Pigwa. Właściwości i wartości odżywcze – co warto o nich wiedzieć?

Avatar photo
pigwa właściwości

Pigwa to jedna z najstarszych roślin posadzonych przez człowieka. Zawiera ona związki, które wzmacniają układ odpornościowy.  Dlatego bardzo często pigwa jest stosowana w okresie jesienno-zimowym. Wtedy jesteśmy bardziej narażeni na infekcje. Z pigwy można sporządzić soki, nalewki, syropy. Można ją nawet wykorzystać ją jako odświeżacz powietrza, gdyż ma właściwości pochłaniające nieprzyjemne zapachy. Co warto jeszcze wiedzieć o pigwie? 

Spis treści:

  1. Jak wygląda pigwa?
  2. Uprawa i odmiany
  3. Jak smakuje pigwa?
  4. Wartości odżywcze
  5. Czym się różni pigwa od pigwowca?
  6. Właściwości prozdrowotne pigwy
  7. Czy pigwa pomaga w odchudzaniu?
  8. Zastosowanie w kuchni i kosmetyce
  9. Przepisy – sok, dżem, marmolada
  10. Przeciwwskazania i skutki uboczne
  11. Podsumowanie
  12. Bibliografia

Jak wygląda pigwa?

Pigwa pospolita to drzewo pochodzące z Azji. Ma ona ciemnozielone owalne liście, które pod spodem są lekko szare. Pigwa zakwita pod koniec maja lub na początku czerwca. Kwiaty pigwy pospolitej są białe lub jasnoróżowe o przyjemnym zapachu. Drzewo pigwy jest niewielkie i dorasta do 3-5 metrów.

Sezon na pigwę

Owoce dojrzewają na przestrzeni października. Ze zbiorem warto poczekać do pierwszych przymrozków, gdyż chłód spowoduje, że owoce pigwy będą mniej cierpkie. Są one żółte i kształtem mogą przypominać owoce jabłoni lub gruszy. Dojrzałe owoce pigwy są zbliżone rozmiarem do wielkości dużego jabłka. 

Uprawa pigwy i jej odmiany

Pigwa jest wymagającą i trudną rośliną do uprawy. Rośnie ona w ciepłym klimacie i na ciepłej, średnio zwięzłej i umiarkowanie wilgotnej glebie.  Najlepiej, aby podłoże miało lekko kwaśny odczyn o wartości pH 5,6-6,5. Na glebach zasadowych liście pigwy będą żółknąć oraz dojdzie do zahamowania wzrostu rośliny.

Zaleca się ją sadzić na wiosnę i oprzeć na paliku, który zapewni jej pionową pozycję. Palik usunąć dopiero po zakorzenieniu rośliny. Pierwszych plonów można spodziewać się mniej więcej w 3 roku po posadzeniu [6]. Pigwa pospolita posiada kilka odmian, które się od siebie nieznacznie różnią. Są to między innymi: 

  • Pigwa pospolita odm. Bereczki-odmiana węgierska, miąższ owoców po ugotowaniu przebarwia się na czerwono. 
  • Pigwa pospolita odm. Vranja-odmiana serbska o gruszkokształtym wyglądzie i silnym aromacie. 
  • Pigwa pospolita odm. Miękkoowocowa-odmiana ukraińska o gruszkowatych z charakterystycznym “noskiem”  owocach. Najlepsza spośród odmian. Jako jedna z niewielu posiada jadalny miąższ na surowo i jest on słodki oraz miękki. 
  • Pigwa pospolita odm. Darunok Onuku-odmiana ukraińska o przeważnie jabłkowatych owocach. 
  • Pigwa pospolita odm. Leskovacz-odmiana serbska o krzaczastym pokroju i okrągłych owocach [6]. 

Jak smakuje pigwa?

Smak miąższu pigwy zależy od odmiany, natomiast zazwyczaj jest ona niejadalna na surowo. Posiada ona kwaśny, czasem nawet gorzki smak, a owoc jest bardzo twardy. Charakteryzuje się ona silnym i przyjemnym aromatem i pod wpływem obróbki jej owoce miękną. Dlatego idealnie nadaje się do robienia z niej różnych przetworów. 

Wartości odżywcze pigwy

Surowa pigwa jest owocem o niskiej kaloryczności, gdyż na 100 g ma 57 kcal. Zawiera wysoką zawartość witaminy C (15 mg/100 g), a także wielu innych witamin. Bogata jest również w liczne składniki mineralne takie jak magnez, potas, fosfor i żelazo [3]. Wskazane jest sięgać po nią w okresie o obniżonej odporności. 

  Tabela wartości odżywczych surowego owocu pigwy [3]. 

SkładnikZawartość w 100 [g]
Kalorie (wartość energetyczna)57 kcal / 238 kJ
Białko0,4 g
Tłuszcz ogółem0,1 g
Węglowodany15,3 g
Błonnik pokarmowy1,9 g
Witamina A40 I.U.
Witamina D0 I.U.
Witamina C15 mg
Witamina B10,02 mg
Witamina B20,03 mg
Witamina B3 (PP)0,2 mg
Witamina B5 (kwas pantotenowy)0,081 mg
Witamina B60,04 mg
Witamina B9 (kwas foliowy)3 µg
Wapń11 mg
Żelazo0,7 mg
Magnez8 mg
Fosfor17 mg
Potas197 mg
Sód4 mg
Cynk0,04 mg
Miedź0,13 mg
Selen0,6 µg
Woda72,9 g

Pigwa a pigwowiec – czym się różnią?

Pigwa i pigwowiec, choć podobne mają nazwy, nie są tymi samymi roślinami. Krzew pigwowca od drzewa pigwy jest mniejszy. Dorasta maksymalnie do 3 metrów, a pigwa do 5 metrów. Różnią się też kolorem kwiatów, kwiaty pigwowca mają kolor czerwono-pomarańczowy zaś pigwa biały lub jasnoróżowy.

Owoce pigwowca są również mniejsze od owoców pigwy, natomiast są tak samo aromatyczne. Pigwowiec jest także o wiele mniej wymagający w uprawie i dobrze znosi każde warunki klimatyczne. Właściwości i zastosowanie owoców obu roślin jest podobne pomimo tego, że różnią się wyglądem [4]. 

Właściwości prozdrowotne pigwy

Pigwa zawiera wiele składników odżywczych, które będą korzystnie wpływały na nasz organizm. Warto więc dowiedzieć się, jakie ma właściwości, ponieważ pigwa może pomóc w leczeniu różnych dolegliwości. Są to między innymi:

  • Pigwa jest cennym źródłem witaminy C, której spożycie jest zalecane w trakcie obniżonej odporności. Działa ona wzmacniająco na nasz układ odpornościowy. Pomaga w zwalczaniu infekcji oraz przyspiesza powrót do zdrowia [1]. W trakcie przeziębienia można sporządzić herbatkę z dodatkiem pigwy, miodu i cytryny. Zadziała to rozgrzewająco.
  • Ze względu na obecność polifenoli w pigwie, to posiada ona właściwości przeciwutleniające. Oznacza to, że pigwa idealnie nadaje się do walki z wolnymi rodnikami. Dzięki temu ma działanie przeciwstarzeniowe [2]. Najwięcej związków przeciwutleniających znajduje się w skórce, dlatego warto, jest wykorzystać cały owoc. 
  • Pigwa posiada również właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne oraz antyalergiczne. Zawdzięcza to głównie obecności witaminy A, PP oraz kwasu foliowego.  W związku z tym owoce pigwy idealnie nadają się do leczenia podrażnień skóry i stanów zapalnych [2]. Dodatkowo z badań nad ekstraktami sporządzonymi z liści i nasion owocu pigwy wynika, że w roślinie obecne są związki hamujące wzrost bakterii, co działa w sposób przeciwbakteryjny [1]. Pigwa może także łagodzić objawy alergii, hamując aktywność, niektórych komórek odpornościowych odpowiedzialnych za reakcje alergiczne. 
  • Owoce pigwy są korzystne dla układu sercowo-naczyniowego. Zawarte w niej składniki bioaktywne obniżają ciśnienie krwi, regulują poziom glukozy oraz zmniejszają ilość złego cholesterolu. Właściwości te zapobiegają wielu chorobom związanym z układem sercowo-naczyniowym, na przykład: miażdżycy, nadciśnieniu tętniczemu czy cukrzycy [1].
  • Nasiona pigwy stanowią idealny środek na dolegliwości żołądkowe. Będą one łagodzić niestrawność, zgagę, a nawet refluks żołądkowo-przełykowy. Są one zalecane w przypadku nadmiernej fermentacji jelitowej, stanach zapalnych przewodu pokarmowego i wrzodów żołądka. Wyciąg z nasion może być, także stosowany jako środek przeczyszczający [1]. Oprócz tego pigwa wzmacnia apetyt. Dlatego będzie się ona idealnie nadawać jako środek pomocniczy w żywieniu osób z brakiem apetytu [2]. 
  • Obecne w pigwie pektyny, garbniki i aminokwasy sprawiają, że wykazuje działanie dermatologiczne i pielęgnacyjne. Doskonale regeneruje, nawilża skórę, chroni przed promieniowanie ultrafioletowym oraz zapobiega powstawaniu zmarszczek. Dodatkowo może ona wzmocnić i odżywić cebulki włosów, co poprawi ich kondycję [1].
  • Zawarte w pigwie pektyny, ułatwią również usuwanie np. metali ciężkich z organizmu. Ponadto owoce pigwy mają taką zaletę, że nie pochłaniają zanieczyszczeń ze środowiska zewnętrznego [2]. 

Czy pigwa pomaga w odchudzaniu?

Owoce i nasiona pigwy mają właściwości przyspieszające trawienie i wspomagają przemianę materii [1]. Dodatkowo pigwa ma niską wartość energetyczną i wysoką zawartość błonnika. To wszystko sprawia, że pigwa jest pomocna podczas redukcji masy ciała. 

Zastosowanie pigwy w kuchni i kosmetyce

Pigwa ze względu na swój skład chemiczny, cechy sensoryczne oraz trwałość przechowywania  jest szeroko stosowana w wyrobie soków, dżemów, nalewek, syropów i wielu innych przetworów. Właściwości pigwy są wykorzystywane również w medycynie i przy produkcji kosmetyków. Jest ona składnikiem kremów i maseczek, które będą odpowiednio nawilżać cerę i ją chronić [3]. 

Suszona pigwa do herbaty

Dodawanie suszonej pigwy do herbaty jest jednym z najpopularniejszych zastosowań pigwy. Suszy się ją na słońcu, w piekarniku lub można ją kupić już wysuszoną w sklepie. Dzięki temu, że jest wysuszona, zachowuje ona swoje właściwości oraz posiada dłuższy termin ważności. Pigwa po dodaniu do herbaty nadaje jej lekko kwaśny smak i przyjemny aromat. 

Pigwa jako afrodyzjak

Pigwa w starożytności nie bez powodu była symbolem miłości i płodności. Z przeprowadzonych badań nad aktywnością afrodyzjakalna ekstraktu z owoców pigwy, zauważono, że po jego zastosowaniu został zwiększony popęd seksualny u obserwowanych osobników [1]. Oprócz tego ekstrakt z pigwy zwiększa liczbę plemników oraz przyspiesza ich dojrzewanie. 

Pigwa co z niej zrobić? – przepis na sok i dżem

Sok z pigwy

Składniki: 

  • 1 kg owoców pigwy.
  • 0,5 – 1 kg cukru (w zależności od tego, jak bardzo chcemy mieć słodki sok).

Przygotowanie:

Na początku musimy umyć wszystkie owoce, a następnie pokroić je na 4 części. Nie obieramy ich ze skórki. Później wydrążamy pestki i kroimy pigwę w cienkie plasterki. Układamy je warstwami w dużym słoiku i każdą warstwę posypujemy cukrem. Zamykamy słoik i odstawiamy go w ciepłe miejsce na ok. 4-5 dni – raz dziennie mieszamy jego zawartość. Tak powstały syrop rozlewamy do słoików, a następnie pasteryzujemy przez ok. 10 minut. Sok wówczas jest już gotowy do spożycia. Sok może być używany do herbaty lub pić rozcieńczonego z wodą. Warto dodać do soku kilka łyżeczek miodu, gdyż zwiększy to lecznicze działanie pigwy. 

Zobacz również
cynamon

Dżem z pigwy

Składniki:

  • 1 szklanka  wody
  • 1-1,5 szklanki cukru 
  • 1 kg owoców pigwy

Przygotowanie:

Starannie umyte owoce obierz ze skórki i usuń z nich gniazda nasienne. Pokrój miąższ pigwy na drobne kawałki i wrzucić do garnka. Zalej owoce szklanką wody i gotuj na małym ogniu. Kiedy pigwa nieco zmięknie, dodaj cukier. Całkowity czas gotowania powinien wynosić około 1 -2 godziny. Można wykonać test talerzykowy po godzinie gotowania. Polega on na nałożeniu odrobiny dżemu na talerzyk. Jeżeli masa szybko zgęstnieje po ostudzeniu, dżem jest gotowy.

Dżem przełóż do wcześniej umytych i oczyszczonych słoików. Następnie wykonaj pasteryzację — gotuj słoiki w wodzie o temperaturze 90 stopni Celsjusza przez 15-20 minut. Odstaw słoiki do wystygnięcia, odwracając je do góry dnem.

pigwa właściwości
Alicja Neumiler / 123RF

Marmolada z pigwy (quince cheese – ser pigwowy)

Składniki:

  • 1 kg owoców pigwy
  • 1 kg cukru
  • 1 cytryna

Przygotowanie:

Umyj starannie owoce i usuń z nich gniazda nasienne. Następnie pokrój miąższ pigwy na drobne kawałki i je zważ. Wrzuć pokrojone kawałki do malaksera i dodaj do nich wyciśnięty sok z cytryny. Miksuj do momentu powstania purée. Przełóż masę do garnka i dodaj cukru (taką samą liczbę jak wcześniej zważone kawałki owocu). Gotuj na małym lub średnim ogniu co chwilę, mieszając do momentu wyparowania wody z masy. Możesz użyć blendera, aby masa była bardziej gładka. Następnie poczekaj, aż masa zesztywnieje i przełóż ją do małych prostokątnych form wypełnionym papierem do pieczenia. Jak już masa całkowicie ostygnie i zrobi się zwarta, możesz z przyjemnością zajadać.

Przeciwwskazania i skutki uboczne

Skutków ubocznych lub przeciwwskazań stosowania pigwy nie odnotowano. Należy jednak pamiętać, aby nie jeść surowych owoców pigwy, ponieważ jest ona wtedy cierpka, twarda i gorzka. W wyniku spożycia zbyt dużych ilości owoców pigwy mogą wystąpić dolegliwości żołądkowe [3]. Niewiele wiadomo też na temat stosowania pigwy przez kobiety w ciąży. Warto w tym wypadku zachować rozsądek i w razie wątpliwości skonsultować spożycie pigwy z lekarzem. 

Podsumowanie

Pigwa pospolita jest bogata w wiele właściwości leczniczych, dlatego jest ona darem natury. Możemy nią zastąpić związki syntetyczne i stosować do leczenia chorób i zaburzeń. Jest także cennym surowcem w przetwórstwie spożywczym ze względu na swój skład chemiczny i aktywność biologiczną. 

Bibliografia:

  1. Al-Snafi A. (2016) The medical importance of Cydonia oblonga- A review. Volume 6, Issue 6 Version. 2: 87-99.
  2. Sajid S., Zubair M., Waqas M., Nawaz M. , Ahmad Z. (2015) A Review on Quince (Cydonia oblonga): A Useful Medicinal Plant. Global Veterinaria, 14 (4): 517-524.
  3. Gironés-Vilaplana A., Baenas N., Villaño D., Moreno D. (2014) Iberian-American Fruits Rich in Bioactive Phytochemicals for Nutrition and Health. 143-150.
  4. Antoniewska A., Rutkowska J., Adamska A. (2017)  Charakterystyka owoców pigwowca japońskiego oraz ich zastosowanie w przemyśle spożywczym. 24, 2 (111), 5 – 15.
  5. Narwojsz A., Borowska E., Borowski J., Piłat B. (2012) Ekstraktywność składników bioaktywnych w procesie otrzymywania nalewki z pigwy. (3), 567–572.
  6. Owoce z mojego ogródka  Grusze i Pigwa, Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa (2000), 103-107;