymestru ciąży, w którym to transport DHA przez łożysko jest najbardziej efektywny (5). Niedobór DHA może skutkować w zaburzeniu funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego u dzieci.

Według badań niedobory omega-3 mogą prowadzić do zaburzeń zachowania i funkcji poznawczych (15). Może u starszych dzieci objawić się w trudnościach w czytaniu i pisaniu, zaburzeniach koordynacji oraz ADHD. Istotnym problemem w niedoborze tych kwasów jest jego wpływ na narząd wzroku.

Noworodki do pełnego wykształcenia narządu wzroku i funkcji widzenia potrzebują kwasów omega-3, które są odpowiedzialne za prawidłowe stężenie rodopsyny w pręcikach, co warunkuje ostrość widzenia. Niedobór omega- 3 wiąże się również ze zwiększeniem ryzyka wystąpienia chorób alergicznych w wieku późniejszym (21). W okresie ciąży niedobór może skutkować zbyt małymi rozmiarami płodu, zwiększać ryzyko wystąpienie stanu przedrzucawkowego oraz zwiększać ryzyko przedwczesnego porodu.

Podsumowanie

Kwasy omega-3 należą do grupy niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, ponieważ organizm nie jest zdolny do ich produkcji i muszą być dostarczane z dietą. U dzieci główne źródła omega-3 to mleko matki, ryby i niektóre modyfikowane mieszanki dla niemowląt. U niemowląt karmionych piersią nie ma potrzeby dodatkowej suplementacji tego składnika. Natomiast u niemowląt karmionych mlekiem modyfikowanym oraz u małych dzieci, u których spożycie ryb jest niewielkie, istnieje taka potrzeba.

Pomocna w pokryciu odpowiedniego zapotrzebowania na ten składnik może być suplementacja preparatami oleju rybnego – TRAN. Odpowiednia podaż zmniejsza ryzyko wystąpienia porodu przedwczesnego, poprawia rozwój umysłowy dzieci, rozwinięcie funkcji poznawczych i motorycznych. Omega-3 jest niezbędne do prawidłowego rozwoju mózgu u dzieci, zarówno pod względem anatomicznym, jak i funkcji.

Wiele badań potwierdza związek pomiędzy odpowiednią zawartością omega- 3, zwłaszcza DHA a IQ oraz umiejętności rozumienia i przetwarzania informacji u dzieci. Zmniejsza również ryzyko infekcji u noworodka oraz wystąpienia alergii i chorób o podłożu zapalnym w wieku późniejszym.

Kwasy z tej grupy, zwłaszcza DHA są niezbędne do wykształcenia się narządu wzroku i warunkują ostrość widzenia. Prawidłowe spożycie kwasów z grupy omega-3 jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu w każdym wieku, jednak w wieku dziecięcym oraz podczas ciąży jest kluczowe do prawidłowego rozwoju młodego organizmu.

Bibliografia

1. Materac E, Marczyński Z, Bodek KH. (2013).Rola kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6 w organizmie człowieka, Bromat. Chem. Toksykol. 2, 225-233.
2. A Skórka. Kwasy omega 3 i omega 6 są niezbędne . (2016). Opieka farmaceutyczna.
3. Sicińska P, Pytel E, Kurowska J, Michalak MK. (2015). Suplementacja kwasami omega w różnych chorobach. Postepy Hig Med Dosw, 69, 838-852.
4. K Marciniak- Łukasiak. Rola i znaczenie kwasów tłuszczowych omega-3. (2011). Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 6, 24-35.
5. Czajkowski K Czerwionka- Szaflarska M, Charzewska J, Chybicka A, Dobrzańska A, Gruszfeld D, Imiela JR, Jackowska T, Kaczmarski M, Helwich E, Poręba R, Książyk JB, Lauterbach R, Lukas W, Mojska H, Radowicki S, Ryżko J, Socha P, Walkowiak J, Weker H. (2010).Stanowisko Grupy Ekspertów w sprawie suplementacji kwasu dokozaheksaenowego i innych kwasów tłuszczowych omega-3 w populacji kobiet ciężarnych, karmiących piersią oraz niemowląt i dzieci do lat 3. Pediatra Polska, 85, 597-603.
6. Karr JE, Alexander JE, Winningham RG.(2011).Omega- 3polyunsaturated fatty acid and cognition throughout the lifespan: A review. Nutritional Neuroscience, 14.
7. Swanson D, Block R, Mousa SA.(2012).Omega- 3 Fatty Acids EPA and DHA: Health Benefits Throughout Life. Advances in Nutrition, 3, 1-7.
8. Raine A Portnoy J, Liu J, Mahoomed T, Hibbeln J. (2016). Reduction in behaviour problems with omega-3 supplementation in children aged 8-16years: A randomized, double-blind, placebo-controlled, stratified, parallel- grouptrial. J Child Psychol Psychiatry, 56, 509-520.
9. Amminger GP, Berger G, Schafer M, Klier C, Feucht M.(2007). Omega-3 Fatty Acids Supplementation in Chilren with Autism: A double-blind Randomized, Placebo-controlled Pilot Study. Biological Psychiatry, 61, 551-553.
10. Mankad D, Dupuis A, Smile S, Roberts W, Brian J, Lui T, Genore L, Zaghloul D, Laboni A, Margaret P, Marcon A, Anagnostou E. (2009). A randomized, placebo controlled trial of omega-3 fatty acids in the treatment of young children with autism. Molecular Autism, 6.
11. Meiri G, Biochovsky Y, Helmaker RH.(2009). Omega 3 Fatty Acid Treatment in Autism. Journal of Child and adolescent Psychopharmacology, 19, 449-451.
12. Thomas R, Sanders S, Doust J, Beller E, Glasziou P.(2015). Prevalance of Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder: A systematic Review and Meta-analysis. Pedriatrics, 146.
13. Parletta N, Niyonsenga T, Duff J.(2016). Omega- 3 and omega- 6 Polyunsaturated Fatty Acid Levels and correlations with symptoms in children with attention deficit hyperactivity disorder, autistic spectrum disorder and typically developing controls. Plos One.
14. Manor I, Magen A, Keidar D, Rosen S, Tasker H, Cohen T, Richter Y, Zaaroor-Regev D, Manor Y, Weizman A. (2012).The effect of phosphatidylserine containing omega-3 fatty-acids on attention-deficit hyperactivity disorder symptoms in children: A double-blind placebo-controlled trial, followed by an open-label extention. European Psychiatry, 27, 335-342.
15. Gale CR, Robinson SM, Godfrey KM, Law CM, Schlotz CM, Schlotz W, O’Callaghan FJ. (2008). Oily fish intake during pregnancy- association with lower hyperactivity but not with higher full-scale IQ in offspring. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 49.
16. Portillo-Reyes V, Perez-Garcia M, Loya-Mendez Y, Puente AE.(2014). Clinical significance of neuropsychological improvement after supplementation with omega-3 in 8-12 years old malnourished Mexican children: A randomized, double-blind, placebo and treatment clinical trial. Reserch in Developmental Disabilities , 35, 861-870.
17. Kościej A Skotnicka-Graca U, Ozga I.(2017). Rola wybranych czynników zywieniowych w kształtowaniu odporności u dzieci. Probl Hig Epidemiol, 98, 110-117.
18. Calder PC, Carr AC, Gombart AF, Eggersdorfer M. (2020).Optimal Nutritional Status for a well- functioning Immune System is an important factor to protect against Viral Infections. Nutrients, 12.
19. Gutierrez S, Svahn SL, Johansson ME. (2019).Effects of omega-3 fatty acids on immune cells. International journal of Molecular Sciences, 20.
20. Nemets H, Nemets B, Apter A, Bracha Z, Belmaker RH.(2006). Omega-3 Treatment of Childhood Depression: A controlled, double-blind Pilot Study. The American Journal of Psychiatry, 163, 1098-1100.
21. Mirowski A Jachnis A. Kwas dokozaheksaenowy- składnik odżywczy o kluczowym znaczeniu w okresie ciąży. Część I. Niedobór kwasu dokozaheksaenowego. Życie weterynaryjne. 2016, Tom 91.
22. Raine, A., & Brodrick, L. (2024). Omega-3 supplementation reduces aggressive behavior: A meta-analytic review of randomized controlled trials. Aggression and Violent Behavior, 101956.

• Data pierwotnej publikacji: 18.12.2020
• Data ostatniej aktualizacji o wyniki badań: 31.05.2024