Kurkumina. Prozdrowotne właściwości – co na ten temat mówi nauka?

Kurkumina jest naturalnym związkiem otrzymywanym z kłączy ostryżu długiego, zwanego potocznie kurkumą. Ostryż (kurkuma) jest rośliną z rodziny imbirowatych, która na szeroką skalę uprawiana jest w Azji Południowo-Wschodniej, Chinach oraz Indiach. Powszechnie wykorzystywany jest jako przyprawa nadająca potrawom żółtopomarańczowe zabarwienie oraz charakterystyczny smak i zapach, stanowi składnik popularnej przyprawy curry.

🔎 W ostatnich latach kurkumina cieszy się rosnącą popularnością. Analitycy spodziewają się wzrostu o 8,7% tego rynku w tempie rocznym [17]. Wzrost rynku kurkuminy jest napędzany przez jej rosnące uznanie jako silnego środka przeciwzapalnego i przeciwutleniającego. Innowacje w formułach suplementów poprawiających biodostępność kurkuminy sprawiają, że jest ona bardziej skuteczna jako środek terapeutyczny. To zwiększa jej zastosowanie w suplementach diety, farmaceutykach i żywności funkcjonalnej.

Spis treści:

1. Wartości odżywcze
2. Właściwości prozdrowotne
3. Wyniki sportowe
4. Przeciwwskazania
5. Podsumowanie
6. Bibliografia

Kurkuma i jej wartości odżywcze

Kurkuma stanowi bogate źródło energii, 100 g dostarcza ok. 390 kcal. Odznacza się dużą zawartością skrobi (ok. 69,4 %), w mniejszych ilościach białka (ok. 6,3%) oraz tłuszczu (ok. 5,1%). Zawiera także wapń, żelazo, potas, sód oraz witaminy: B₁, B₂, B₃ i C.

Kurkuma poza walorami kulinarnymi, posiada również szereg właściwości prozdrowotnych, dlatego też od tysięcy lat stosowana jest w tradycyjnej chińskiej i hinduskiej medycynie.

Właściwości prozdrowotne

Liczne badania naukowe wykazały, że kurkumina wykazuje działanie antyoksydacyjne, przeciwzapalne oraz przeciwnowotworowe. Z tego powodu może być stosowana w prewencji wielu schorzeń, m.in.: astmy, miażdżycy, cukrzycy, reumatoidalnego zapalenia stawów, chorób neurodegeneracyjnych, nowotworów.

Działanie przeciwutleniające

Kurkumina może hamować rozwój niektórych chorób ze względu na swoje silne działanie przeciwutleniające, które porównywalne jest z witaminą E oraz C. Jej spożycie neutralizuje w komórce reaktywne formy tlenu, powoduje też zwiększenie poziomu wewnątrzkomórkowego glutationu – związku o silnych właściwościach przeciwutleniających.

Profil lipidowy

Przeprowadzone na zwierzęcych modelach badania wykazały, że kurkumina działa również jako czynnik ochronny przed oksydacyjnym uszkodzeniem lipidów oraz wykazuje istotne znaczenie w ochronie układu krążenia.

🔎Meta-analiza z 2022 roku [5] potwierdziła skuteczność kurkuminy w regulowaniu profilu lipidowego. Tym samym badacze wskazali, że może być ona pomocna przy walce z hipercholesterolemią.

Ciśnienie krwi

🔎 Przeprowadzone badania systematyczne i metaanalizy [7, 13] dotyczące wpływu kurkuminy na ciśnienie krwi nie wykazały znaczącego efektu na SBP (ciśnienie skurczowe) i DBP (ciśnienie rozkurczowe), chociaż analizy podgrup wykazały istotne obniżenie DBP po suplementacji trwającej co najmniej 12 tygodni oraz znaczące obniżenie SBP i DBP w badaniach przeprowadzonych na kobietach. Wnioski z badań sugerują, że spożywanie kurkuminy może poprawić ciśnienie rozkurczowe, gdy jest podawane przez dłuższy czas (co najmniej 12 tygodni), ale potrzebne są dalsze badania, aby potwierdzić te wyniki.

Kontrola glikemii

🔎 Kurkuma była również mocno przebadana w kontekście wspierania prawidłowej kontroli glikemii. Meta-analiza [9 – Dehzad, 2023] wykazała, że może być ona stosowana jako działanie wspomagające. Według kolejnego badania [18] kurkumina może znacząco obniżyć poziom glukozy we krwi, poprawić funkcję komórek β oraz zmniejszyć insulinooporność i masę ciała u pacjentów z cukrzycą typu 2.

Poziom leptyny i adiponektyny

🔎Suplementacja kurkuminą znacząco zwiększa poziom adiponektyny i obniża poziom leptyny u dorosłych, co sugeruje potencjalne korzyści przeciwzapalne i metaboliczne [10].

Zdrowie wątroby

🔎 Suplementacja kurkuminy w dawkach 50-3000 mg/dzień przez 8-12 tygodni powodowało u badanych znaczącą poprawę w poziomach glukozy na czczo, wskaźnika HOMA-IR, triglicerydów, całkowitego cholesterolu, LDL, masy ciała i BMI u pacjentów z niealkoholową stłuszczeniową chorobą wątroby [12].

🔎 Badanie opublikowane przez Mahdi Vajdi w 2024 roku [11], obejmujące 905 uczestników, wykazało, że suplementacja kurkuminą znacząco obniża poziomy enzymów wątrobowych alaninowej aminotransferazy (ALT) i asparaginianowej aminotransferazy (AST) u pacjentów z niealkoholową stłuszczeniową chorobą wątroby (NAFLD). Jednakże nie stwierdzono znaczącego wpływu na poziom fosfatazy alkalicznej (ALP) oraz przy dodatkowym stosowaniu piperyny. Badanie Aragon-Vela [15] wskazuje, że dłuższe interwencje z wysokimi dawkami mogą obniżać skuteczność kurkuminy.

Działanie przeciwzapalne

Kurkumina wykazuje też przeciwzapalne działanie poprzez hamowanie aktywacji czynnika transkrypcyjnego NF-кB. Czynnik ten reguluje ekspresję genów, których produktami są cytokiny prozapalne. Dodatkowo kurkumina obniża syntezę cyklooksygenazy COX-2 – enzymu biorącego udział w produkcji prostaglandyn. Kurkuminę można więc zaliczyć do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NSAID).

Działanie antynowotworowe

Obecnie coraz więcej uwagi poświęca się również przeciwnowotworowemu działaniu kurkuminy. Liczne badania wykazują, iż związek ten może hamować wzrost komórek nowotworowych, a także zwiększać działanie niektórych leków przeciwnowotworowych.

Właściwości neuroprotekcyjne

Kurkumina wykazuje ponadto działanie neuroprotekcyjne w chorobie Alzheimera, spowalniając progresje choroby poprzez hamowanie powstawania i agregację złogów β-amyloidu.

🔍 Kurkumina ma również obiecujący potencjał w łagodzeniu procesów związanych ze starzeniem się. Przegląd systematyczny Nunes i wsp. [16] podkreślił wpływ kurkuminy na funkcje poznawcze, neurodegenerację i zdrowie mięśni u starszych dorosłych. Wyniki te sugerują, że kurkumina może oferować naturalne i skuteczne podejście do poprawy jakości życia osób starszych.

Lęk i depresja

🔎 Kurkumina może przyczyniać się do złagodzenia objawów lęku. Analiza ośmiu randomizowanych badań kontrolowanych, obejmujących 567 uczestników, wykazała znaczący efekt kurkuminy na redukcję objawów lękowych [14].

Układ pokarmowy

🔎 Wyniki badań klinicznych [8] wskazują na wysoką skuteczność kurkumy w walce z dyspepsją. W badaniu Kongkam z 2023 była ona porównywalna ze skutecznością omeprazolu – jednak bez działania synergistycznego

Wyniki sportowe

🔎 Istnieją także teorie na temat pozytywnego wpływu kurkuminy na wyniki sportowe [6]. Efekt ten ma zawdzięczać działaniu antyoksydacyjnemu i przeciwzapalnemu. W wyniku tego może potencjalnie zwiększać wydajność ćwiczeń oraz zmniejszać bolesność mięśni po wysiłku. Niemniej ten obszar wymaga kolejnych badań.

Przeciwwskazania

🔎 W jednym z badań dowodzono, że spożywanie kurkumy, szczególnie w połączeniu z pieprzem czarnym (piperiną), wiąże się z rosnącą liczbą przypadków uszkodzenia wątroby w USA. Uszkodzenia te są zazwyczaj hepatocytarne i pojawiają się po 1-4 miesiącach stosowania, przy czym u osób z genotypem HLA-B*35:01 ryzyko jest szczególnie wysokie. Wyniki sugerują ostrożność w stosowaniu suplementów z kurkumą, zwłaszcza w przypadku predyspozycji genetycznych [19].

Podsumowanie

Kurkumina, aktywny barwnik kurkumy pomimo tego, iż jest związkiem o niskiej biodostępności wykazuje wielokierunkowe działanie prozdrowotne. Włączenie kurkumy do codziennej diety z całą pewnością wywiera dobroczynne działanie na organizm.

Bibliografia:

1. Kołodziejczyk J., Wachowicz B. Kurkumina jako naturalny antyoksydant chroniący układ krążenia. Postępy Fitoterapii 2009, 4: 239-244.
2. Manikandan P, Sumitra M, Aishwarya S i wsp. Curcumin modulates free radical quenching in myocardial ischaemia in rats. Int J Biochem Cell Biol 2004; 36:1977-90.
3. Przybylska S. Kurkumina – prozdrowotny barwnik kurkumy. Problemy Higieny i Epidemiologii 2015, 96(2): 414-420.
4. Wei QY., Chen WF., Zhou B. Inhibition of lipid peroxidation and protein oxidation in rat liver mitochondria by curcumin and its analogues. Biochimica et Biophysica Acta 2006, 1760: 70-77.
5. Musazadeh, V., Roshanravan, N., Mohammadizadeh, M., Kavyani, Z., Dehghan, P., & Mosharkesh, E. (2022). Curcumin as a novel approach in improving lipid profile: An umbrella meta-analysis. Nutrition, Metabolism and Cardiovascular Diseases.
6. Nosrati-Oskouie, M., Aghili-Moghaddam, N. S., Tavakoli-Rouzbehani, O. M., Jamialahmadi, T., Johnston, T. P., & Sahebkar, A. (2022). Curcumin: A dietary phytochemical for boosting exercise performance and recovery. Food science & nutrition, 10(11), 3531–3543. https://doi.org/10.1002/fsn3.2983
7. Karimi, A., Jazani, A. M., Darzi, M., Azgomi, R. N., & Vajdi, M. (2023). Effects of curcumin on blood pressure: A systematic review and dose-response meta-analysis. Nutrition, Metabolism and Cardiovascular Diseases.
8. Kongkam, P., Khongkha, W., Lopimpisuth, C., Chumsri, C., Kosarussawadee, P., Phutrakool, P., … & Pongpirul, K. (2023). Curcumin and proton pump inhibitors for functional dyspepsia: a randomised, double blind controlled trial. BMJ Evidence-Based Medicine.
9. Dehzad MJ, Ghalandari H, Nouri M, Askarpour M. Effects of curcumin/turmeric supplementation on glycemic indices in adults: A grade-assessed systematic review and dose-response meta-analysis of randomized controlled trials. Diabetes Metab Syndr. 2023 Sep 19;17(10):102855. doi: 10.1016/j.dsx.2023.102855. Epub ahead of print. PMID: 37748368.
10. Musazadeh V, Abbasi S, Kavyani Z, Moridpour AH, Safarzadeh D, Moradi Z, Bahadori F, Faghfouri AH. The effect of curcumin supplementation on circulating adiponectin and leptin concentration in adults: A GRADE-assessed systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Br J Nutr. 2023 Nov 20:1-28. doi: 10.1017/S0007114523002428. Epub ahead of print. PMID: 37980942.
11. Vajdi M, Hassanizadeh S, Hassanizadeh R, Bagherniya M. Curcumin supplementation effect on liver enzymes in patients with nonalcoholic fatty liver disease: a GRADE-assessed systematic review and dose-response meta-analysis of randomized controlled trials. Nutr Rev. 2024 Jan 12:nuad166. doi: 10.1093/nutrit/nuad166. Epub ahead of print. PMID: 38213188.
12. Ebrahimzadeh A, Mohseni S, Safargar M, Mohtashamian A, Niknam S, Bakhoda M, Afshari S, Jafari A, Ebrahimzadeh A, Fooladshekan S, Mohtashami A, Ferns GA, Babajafari S, Sohrabi Z. Curcumin effects on glycaemic indices, lipid profile, blood pressure, inflammatory markers and anthropometric measurements of non-alcoholic fatty liver disease patients: A systematic review and meta-analysis of randomized clinical trials. Complement Ther Med. 2024 Jan 15:103025. doi: 10.1016/j.ctim.2024.103025. Epub ahead of print. PMID: 38232906.
13. Dehzad MJ, Ghalandari H, Askarpour M. Curcumin/turmeric supplementation could improve blood pressure and endothelial function: A grade-assessed systematic review and dose-response meta-analysis of randomized controlled trials. Clin Nutr ESPEN. 2024 Feb;59:194-207. doi: 10.1016/j.clnesp.2023.12.009. Epub 2023 Dec 13. PMID: 38220376.
14. Fathi S, Agharloo S, Falahatzadeh M, Bahraminavid S, Homayooni A, Faghfouri AH, Shafiei D, Shafagh SG. Effect of curcumin supplementation on symptoms of anxiety: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Clin Nutr ESPEN. 2024 Aug;62:253-259. doi: 10.1016/j.clnesp.2024.05.017. Epub 2024 Jun 3. PMID: 38857152.
15. Aragón-Vela J, Sánchez-Oliver AJ, Huertas JR, Casuso RA. Does curcumin improve liver enzymes levels in nonalcoholic fatty liver disease? A systematic review, meta-analysis, and meta-regression. Phytother Res. 2024 Jul 4. doi: 10.1002/ptr.8274. Epub ahead of print. PMID: 38965866.
16. Nunes YC, Mendes NM, Pereira de Lima E, Chehadi AC, Lamas CB, Haber JFS, Dos Santos Bueno M, Araújo AC, Catharin VCS, Detregiachi CRP, Laurindo LF, Tanaka M, Barbalho SM, Marin MJS. Curcumin: A Golden Approach to Healthy Aging: A Systematic Review of the Evidence. Nutrients. 2024 Aug 15;16(16):2721. doi: 10.3390/nu16162721. PMID: 39203857; PMCID: PMC11357524.
17. https://www.globenewswire.com/news-release/2024/09/20/2949592/0/en/Curcumin-Market-Report-2024-Rising-Demand-in-Functional-Foods-and-Beverages-Sports-Nutrition-and-Recovery-Products-Throws-the-Spotlight-On-Curcumin-Global-Forecast-to-2030.html
18. Yaikwawong, M., Jansarikit, L., Jirawatnotai, S. et al. Curcumin extract improves beta cell functions in obese patients with type 2 diabetes: a randomized controlled trial. Nutr J 23, 119 (2024). https://doi.org/10.1186/s12937-024-01022-3
19. Halegoua-DeMarzio, D., Navarro, V., Ahmad, J., Avula, B., Barnhart, H., Barritt, A. S., … & Vuppalanchi, R. (2023). Liver injury associated with turmeric—a growing problem: ten cases from the Drug-Induced Liver Injury Network [DILIN]. The American journal of medicine, 136(2), 200-206.

• Data pierwotnej publikacji: 7.03.2018
• Data ostatniej aktualizacji o wyniki badań: 29.11.2024